JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Samfunn

Bitre piller

USA er landet der legemiddelselskapa er frie til å krevje dei prisane dei vil ha.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Helseministeren til Donald Trump,  Alez Azar, har bakgrunn frå farmasøytisk industri, og synet han har på medisinprisar, er stikk i strid med alt Trump sa om dette i valkampen.

Helseministeren til Donald Trump, Alez Azar, har bakgrunn frå farmasøytisk industri, og synet han har på medisinprisar, er stikk i strid med alt Trump sa om dette i valkampen.

Foto: Jonathan Ernst/Reuters/NTB scanpix

Helseministeren til Donald Trump,  Alez Azar, har bakgrunn frå farmasøytisk industri, og synet han har på medisinprisar, er stikk i strid med alt Trump sa om dette i valkampen.

Helseministeren til Donald Trump, Alez Azar, har bakgrunn frå farmasøytisk industri, og synet han har på medisinprisar, er stikk i strid med alt Trump sa om dette i valkampen.

Foto: Jonathan Ernst/Reuters/NTB scanpix

5639
20180525
5639
20180525

Førre veke fekk vi vite at det sveitsiske farmasikonsernet Novartis hadde betalt 1,2 millionar dollar til Michael Cohen – den private advokaten til Donald Trump – for det som viste seg å vere eitt einaste møte. Like etter la Trump fram ein «plan» for å få ned prisane på medisinar.

Kvifor hermeteikna? Fordi «planen» var nesten tom for substans. (OK, det var nokre idear i han som ekspertar tykte var interessante, men dei var nokså perifere.) I valkampen i 2016 lova Trump å bruke makta til regjeringa, inkludert rolla til Medicare, som betaler for mykje av reseptmedisinane, til å få ned prisane. Men i talen hans førre fredag var ikkje noko av dette nemnt.

Og om nokon prøver å overtyde deg om at Trump verkeleg vil køyre ei hard line overfor farmasiselskapa, finst det eit enkelt svar: Om det var slik, ville ikkje talen hans ha fått aksjekursane til farmasiselskapa til å skyte i vêret.

Ingenting av dette bør vere overraskande. «Trump bryt nok ein populistisk lovnad» er no ei hund bit mann-overskrift. Men det ligg to viktige spørsmål her: Bør styresmaktene i USA faktisk gjere det Trump sa at han ville gjere, men ikkje gjorde? Og om svaret er ja, kvifor har vi ikkje gjort noko med medisinprisane?

Svaret på det første spørsmålet er definitivt ja. USA betaler mykje meir for medisinar enn noko anna stort land, og det er ingen god grunn til at det skal vere slik. Når det gjeld medisinar, er USA den mest lettlurte kunden til farmasigigantane.

Hugs at medisinmarknaden slett ikkje fungerer som i dei enkle tilbod og etterspurnad-historiene som frimarknadsentusiastane elskar. Det vi har, er eit patentsystem der eit selskap som utviklar ein ny medisin, får eit tidsavgrensa, lovleg monopol på å selje medisinen. Det systemet er OK, eller let seg i det minste forsvare, som ein måte å løne nyskaping på. Men ingenting i logikken til patentsystemet tilseier at patenteigarane skal ha høve til å utnytte monopola sine maksimalt.

Det er faktisk gode argument for at regjeringa bør gripe inn for å avgrense prisane som farmasiselskapa kan krevje, nett slik det er gode argument for å avgrense monopolmakt generelt. Og når skattebetalarane dekkjer ein stor del av medisinkostnadene, styrkjer det ikkje berre argumentet for å avgrense medisinprisane. Det gjev òg styresmaktene eit pressmiddel som kan brukast til å oppnå dette målet.

Om kontrollen med medisinprisane blir svært streng, kan det sjølvsagt svekkje nyskapinga. Men ingen snakkar om noko slikt. Fordelane med moderat regulering ville nesten sikkert vere større enn ulempene, av mange grunnar: Medisinselskapa ville tene mindre per eining, men selje meir, og dei ville bruke mindre ressursar på å utvikle medisinar som i hovudsak dupliserer medikament som alt finst. Og ein ting til: USA, med sin unike mangel på vilje til å prute på medisinprisane, subsidierer i praksis resten av verda. Var det ikkje akkurat slike ting vi trudde at Trump hata?

Så kvifor gjer vi ingenting med medisinprisane?

Om vi berre gjev Medicare rett til å forhandle om prisane, ville det ikkje hjelpe mykje i seg sjølv. Vi måtte òg gje Medicare makt i forhandlingane, til dømes retten til å nekte å dekkje innkjøp av medisinar som er ekstremt dyre. Og før du avviser dette som «rasjonering», tenk over at Medicare ikkje betalte for medisinar i det heile før i 2003.

Å seie nei til dyre medisinar kan provosere enkelte Medicare-mottakarar. Meiningsmålingar viser at heile 92 prosent av befolkninga støttar ideen om å late Medicare forhandle om prisar, men oppslutnaden kan forvitre så snart folk innser kva effektive prisforhandlingar kan innebere.

Men det er ikkje diskusjonar om detaljar som hindrar handling på dette feltet, sidan vi ikkje eingong har late Medicare prøve å få ned prisane enno. Og grunnen til at vi ikkje har kome dit, er dessverre enkel og deprimerande: Farmasiselskapa har kjøpt nok politikarar til å blokkere tiltak som kunne redusere fortenesta deira.

Eg snakkar ikkje berre om økonomiske bidrag til valkampar her. Eg snakkar om politikarar som har gjort seg sjølve rike ved å tene interessene til farmasiindustrien.

Kven var det som stod bak omlegginga av Medicare i 2003, som fekk skattebetalarane til å betale for reseptmedisin til dei eldre, men som eksplisitt slo fast at Medicare ikkje skulle kunne forhandle om prisar? Mykje av utforminga vart gjort av den daverande kongressmannen Billy Tauzin frå Louisiana. Kort tid etter forlét han Kongressen og gjekk inn i det godt betalte vervet som leiar for Pharmaceutical Research and Manufacturers Association, den viktigaste lobbygruppa til industrien. Om det verkar drygt, er det fordi det er drygt.

Og Trump har slett ikkje «drenert sumpen», slik han lova, han har gjort sumpen til ein del av den utøvande makta. Tom Price, den første helseministeren hans, vart pressa ut av statsrådstolen på grunn av dei overdådige reiseutgiftene sine, men interessekonfliktane hans i legemiddelindustrien var faktisk eit mykje større problem. Og etterfølgjaren hans, Alez Azar? Han har bakgrunnen sin frå farmasøytisk industri, og synet hans på medisinprisar er stikk i strid med alt Trump sa om dette i valkampen sin.

Konklusjonen er at eksepsjonalismen til USA held fram: USA er framleis det einaste store landet som let medisinselskapa krevje akkurat det dei vil for varene sine.

Paul Krugman

Einerett: New York Times /
Dag og Tid

Omsett av Per Anders Todal

Niall Ferguson og Paul Krugman skriv denne spalta annakvar veke.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Førre veke fekk vi vite at det sveitsiske farmasikonsernet Novartis hadde betalt 1,2 millionar dollar til Michael Cohen – den private advokaten til Donald Trump – for det som viste seg å vere eitt einaste møte. Like etter la Trump fram ein «plan» for å få ned prisane på medisinar.

Kvifor hermeteikna? Fordi «planen» var nesten tom for substans. (OK, det var nokre idear i han som ekspertar tykte var interessante, men dei var nokså perifere.) I valkampen i 2016 lova Trump å bruke makta til regjeringa, inkludert rolla til Medicare, som betaler for mykje av reseptmedisinane, til å få ned prisane. Men i talen hans førre fredag var ikkje noko av dette nemnt.

Og om nokon prøver å overtyde deg om at Trump verkeleg vil køyre ei hard line overfor farmasiselskapa, finst det eit enkelt svar: Om det var slik, ville ikkje talen hans ha fått aksjekursane til farmasiselskapa til å skyte i vêret.

Ingenting av dette bør vere overraskande. «Trump bryt nok ein populistisk lovnad» er no ei hund bit mann-overskrift. Men det ligg to viktige spørsmål her: Bør styresmaktene i USA faktisk gjere det Trump sa at han ville gjere, men ikkje gjorde? Og om svaret er ja, kvifor har vi ikkje gjort noko med medisinprisane?

Svaret på det første spørsmålet er definitivt ja. USA betaler mykje meir for medisinar enn noko anna stort land, og det er ingen god grunn til at det skal vere slik. Når det gjeld medisinar, er USA den mest lettlurte kunden til farmasigigantane.

Hugs at medisinmarknaden slett ikkje fungerer som i dei enkle tilbod og etterspurnad-historiene som frimarknadsentusiastane elskar. Det vi har, er eit patentsystem der eit selskap som utviklar ein ny medisin, får eit tidsavgrensa, lovleg monopol på å selje medisinen. Det systemet er OK, eller let seg i det minste forsvare, som ein måte å løne nyskaping på. Men ingenting i logikken til patentsystemet tilseier at patenteigarane skal ha høve til å utnytte monopola sine maksimalt.

Det er faktisk gode argument for at regjeringa bør gripe inn for å avgrense prisane som farmasiselskapa kan krevje, nett slik det er gode argument for å avgrense monopolmakt generelt. Og når skattebetalarane dekkjer ein stor del av medisinkostnadene, styrkjer det ikkje berre argumentet for å avgrense medisinprisane. Det gjev òg styresmaktene eit pressmiddel som kan brukast til å oppnå dette målet.

Om kontrollen med medisinprisane blir svært streng, kan det sjølvsagt svekkje nyskapinga. Men ingen snakkar om noko slikt. Fordelane med moderat regulering ville nesten sikkert vere større enn ulempene, av mange grunnar: Medisinselskapa ville tene mindre per eining, men selje meir, og dei ville bruke mindre ressursar på å utvikle medisinar som i hovudsak dupliserer medikament som alt finst. Og ein ting til: USA, med sin unike mangel på vilje til å prute på medisinprisane, subsidierer i praksis resten av verda. Var det ikkje akkurat slike ting vi trudde at Trump hata?

Så kvifor gjer vi ingenting med medisinprisane?

Om vi berre gjev Medicare rett til å forhandle om prisane, ville det ikkje hjelpe mykje i seg sjølv. Vi måtte òg gje Medicare makt i forhandlingane, til dømes retten til å nekte å dekkje innkjøp av medisinar som er ekstremt dyre. Og før du avviser dette som «rasjonering», tenk over at Medicare ikkje betalte for medisinar i det heile før i 2003.

Å seie nei til dyre medisinar kan provosere enkelte Medicare-mottakarar. Meiningsmålingar viser at heile 92 prosent av befolkninga støttar ideen om å late Medicare forhandle om prisar, men oppslutnaden kan forvitre så snart folk innser kva effektive prisforhandlingar kan innebere.

Men det er ikkje diskusjonar om detaljar som hindrar handling på dette feltet, sidan vi ikkje eingong har late Medicare prøve å få ned prisane enno. Og grunnen til at vi ikkje har kome dit, er dessverre enkel og deprimerande: Farmasiselskapa har kjøpt nok politikarar til å blokkere tiltak som kunne redusere fortenesta deira.

Eg snakkar ikkje berre om økonomiske bidrag til valkampar her. Eg snakkar om politikarar som har gjort seg sjølve rike ved å tene interessene til farmasiindustrien.

Kven var det som stod bak omlegginga av Medicare i 2003, som fekk skattebetalarane til å betale for reseptmedisin til dei eldre, men som eksplisitt slo fast at Medicare ikkje skulle kunne forhandle om prisar? Mykje av utforminga vart gjort av den daverande kongressmannen Billy Tauzin frå Louisiana. Kort tid etter forlét han Kongressen og gjekk inn i det godt betalte vervet som leiar for Pharmaceutical Research and Manufacturers Association, den viktigaste lobbygruppa til industrien. Om det verkar drygt, er det fordi det er drygt.

Og Trump har slett ikkje «drenert sumpen», slik han lova, han har gjort sumpen til ein del av den utøvande makta. Tom Price, den første helseministeren hans, vart pressa ut av statsrådstolen på grunn av dei overdådige reiseutgiftene sine, men interessekonfliktane hans i legemiddelindustrien var faktisk eit mykje større problem. Og etterfølgjaren hans, Alez Azar? Han har bakgrunnen sin frå farmasøytisk industri, og synet hans på medisinprisar er stikk i strid med alt Trump sa om dette i valkampen sin.

Konklusjonen er at eksepsjonalismen til USA held fram: USA er framleis det einaste store landet som let medisinselskapa krevje akkurat det dei vil for varene sine.

Paul Krugman

Einerett: New York Times /
Dag og Tid

Omsett av Per Anders Todal

Niall Ferguson og Paul Krugman skriv denne spalta annakvar veke.

Farmasiselskapa har kjøpt nok politikarar til å blokkere tiltak som kunne redusere fortenesta deira

Emneknaggar

Fleire artiklar

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Foto: Samlaget

BokMeldingar
ArildBye

Ein av oss

Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.

Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB

IntervjuSamfunn
Christiane Jordheim Larsen

Nato-toppen som sa det han tenkte

Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.

Feature

Greske byggjeklossar

Eg dreg til Kreta og lærer om skilnaden på tyske og britiske turistar.

May Linn Clement
Feature

Greske byggjeklossar

Eg dreg til Kreta og lærer om skilnaden på tyske og britiske turistar.

May Linn Clement

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis