Ålmenta har fått svekt kontroll over embetsutnemningar

I Dag og Tid 29. januar 2021 skriv Vidar Ystad om praksisen der ei regjering utnemner medlemer av regjeringa til embete i staten. Han fortel om Løvland-regjeringa som i mars 1908 nytta høvet til å utnemne fire av statsrådane til nye embete. Dette tykte ikkje kong Haakon var bra, og han gav uttrykk for det i statsrådsmøte.

Sidan 1908 har sitjande regjeringar visstnok ikkje utnemnt eigne regjeringsmedlemer til embete før regjeringa Solberg gjorde det i 2014, då fiskeriminister Elisabeth Aspaker vart utnemnd til fylkesmann i Troms. Det vart gjort også i 2018, då helseminister Bent Høie vart utnemnd til fylkesmann i Rogaland, og i 2020, då forsvarsminister Frank Bakke-Jensen vart utnemnd til fiskeridirektør.

Uvanleg praksis

Kong Haakon likte ikkje å skulle utnemne statsrådane sine til sivile embetsmenn, og etter det vi veit no, har det ikkje vore praksis med slike utnemningar av regjeringskollegaer før no i Solberg-regjeringa. Mykje har hendt i politikk og statsliv sidan 1908. Kva kong Harald måtte meine om den nye praksisen, veit vi ikkje, og vi får vel heller ikkje vite det. Og godt er det. Dette er statsministerens ansvar. Kva Solberg meiner, hadde det vore av interesse å få vite noko om.

Namnet til Bakke-Jensen stod ikkje på den offentlege søkjarlista då han vart utnemnd i 2020. Departementet hadde vist til rekrutteringsomsyn og omsynet til tillit til statsrådens arbeid i departementet. Sivilombodsmannen kom til at grunngjevinga til departementet for å gjere unntak, ikkje var tilstrekkeleg. Ombodsmannen har rett.

Å godta slike omsyn er for lettvint. Dersom påstandane ikkje kan dokumenterast med pålitelege undersøkingar, blir det berre spekulasjonar og gjetting.

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare

Digital tilgang – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.

E-postadressa di

Eg godtek vilkåra

Eller kjøp eit anna abonnement

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare