JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Samfunn

Dei deprimerte jentene

Utskriving av antidepressiv til jenter i tenåra har auka med 80 prosent på sju år.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Denne grafen frå  Folkehelseinstituttet viser talet på jenter per tusen som har fått slike legemiddel kvart år. Over to prosent av jentene i alderen 15 til 17 år får no antidepressiv.

Denne grafen frå Folkehelseinstituttet viser talet på jenter per tusen som har fått slike legemiddel kvart år. Over to prosent av jentene i alderen 15 til 17 år får no antidepressiv.

Denne grafen frå  Folkehelseinstituttet viser talet på jenter per tusen som har fått slike legemiddel kvart år. Over to prosent av jentene i alderen 15 til 17 år får no antidepressiv.

Denne grafen frå Folkehelseinstituttet viser talet på jenter per tusen som har fått slike legemiddel kvart år. Over to prosent av jentene i alderen 15 til 17 år får no antidepressiv.

3439
20190118
3439
20190118

Det er blant jenter i tenåra bruken av antidepressiv har auka klart mest i Noreg dei siste åra. I 2010 fekk 3037 jenter i alderen 15 til 19 år antidepressiv på resept, syner tal frå Reseptregisteret. I 2017 var talet 4741. Det er ein auke på 56 prosent på sju år. I tillegg går denne gruppa i snitt lenger på slike medisinar enn før, for bruken i døgndosar auka med 80 prosent i same tidsrom. For gutar i same alder er det ikkje ein tilsvarande auke.

Denne utviklinga har fått mykje merksemd dei siste åra, og det har kome mange forsøk på forklaringar, til dømes karakterpress i skulen, aukande kroppspress eller stresset som sosiale medium representerer. Somme har peika på at auken av depresjon blant unge fell saman i tid med gjennombrotet for smarttelefonane, i Noreg som i USA, og hevdar at den konstante samanlikninga med andre gjennom dei sosiale media kan vere ei årsak til depresjon.

Men uavhengig av forklaringa er det grunn til å vere kritisk til utskrivinga av antidepressiv til ungdom, meiner mange fagfolk. Desse legemidla er testa ut på vaksne menneske, ikkje på barn eller unge. Hjernen til ungdom er i rask utvikling, og det er avgrensa kunnskap om dei moglege langsiktige verknadene av slik medisinering. Fleire studiar tyder dessutan på at bruk av antidepressiv kan auke faren for sjølvmordstankar hos barn og unge. Og vinstane av slik behandling er enda meir uvisse for dei unge enn for dei vaksne. «Barn og ungdom har usikker effekt av antidepressiva», heiter det i Legemiddelhandboka.

«Leger må erkjenne at effekten av disse pillene ikke er overbevisende», sa fagdirektør Steinar Madsen i Legemiddelverket til VG i 2016. «Flere unge som ikke har behov for det, og som kunne kommet seg ut av en depresjon på andre måter, blir satt på antidepressiver», meinte Madsen. Likevel går altså forbruket blant tenåringsjenter rett til vêrs.

Fleire er plaga

Statistikken tyder ikkje på at legane har blitt meir slepphendte med å skrive ut antidepressiv til ungdom, meiner Ingeborg Hartz, som er forskar ved Sykehuset Innlandet og Nasjonalt folkehelseinstitutt. Ho har forska på bruken av antidepressiv blant barn og ungdom.

– Om lag ni av ti ungdomar som blir sette på antidepressiv, har vore i kontakt med spesialhelsetenesta. Dette er ungdom med store plager. Kring ein fjerdedel av ungdomane som er registrerte med behandlingstrengande depresjon, får utskrive antidepressiv, og den prosentdelen er ikkje endra, seier Hartz.

– Men fleire unge enn før får diagnosen depresjon, og prosentdelen med alvorleg depresjon aukar. Så kan vi lure på kva grunnen er. Det kan vere fleire enn før som er sjuke. Det er òg mykje merksemd på psykisk helse blant ungdom, det kan gjere at fleire går til fastlegen med problema sine. Vi veit at fleire unge jenter enn før oppsøkjer primærhelsetenesta av ulike årsaker.

– Men om det er kulturelle årsaker til at fleire unge jenter blir deprimerte – kan ein løyse dette med medikament som påverkar kjemien i hjernen?

– Det er eit godt spørsmål. Forskinga tyder på at desse midla berre har marginalt betre effekt enn placebo. Samtidig er det eitt behandlingsalternativ for ungdom som kan ha svært store plager. Målet med medisinbruken er mellom anna å setje pasientane i stand til å ta imot anna behandling, men effekten kan vere svært varierande, og ein må følgje opp nøye, seier Hartz.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Det er blant jenter i tenåra bruken av antidepressiv har auka klart mest i Noreg dei siste åra. I 2010 fekk 3037 jenter i alderen 15 til 19 år antidepressiv på resept, syner tal frå Reseptregisteret. I 2017 var talet 4741. Det er ein auke på 56 prosent på sju år. I tillegg går denne gruppa i snitt lenger på slike medisinar enn før, for bruken i døgndosar auka med 80 prosent i same tidsrom. For gutar i same alder er det ikkje ein tilsvarande auke.

Denne utviklinga har fått mykje merksemd dei siste åra, og det har kome mange forsøk på forklaringar, til dømes karakterpress i skulen, aukande kroppspress eller stresset som sosiale medium representerer. Somme har peika på at auken av depresjon blant unge fell saman i tid med gjennombrotet for smarttelefonane, i Noreg som i USA, og hevdar at den konstante samanlikninga med andre gjennom dei sosiale media kan vere ei årsak til depresjon.

Men uavhengig av forklaringa er det grunn til å vere kritisk til utskrivinga av antidepressiv til ungdom, meiner mange fagfolk. Desse legemidla er testa ut på vaksne menneske, ikkje på barn eller unge. Hjernen til ungdom er i rask utvikling, og det er avgrensa kunnskap om dei moglege langsiktige verknadene av slik medisinering. Fleire studiar tyder dessutan på at bruk av antidepressiv kan auke faren for sjølvmordstankar hos barn og unge. Og vinstane av slik behandling er enda meir uvisse for dei unge enn for dei vaksne. «Barn og ungdom har usikker effekt av antidepressiva», heiter det i Legemiddelhandboka.

«Leger må erkjenne at effekten av disse pillene ikke er overbevisende», sa fagdirektør Steinar Madsen i Legemiddelverket til VG i 2016. «Flere unge som ikke har behov for det, og som kunne kommet seg ut av en depresjon på andre måter, blir satt på antidepressiver», meinte Madsen. Likevel går altså forbruket blant tenåringsjenter rett til vêrs.

Fleire er plaga

Statistikken tyder ikkje på at legane har blitt meir slepphendte med å skrive ut antidepressiv til ungdom, meiner Ingeborg Hartz, som er forskar ved Sykehuset Innlandet og Nasjonalt folkehelseinstitutt. Ho har forska på bruken av antidepressiv blant barn og ungdom.

– Om lag ni av ti ungdomar som blir sette på antidepressiv, har vore i kontakt med spesialhelsetenesta. Dette er ungdom med store plager. Kring ein fjerdedel av ungdomane som er registrerte med behandlingstrengande depresjon, får utskrive antidepressiv, og den prosentdelen er ikkje endra, seier Hartz.

– Men fleire unge enn før får diagnosen depresjon, og prosentdelen med alvorleg depresjon aukar. Så kan vi lure på kva grunnen er. Det kan vere fleire enn før som er sjuke. Det er òg mykje merksemd på psykisk helse blant ungdom, det kan gjere at fleire går til fastlegen med problema sine. Vi veit at fleire unge jenter enn før oppsøkjer primærhelsetenesta av ulike årsaker.

– Men om det er kulturelle årsaker til at fleire unge jenter blir deprimerte – kan ein løyse dette med medikament som påverkar kjemien i hjernen?

– Det er eit godt spørsmål. Forskinga tyder på at desse midla berre har marginalt betre effekt enn placebo. Samtidig er det eitt behandlingsalternativ for ungdom som kan ha svært store plager. Målet med medisinbruken er mellom anna å setje pasientane i stand til å ta imot anna behandling, men effekten kan vere svært varierande, og ein må følgje opp nøye, seier Hartz.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle
Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis