Christiane Jordheim Larsen

christiane@dagogtid.no

– Innsidehandel vert definert i kortform i Store norske leksikon som kjøp og sal av børsnoterte aksjar basert på fortrulege opplysningar om selskapet, som kan slå monaleg ut på kursen. Kor stort er problemet med innsidehandel i Noreg?

– Det veit vi jo ikkje. Ein del forsking har forsøkt å sjå på det, men resultata spriker. Ein rapport frå 2000 sa at det var monaleg innsidehandel på Oslo Børs. Omtrent samtidig kom ein forskingsartikkel som viste at det var relativt lite handel med verdipapir på Oslo Børs rett før annonsering av store hendingar, noko som tyder på at det ikkje er så mykje innsidehandel.

– I løpet av kort tid har to statsrådar og ein tidlegare statsminister og mannen hennar sett seg nøydde til å seie offentleg at dei ikkje har gjort seg skuldige i innsidehandel eller i å leke innsideinformasjon. Korleis kan ein finne ut om dei snakkar sant?

– Sakene liknar på ei anna sak, der ein familie vart frifunnen. Ein i familien jobba i eit lækjemiddelforskingsfirma som fekk varierande rapportar om ein vaksine. Då det vart oppdaga svak metode i ein av rapportane, byrja familiemedlemer å kjøpe seg opp i firmaet. Spørsmålet vert då om ein kan finne ut korleis familien har fått den fortrulege informasjonen. Då må ein jo sjå på kva som er mest truleg, og prova på innsidehandel vert indisium. Det er ei feiloppfatning å tru at ein må ha prov i form av SMS-ar, e-post eller liknande. Om ein har gjort éi investering i livet, og ho vart gjord kvelden før bror din eller kona di sende ei børsmelding med eit kjempehemmeleg nyhende, ser ein på kva som er mest sannsynleg.

– Så svaret er etterforsking?

– Ja. Ein må sjå på handlemønster, forklaringar og på korleis ting ser ut.

– Økokrim har opna etterforsking mot Ola Borten Moe, men ikkje mot Anniken Huitfeldt. Forstår du kvifor dei har valt å etterforske den eine, men ikkje den andre?

– Nei, ikkje heilt. Om ein ser på kvar lista vart lagd for å etterforske Ola Borten Moe og grunngjevinga for det, synest eg det er litt rart at dei lar Huitfeldt-saka liggje.

– I den augeblinken dette intervjuet vert gjort, har Økokrim ikkje sagt om dei vil etterforske Erna Solberg og Sindre Finnes eller ikkje. Synest du Økokrim bør opne etterforsking?

– Eg synest at Økokrim bør opne etterforsking av alle dei tre sakene eller la alle liggje. Eg trur det kan verte vanskeleg å la Finnes-saka liggje no. Økokrim kan verte mistenkte for å skåne politikarar på grunn av dei politiske konsekvensane ei etterforsking vil medføre. Her må eg understreke at det er lang veg frå ei etterforsking til ein eventuelt fellande dom.

– Kor konkret informasjonen må ein ha for å handle på innsideinformasjon?

– I lova står det at informasjonen skal vere presis, ikkje offentleg og med vesentleg kurspåverknadseffekt. Du må ha fått informasjonen frå ei kjelde som sit med presis informasjon. Presisjonskravet skal avgrense innsideinformasjon frå generell kunnskap basert på rykte og vage forventningar. Det må vere innsideinformasjon, som ein har fått aktlaust eller med forsett, og du må utnytte den fordelen du har fått, til å handle.

– Den siste tida har vi høyrt spekulasjonar om korleis politisk informasjon kan leke ut til familiemedlemer, som følgje av telefonar som ringjer, reiseskjema, dataskjermar som står på, også bortetter. Kva skal til for å gjere seg skuldig i å aktlaust spreie innsideinformasjon?

– Det er det ikkje så mykje praksis på, men å spreie innsideinformasjon har ei strafferamme på fire år, så lovgjevaren ser strengt på dette. Det er òg mange reglar knytte til innsideinformasjon. Til dømes må børsnoterte verksemder føre innsidelister som vert lagra og sende til Finanstilsynet og børsen. Styremedlemer og folk i leiinga får i såkalla «raude periodar», der dei ofte sit med innsideinformasjon, ikkje lov til å handle. Regelverket skal minimere risikoen for aktlaus spreiing. Men det har vore lite forståing for kor grensene går for regjeringsmedlemer som kan tenkjast å få innsideinformasjon – i motsetnad til for dei private aktørane som lever med desse reglane heile tida. Då er risikoen større for aktlaus omgang med innsideinformasjon. Det er ikkje så rart. Dette er politiske menneske som er meir opptekne av politikk enn av om noko er politisk innsideinformasjon eller ikkje.

–?Er det mogleg å sjå føre seg vasstette skott mellom regjeringsmedlemer og deira næraste?

–?Nei. Og derfor bør ikkje dei næraste vere aktive på aksjemarknaden.

– Du meiner at vi treng strengare reglar?

–?Om det er for å unngå innsidehandel eller mistanke om inhabilitet, så burde vel regelverket likne meir på det som finst for andre som er i ein særleg utsett posisjon med tanke på innsideinformasjon, nemleg at politikarar og nærståande ikkje bør vere aktive på aksjemarknaden på andre måtar enn gjennom aksjefond, der dei ikkje kan påverke investeringsavgjerder.