JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Samfunn

Det er typisk norsk å ha fortent det

Ski-VM i Seefeld er ein stor og velregissert nasjonal og medial triumf med bismak.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Den tappert kjempande, astmaplaga og uthaldande småbarnsfaren Martin Johnsrud Sundby vart verdsmeister i 15 km klassisk for menn i Seefeld onsdag.

Den tappert kjempande, astmaplaga og uthaldande småbarnsfaren Martin Johnsrud Sundby vart verdsmeister i 15 km klassisk for menn i Seefeld onsdag.

Foto: Tore Meek / NTB scanpix

Den tappert kjempande, astmaplaga og uthaldande småbarnsfaren Martin Johnsrud Sundby vart verdsmeister i 15 km klassisk for menn i Seefeld onsdag.

Den tappert kjempande, astmaplaga og uthaldande småbarnsfaren Martin Johnsrud Sundby vart verdsmeister i 15 km klassisk for menn i Seefeld onsdag.

Foto: Tore Meek / NTB scanpix

5171
20190301
5171
20190301

hompland@online.no

Norske vinnarar skal ikkje berre vinna, dei skal også ha fortent å vinna. Dei skal ikkje koma lett til det; dei skal ha gjort ein ærleg jobb, kjempa hardt, lagt ned ein enorm arbeidsinnsats, vore tolmodige og audmjuke.

Etterpå skal dei med grautete røyst seia at det var så sinnsjukt at det er vanskeleg å setta ord på det. Dei skal tona ned sin eigen innsats og takka alle som har vore der for dei: mamma og pappa, brørne, kjærasten, psykologen, smørjarane, trenaren og heile støtteapparatet.

Til det skal dei pårørande tørka tårene og seia at utøvarane har seg sjølve å takka for at dei får betalt for slitet. Til og med morfar Høsflot sa om fenomenet Johannes, som tapte innspurten i overmot i Kuusamo, men vann Tour de ski, som opplevde frustrerande stavbrekk og fall i NM og var på rusletur med skibyte på tremila i Seefeld, men var tilbake med Klæbo-rykket på sprinten: «Han har slitt!»

Ekstra godt TV var det då trenaren braut saman i gråt etter det overraskande Røthe-gullet på tremila. Han måtte ta eit minutts pause før han sa at ingen fortente dette meir enn den snille og tapre vossingen som hadde så store ryggplager at han var like ved å legga opp i fjor – før denne Kristen Skjeldal-kloninga fekk rett diagnose og gymnastikkmatte til å rulla rundt på.

Og så Martin Johnsrud Sundby frå Røa! Hanhar jo slite like hardt og lenge som Brå-med-staven før han fekk fortenestemedalje i gull.

Me sportsidiotar har fått mykje medisinsk kunnskap med på kjøpet. Utan Røthes plager hadde me ikkje lært om radiografisk aksial spondyloartritt (rSpA), ein variant av Bekhterevs sjukdom. Utan Sundby hadde me visst mindre om dosering av astmamedisin; utan Johaug hadde me ikkje kjent dopmiddelet clostebol på leppene.

Gleda er ekstra stor over dei som kjem tilbake etter å ha lide vondt både fysisk og mentalt: Mari Eide mista søstera; Emil Iversen («etter alt æ har vært gjennom») kolliderte med ein finne og fall frå gull på lagsprinten i Lahtis; kombinertveteranen Jan Schmid, som stilte for Sveits før han blei ukronisk trønder, har hatt ei vanskeleg oppkøyring. Også Østberg og Falla har hatt sitt å stri med: Falla tapte for Stina Nilsson før ho fekk strekk i hamstringen; Østberg fekk kjeft fordi ho prioriterte å vinna Tour de Ski i eit VM-år.

Fremst mellom dei tapre som har kome tilbake, er sjølvsagt den suverene Therese Johaug med merkevarehanskane. Men der er suksessen så fullkomen og venta at dei tårevåte æresrundane liknar iscenesette repetisjonsøvingar.

Eg bøyer meg i hatten for Johaug og dei andre tapre, norske gullvinnarane, men det kan bli for mykje av det gode. Der er eg samd med Aftenposten. Etter titlane «Motgangens mestere», «Endelig i mål» (Johaug) og «Mester over motgangen» (Iversen) stilte dei det sjølvkritiske og liksomempatiske spørsmålet: «Kan det bli for mye Norge?»

Det kan det. Eg hadde unnt småsjuke og frida svenskar meir edelt metall. Og endå hardare konkurranse frå Ilvo Niskanen og andre klassiske finnar, udopa russarar, uredde amerikanarar og mellomeuropearar utan smørjetrailer i tre etasjar og ein bataljon av gode hjelparar.

Eg tenker også på nordmenn som ikkje har fått sjansen så langt. Om nokon har fortent det på femmila, er det kapasitetsløparen Simen Hegstad Krüger frå Lyn, han som vann OL-gull på tremila då han kjempa seg tilbake etter å ha falle og brekt staven. I år blei han vraka for to spurtsterke trønderar. Ikkje eit vond ord om Iversen og Klæbo og kroppens geni, men ein grip seg i å sakna den uvørdne Petter Northug i barneskirenn. Og Magne Myrmo, den siste verdsmeisteren på norske treski.

Sanneleg seier eg dykk: Det er typisk norsk å vera samvitsfull luthersk pietist, puritanar og arbeidsmoralist som skal slita og yta før ein kan nyta. Etterpå kan den norske tilskodarhorden oppleva ein flik av Paradiset når dei tar ein pinne og fyller bierstubene i Seefeld.

Bladstyraren har fått klage over at Vertinna i førre nummer av Dag og Tid for med slarv om Senterpartiet og bønder som vanvyrde husmenn, vanlige arbeidsfolk og innflyttarar. Slik var det i alle fall ikkje på Vestlandet, heiter det. Eg vil ta Hjelpeskrivaren i forsvar på to måtar:

Det er rett at husmannsvesenet i sør og vest ikkje var så tungt og utbreitt som i aust. Men vertinner kan vera allstads frå, og Vertinna er ingen heimføding: Ho har røynt og sett lenger enn til sin eigen nasetipp. Og ho har tidlegare synt at ho har stor sans for den sosiale indignasjonen hos favorittpoetane Tor Jonsson og Hans Børli.

Men det er også rett at det var husmannslommer på Vestlandet, der det var store skogeigedommar og mektige og ættebyrge gods. Husmennene deira var ikkje så utpinte av pliktarbeid som dei var i aust, og mange av dei var i røynda småbrukande industriarbeidarar med to kyr, men matrikulert jord åtte dei ikkje. Eg kjenner til ein leigearbeidande husmann i Indre Sogn som blei sjølveigar etter oreigningslova av 1928 i 1957. Og han var ikkje den siste.

Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

hompland@online.no

Norske vinnarar skal ikkje berre vinna, dei skal også ha fortent å vinna. Dei skal ikkje koma lett til det; dei skal ha gjort ein ærleg jobb, kjempa hardt, lagt ned ein enorm arbeidsinnsats, vore tolmodige og audmjuke.

Etterpå skal dei med grautete røyst seia at det var så sinnsjukt at det er vanskeleg å setta ord på det. Dei skal tona ned sin eigen innsats og takka alle som har vore der for dei: mamma og pappa, brørne, kjærasten, psykologen, smørjarane, trenaren og heile støtteapparatet.

Til det skal dei pårørande tørka tårene og seia at utøvarane har seg sjølve å takka for at dei får betalt for slitet. Til og med morfar Høsflot sa om fenomenet Johannes, som tapte innspurten i overmot i Kuusamo, men vann Tour de ski, som opplevde frustrerande stavbrekk og fall i NM og var på rusletur med skibyte på tremila i Seefeld, men var tilbake med Klæbo-rykket på sprinten: «Han har slitt!»

Ekstra godt TV var det då trenaren braut saman i gråt etter det overraskande Røthe-gullet på tremila. Han måtte ta eit minutts pause før han sa at ingen fortente dette meir enn den snille og tapre vossingen som hadde så store ryggplager at han var like ved å legga opp i fjor – før denne Kristen Skjeldal-kloninga fekk rett diagnose og gymnastikkmatte til å rulla rundt på.

Og så Martin Johnsrud Sundby frå Røa! Hanhar jo slite like hardt og lenge som Brå-med-staven før han fekk fortenestemedalje i gull.

Me sportsidiotar har fått mykje medisinsk kunnskap med på kjøpet. Utan Røthes plager hadde me ikkje lært om radiografisk aksial spondyloartritt (rSpA), ein variant av Bekhterevs sjukdom. Utan Sundby hadde me visst mindre om dosering av astmamedisin; utan Johaug hadde me ikkje kjent dopmiddelet clostebol på leppene.

Gleda er ekstra stor over dei som kjem tilbake etter å ha lide vondt både fysisk og mentalt: Mari Eide mista søstera; Emil Iversen («etter alt æ har vært gjennom») kolliderte med ein finne og fall frå gull på lagsprinten i Lahtis; kombinertveteranen Jan Schmid, som stilte for Sveits før han blei ukronisk trønder, har hatt ei vanskeleg oppkøyring. Også Østberg og Falla har hatt sitt å stri med: Falla tapte for Stina Nilsson før ho fekk strekk i hamstringen; Østberg fekk kjeft fordi ho prioriterte å vinna Tour de Ski i eit VM-år.

Fremst mellom dei tapre som har kome tilbake, er sjølvsagt den suverene Therese Johaug med merkevarehanskane. Men der er suksessen så fullkomen og venta at dei tårevåte æresrundane liknar iscenesette repetisjonsøvingar.

Eg bøyer meg i hatten for Johaug og dei andre tapre, norske gullvinnarane, men det kan bli for mykje av det gode. Der er eg samd med Aftenposten. Etter titlane «Motgangens mestere», «Endelig i mål» (Johaug) og «Mester over motgangen» (Iversen) stilte dei det sjølvkritiske og liksomempatiske spørsmålet: «Kan det bli for mye Norge?»

Det kan det. Eg hadde unnt småsjuke og frida svenskar meir edelt metall. Og endå hardare konkurranse frå Ilvo Niskanen og andre klassiske finnar, udopa russarar, uredde amerikanarar og mellomeuropearar utan smørjetrailer i tre etasjar og ein bataljon av gode hjelparar.

Eg tenker også på nordmenn som ikkje har fått sjansen så langt. Om nokon har fortent det på femmila, er det kapasitetsløparen Simen Hegstad Krüger frå Lyn, han som vann OL-gull på tremila då han kjempa seg tilbake etter å ha falle og brekt staven. I år blei han vraka for to spurtsterke trønderar. Ikkje eit vond ord om Iversen og Klæbo og kroppens geni, men ein grip seg i å sakna den uvørdne Petter Northug i barneskirenn. Og Magne Myrmo, den siste verdsmeisteren på norske treski.

Sanneleg seier eg dykk: Det er typisk norsk å vera samvitsfull luthersk pietist, puritanar og arbeidsmoralist som skal slita og yta før ein kan nyta. Etterpå kan den norske tilskodarhorden oppleva ein flik av Paradiset når dei tar ein pinne og fyller bierstubene i Seefeld.

Bladstyraren har fått klage over at Vertinna i førre nummer av Dag og Tid for med slarv om Senterpartiet og bønder som vanvyrde husmenn, vanlige arbeidsfolk og innflyttarar. Slik var det i alle fall ikkje på Vestlandet, heiter det. Eg vil ta Hjelpeskrivaren i forsvar på to måtar:

Det er rett at husmannsvesenet i sør og vest ikkje var så tungt og utbreitt som i aust. Men vertinner kan vera allstads frå, og Vertinna er ingen heimføding: Ho har røynt og sett lenger enn til sin eigen nasetipp. Og ho har tidlegare synt at ho har stor sans for den sosiale indignasjonen hos favorittpoetane Tor Jonsson og Hans Børli.

Men det er også rett at det var husmannslommer på Vestlandet, der det var store skogeigedommar og mektige og ættebyrge gods. Husmennene deira var ikkje så utpinte av pliktarbeid som dei var i aust, og mange av dei var i røynda småbrukande industriarbeidarar med to kyr, men matrikulert jord åtte dei ikkje. Eg kjenner til ein leigearbeidande husmann i Indre Sogn som blei sjølveigar etter oreigningslova av 1928 i 1957. Og han var ikkje den siste.

Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.

Lutherske arbeidsmoralistar
skal slita og yta før dei kan nyta.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Foto: Svein Egil Økland

ReportasjeFeature

Taubåten – den maritime arbeidsgampen

For somme sjøfolk er livet på ei ferje eller eit cruiseskip ikkje variert eller spanande nok. Då er kan hende løysinga å hoppe over på tug-en – ein jobb der kvar dag er garantert å vere ulik den førre.

William Sem Fure
Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Foto: Svein Egil Økland

ReportasjeFeature

Taubåten – den maritime arbeidsgampen

For somme sjøfolk er livet på ei ferje eller eit cruiseskip ikkje variert eller spanande nok. Då er kan hende løysinga å hoppe over på tug-en – ein jobb der kvar dag er garantert å vere ulik den førre.

William Sem Fure
Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.

Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.

Foto: Monica Tormassy / Det Norske Teatret

TeaterMeldingar
Jan H. Landro

Kven har makt over kven?

Velspelt om medviten og umedviten makt, sanning, manipulasjon og illusjon.

The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.

The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.

Foto: Another World Entertainment

FilmMeldingar
Håkon Tveit

Skrekkfilmen Strange Darling tuklar med tida for å trekke i gang tankane.

President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.

President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.

Foto: Javad Parsa / NTB

KommentarSamfunn
SveinTuastad

Å fjerne Støre no vil vere ei panikkhandling som skaper fleire problem enn det løyser for Arbeidarpartiet.

Frostrøyk i Kyiv.

Frostrøyk i Kyiv.

Foto: Evgeniy Maloletka / AP / NTB

KrigSamfunn

Kyiv, Brussel, Budapest – ei forteljing om tre byar

Ei tjukk skodde heng over Kyiv og heile det sentrale Ukraina. Lufta er fuktig og tung, og hindrar sikten. Sjølv på ein god, rett veg må du køyre med låg fart.

Andrej Kurkov
Frostrøyk i Kyiv.

Frostrøyk i Kyiv.

Foto: Evgeniy Maloletka / AP / NTB

KrigSamfunn

Kyiv, Brussel, Budapest – ei forteljing om tre byar

Ei tjukk skodde heng over Kyiv og heile det sentrale Ukraina. Lufta er fuktig og tung, og hindrar sikten. Sjølv på ein god, rett veg må du køyre med låg fart.

Andrej Kurkov

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis