– Vi går i rett retning
Dei nye læreplanskissene for historiefaget har fått kritikk. Sten Ludvigsen, som er arkitekten bak fagfornyinga i skulen, meiner fornyinga går i rett retning.
Sten Ludvigsen meiner det er rimeleg at historiske enkelthendingar ikkje vert nemnde i læreplanane, men at det står kva tema som skal dekkjast i staden.
Foto: Eva Aalberg Undheim
Skule
eva@dagogtid.no
Arbeidet med dei nye læreplanane i skulen nærmar seg ferdig. Neste veke skal dei eksterne faggruppene leggje fram sine endelege forslag for Utdanningsdirektoratet, etter å ha jobba seg gjennom til saman 7000 høyringsinnspel frå lærarar og utdanningsinstitusjonar sidan november. Dei tidlege skissene for samfunnsfag, historie, geografi og samfunnskunnskap vart kritiserte for å setje kompetansemål som var for generelle og overordna, og kutte for mykje i historisk stoff, slik Dag og Tid har skrive om tidlegare.
Professor ved det utdanningsvitskaplege fakultetet ved Universitetet i Oslo, Sten Ludvigsen, leidde utvalet som i 2015 tilrådde ei fagfornying i norsk skule. Han meiner fornyinga og læreplanprosessen ser ut til å gå i rett retning.
– Svært mange mål
Utvalet «Fremtidens skole» konkluderte med at nye læreplanar for faga bør ha færre kompetansemål. Tanken er at skulane skal ta større ansvar for å prioritere fagleg innhald, arbeidsmåtar og organisering og såleis kunne leggje til rette for meir spesialisering og djuplæring for elevane. Ludvigsen meiner det er viktigare å diskutere korleis elevane lærer i dei ulike faga, enn berre å diskutere innhaldet i faga.
– Det elevane skal lære, må ha eigenverdi og opplevast relevant. Men om dei ikkje opplever meistring og ei viss djupn i fag- og kunnskapsområda òg, tek vi frå dei sjansen til å orientere seg og delta i samfunnet.
– Meiner du dei ikkje klarar det i dag?
– Ja, det veit vi, for det er det gjort gode analysar av. Så snakkar vi sjølvsagt om gradar her. Dei 10–30 prosent beste elevane ville klart seg i alle samfunn og skulesystem, men vi skal ha med alle. Vitskapen endrar seg òg dag for dag, så på eit visst tidspunkt må vi òg endre faga av den grunn.
– Kva for problem i dagens skule er det færre læreplanmål skal svare på?
– Då vi starta utgreiingsarbeidet, gjorde vi ein analyse av læreplanane i dag og fann to store utfordringar. Den eine er at læreplanmåla er svært omfattande, den andre at dei er vage. Oppteljingar synte at det i nokre tilfelle er svært mange mål for eit relativt kort tidsrom. I tillegg såg vi på empiriske studiar av kva elevar faktisk lærer i ein gjeven tidsperiode. Der såg vi raskt at det er få elevar som når dei normativt gjevne måla og ambisjonane, og når dei gjer det, er det på eit nokså overflatisk nivå.
Ludvigsen meiner dei nye planane kjem til å gje betre høve for lærar og elev til å jobbe meir konsentrert og over lengre tidsperiodar med utvalde tema.
– Lærarane gjer jo innhaldsval for å syte for progresjon for elevane i dag òg. Med færre mål har dei større fridom til faktisk å ta dei kloke vala.
– Kunne ein ikkje berre redusere talet på kompetansemål i læreplanane?
– Nei, for faga treng òg å fornyast som fag. Læreplanane vi har i dag, er ikkje tydelege nok på kva som er kjernen i faga og dei sentrale omgrepa og prinsippa.
Den sentrale tilrådinga frå Ludvigsen-utvalet er å leggje til rette for meir djuplæring i skulen, noko utvalet definerer som «elevenes gradvise utvikling av forståelse av begreper, begrepssystemer, metoder og sammenhenger innenfor et fagområde. Det handler også om å forstå temaer og problemstillinger som går på tvers av fag- eller kunnskapsområder».
– Dette kan realiserast på fleire måtar, men gode samtalar skapar vilkår for djuplæring, og elevane må gradvis utvikle ei forståing av at ulike sjangrar krev ulike typar av argument, som til dømes eit vitskapleg eksperiment i naturfag og forteljingar i språkfaga, seier Ludvigsen.
– Meiner de at dette er noko nytt, og at norsk skule fram til no berre har drive med overflatelæring?
– Ja, det er noko nytt, for no har vi formalisert at det er dette vi skal gjere, og læreplanane skal leggje til rette for det. Sjølvsagt hadde vi utdanna mange flinke elevar og studentar som vi gjer i dag. Men no har vi gjort kriteria eksplisitte i læreplanane, for å skape vilkår for at alle elevane kan utvikle seg i ei slik retning.
Metode
– Dei førebelse læreplanskissene for samfunnsfag, historie, geografi og samfunnskunnskap laga etter desse kriteria vart kritiserte for å vere så overordna at dei mangla substans. Dei fleste referansar til konkrete hendingar, epokar og historie tekne ut, og det var nesten berre metode att. Var det det de såg føre dykk i utvalet?
– Kva som skal vere med i læreplanane, må avgjerast av fagfolk. Eit NOU-utval som vi har ikkje fagkompetanse i alle skulefaga. Når det er sagt, kan det sjølvsagt vere uheldig om det ikkje finst klare tilvisingar som gjeld innhald, men på kva nivå dei skal liggje, må fagfolka avgjere. For å ta historiefaget som døme, er det kanskje viktigare at elevane på vidaregåande lærer seg skilnaden på nomotetisk (teoribyggjande, journ. merk.) og ideografisk metode (som granskar enkelthendingar, journ. merk.), enn at dei lærer å hugse årstal.
– Så det er greitt at historiske hendingar er fjerna frå kompetansemåla?
– Reint prinsipielt meiner eg det er rimeleg at historiske enkelthendingar ikkje vert nemnde, men at det står kva tema som skal dekkjast i staden. Men eg er ikkje historikar, så dette må som sagt fagpersonar gje råd om i læreplanprosessen.
– Treng vi ikkje felles referanserammer og ei felles historieforteljing i skulen?
– Det er klart vi treng det, men samstundes må det vere slik at skular og lærarar har metodeansvar for å syte for at det vert teke vare på. Difor dømet med å lære dei ulike forklaringsmodellane i historie. Om du ikkje hugsar alle detaljane, kan du i alle fall hugse korleis historikarar søkjer å forklare ein historisk hendingsgang.
– Spring etter måla
– Korleis skal ein sikre at elevar lærer nokolunde det same, om det ikkje står kva dei skal lære i læreplanane?
– Det kan vi ikkje sikre fullt ut, sjølv om det står i planane. Eg er ikkje uroa for at elevane ikkje skal lære det same. Eg er meir uroa for at elevane ikkje har ei rimeleg forståing av kva som er kjerneelement og sentrale tema i faga. Difor er ordet metodeansvar så viktig.
– Forventar de ikkje vel mykje av lærarane?
– Vi har stor tiltru til lærarane, og eg meiner det er betre at vi gjer det ansvaret tydeleg, enn at vi trur det kan løysast gjennom detaljerte læreplanar, som det finst studiar som syner at ikkje er tilfellet.
– Det er lærarar som har sagt at dagens læreplan gjev både handlingsrom og tydelegare retning enn skissene som var på høyring i haust, og at dei nye skissene er langt meir omfattande. Kva er din kommentar til det?
– Er dei det, er det uheldig. Men eg kan ikkje seie om det stemmer eller ikkje. Enkeltutsegner om ein læreplan vil variere. Du kan ikkje byggje ei forståing av om læreplanen er god eller dårleg, på erfaringane til enkeltlærarar. Eg har snakka med mange lærarar som seier at når det nærmar seg jul og eksamen, må dei springe etter læreplanmåla for å rekke å kome gjennom alle.
Fleire land fornyar
Ludvigsen syner til at det har vore ein open diskusjon om fagfornyinga sidan 2014.
– Utvalet vårt hadde blogg der alle dokumenta var offentlege heile tida. Gruppa som jobbar med kjerneelementa i faga, hadde same opne praksis, og no har det vore diskusjon og høyring om læreplanane òg.
– Like fullt har det kome nær 7000 innspel til læreplanane totalt, og kritiske innvendingar til planane for historiefaga.
– Det er òg heilt vanleg. Det finst tusenvis av lærarar og tilsette i sektoren som har synspunkt og gode argument. Samstundes er det nokon som må ta jobben med å gjere eit utval. Det ville vore verre om alle var samde i alt.
– Kjem fornyinga av skulen til å gjere norske elevar klokare?
– Det håpar eg sjølvsagt. Eg trur òg fornyinga er heilt naudsynt for at dei skal kunne meistre samfunnet vi lever i, og få ei djupare forståing både av faga og av problemstillingar som går på tvers av fag- og kunnskapsområde. Det er jo heller ikkje berre Noreg som fornyar skulen. Mange land med gode skulesystem reviderer, endrar og justerer no desse i same retning.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Skule
eva@dagogtid.no
Arbeidet med dei nye læreplanane i skulen nærmar seg ferdig. Neste veke skal dei eksterne faggruppene leggje fram sine endelege forslag for Utdanningsdirektoratet, etter å ha jobba seg gjennom til saman 7000 høyringsinnspel frå lærarar og utdanningsinstitusjonar sidan november. Dei tidlege skissene for samfunnsfag, historie, geografi og samfunnskunnskap vart kritiserte for å setje kompetansemål som var for generelle og overordna, og kutte for mykje i historisk stoff, slik Dag og Tid har skrive om tidlegare.
Professor ved det utdanningsvitskaplege fakultetet ved Universitetet i Oslo, Sten Ludvigsen, leidde utvalet som i 2015 tilrådde ei fagfornying i norsk skule. Han meiner fornyinga og læreplanprosessen ser ut til å gå i rett retning.
– Svært mange mål
Utvalet «Fremtidens skole» konkluderte med at nye læreplanar for faga bør ha færre kompetansemål. Tanken er at skulane skal ta større ansvar for å prioritere fagleg innhald, arbeidsmåtar og organisering og såleis kunne leggje til rette for meir spesialisering og djuplæring for elevane. Ludvigsen meiner det er viktigare å diskutere korleis elevane lærer i dei ulike faga, enn berre å diskutere innhaldet i faga.
– Det elevane skal lære, må ha eigenverdi og opplevast relevant. Men om dei ikkje opplever meistring og ei viss djupn i fag- og kunnskapsområda òg, tek vi frå dei sjansen til å orientere seg og delta i samfunnet.
– Meiner du dei ikkje klarar det i dag?
– Ja, det veit vi, for det er det gjort gode analysar av. Så snakkar vi sjølvsagt om gradar her. Dei 10–30 prosent beste elevane ville klart seg i alle samfunn og skulesystem, men vi skal ha med alle. Vitskapen endrar seg òg dag for dag, så på eit visst tidspunkt må vi òg endre faga av den grunn.
– Kva for problem i dagens skule er det færre læreplanmål skal svare på?
– Då vi starta utgreiingsarbeidet, gjorde vi ein analyse av læreplanane i dag og fann to store utfordringar. Den eine er at læreplanmåla er svært omfattande, den andre at dei er vage. Oppteljingar synte at det i nokre tilfelle er svært mange mål for eit relativt kort tidsrom. I tillegg såg vi på empiriske studiar av kva elevar faktisk lærer i ein gjeven tidsperiode. Der såg vi raskt at det er få elevar som når dei normativt gjevne måla og ambisjonane, og når dei gjer det, er det på eit nokså overflatisk nivå.
Ludvigsen meiner dei nye planane kjem til å gje betre høve for lærar og elev til å jobbe meir konsentrert og over lengre tidsperiodar med utvalde tema.
– Lærarane gjer jo innhaldsval for å syte for progresjon for elevane i dag òg. Med færre mål har dei større fridom til faktisk å ta dei kloke vala.
– Kunne ein ikkje berre redusere talet på kompetansemål i læreplanane?
– Nei, for faga treng òg å fornyast som fag. Læreplanane vi har i dag, er ikkje tydelege nok på kva som er kjernen i faga og dei sentrale omgrepa og prinsippa.
Den sentrale tilrådinga frå Ludvigsen-utvalet er å leggje til rette for meir djuplæring i skulen, noko utvalet definerer som «elevenes gradvise utvikling av forståelse av begreper, begrepssystemer, metoder og sammenhenger innenfor et fagområde. Det handler også om å forstå temaer og problemstillinger som går på tvers av fag- eller kunnskapsområder».
– Dette kan realiserast på fleire måtar, men gode samtalar skapar vilkår for djuplæring, og elevane må gradvis utvikle ei forståing av at ulike sjangrar krev ulike typar av argument, som til dømes eit vitskapleg eksperiment i naturfag og forteljingar i språkfaga, seier Ludvigsen.
– Meiner de at dette er noko nytt, og at norsk skule fram til no berre har drive med overflatelæring?
– Ja, det er noko nytt, for no har vi formalisert at det er dette vi skal gjere, og læreplanane skal leggje til rette for det. Sjølvsagt hadde vi utdanna mange flinke elevar og studentar som vi gjer i dag. Men no har vi gjort kriteria eksplisitte i læreplanane, for å skape vilkår for at alle elevane kan utvikle seg i ei slik retning.
Metode
– Dei førebelse læreplanskissene for samfunnsfag, historie, geografi og samfunnskunnskap laga etter desse kriteria vart kritiserte for å vere så overordna at dei mangla substans. Dei fleste referansar til konkrete hendingar, epokar og historie tekne ut, og det var nesten berre metode att. Var det det de såg føre dykk i utvalet?
– Kva som skal vere med i læreplanane, må avgjerast av fagfolk. Eit NOU-utval som vi har ikkje fagkompetanse i alle skulefaga. Når det er sagt, kan det sjølvsagt vere uheldig om det ikkje finst klare tilvisingar som gjeld innhald, men på kva nivå dei skal liggje, må fagfolka avgjere. For å ta historiefaget som døme, er det kanskje viktigare at elevane på vidaregåande lærer seg skilnaden på nomotetisk (teoribyggjande, journ. merk.) og ideografisk metode (som granskar enkelthendingar, journ. merk.), enn at dei lærer å hugse årstal.
– Så det er greitt at historiske hendingar er fjerna frå kompetansemåla?
– Reint prinsipielt meiner eg det er rimeleg at historiske enkelthendingar ikkje vert nemnde, men at det står kva tema som skal dekkjast i staden. Men eg er ikkje historikar, så dette må som sagt fagpersonar gje råd om i læreplanprosessen.
– Treng vi ikkje felles referanserammer og ei felles historieforteljing i skulen?
– Det er klart vi treng det, men samstundes må det vere slik at skular og lærarar har metodeansvar for å syte for at det vert teke vare på. Difor dømet med å lære dei ulike forklaringsmodellane i historie. Om du ikkje hugsar alle detaljane, kan du i alle fall hugse korleis historikarar søkjer å forklare ein historisk hendingsgang.
– Spring etter måla
– Korleis skal ein sikre at elevar lærer nokolunde det same, om det ikkje står kva dei skal lære i læreplanane?
– Det kan vi ikkje sikre fullt ut, sjølv om det står i planane. Eg er ikkje uroa for at elevane ikkje skal lære det same. Eg er meir uroa for at elevane ikkje har ei rimeleg forståing av kva som er kjerneelement og sentrale tema i faga. Difor er ordet metodeansvar så viktig.
– Forventar de ikkje vel mykje av lærarane?
– Vi har stor tiltru til lærarane, og eg meiner det er betre at vi gjer det ansvaret tydeleg, enn at vi trur det kan løysast gjennom detaljerte læreplanar, som det finst studiar som syner at ikkje er tilfellet.
– Det er lærarar som har sagt at dagens læreplan gjev både handlingsrom og tydelegare retning enn skissene som var på høyring i haust, og at dei nye skissene er langt meir omfattande. Kva er din kommentar til det?
– Er dei det, er det uheldig. Men eg kan ikkje seie om det stemmer eller ikkje. Enkeltutsegner om ein læreplan vil variere. Du kan ikkje byggje ei forståing av om læreplanen er god eller dårleg, på erfaringane til enkeltlærarar. Eg har snakka med mange lærarar som seier at når det nærmar seg jul og eksamen, må dei springe etter læreplanmåla for å rekke å kome gjennom alle.
Fleire land fornyar
Ludvigsen syner til at det har vore ein open diskusjon om fagfornyinga sidan 2014.
– Utvalet vårt hadde blogg der alle dokumenta var offentlege heile tida. Gruppa som jobbar med kjerneelementa i faga, hadde same opne praksis, og no har det vore diskusjon og høyring om læreplanane òg.
– Like fullt har det kome nær 7000 innspel til læreplanane totalt, og kritiske innvendingar til planane for historiefaga.
– Det er òg heilt vanleg. Det finst tusenvis av lærarar og tilsette i sektoren som har synspunkt og gode argument. Samstundes er det nokon som må ta jobben med å gjere eit utval. Det ville vore verre om alle var samde i alt.
– Kjem fornyinga av skulen til å gjere norske elevar klokare?
– Det håpar eg sjølvsagt. Eg trur òg fornyinga er heilt naudsynt for at dei skal kunne meistre samfunnet vi lever i, og få ei djupare forståing både av faga og av problemstillingar som går på tvers av fag- og kunnskapsområde. Det er jo heller ikkje berre Noreg som fornyar skulen. Mange land med gode skulesystem reviderer, endrar og justerer no desse i same retning.
– Det er kanskje viktigare at elevane på vidaregåande lærer seg skilnaden på nomotetisk og ideografisk metode, enn at dei lærer å hugse årstal.
Sten Ludvigsen, utvalsleiar
Fleire artiklar
Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.
Foto: Frederik Ringnes / NTB
Husforsikring i hardt vêr
Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?
Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.
Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB
Vestre må avslutte konflikter og beklage
«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»
Teikning: May Linn Clement
Tid for realitetsorientering
Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.
Ruslan Gorovij sender pengane han tener som artist, heim til Kyiv, der vener kjøper vedlass til ukrainarar som treng varme i vinter.
Foto: Ukrainian online sales
Eit nytt lovframlegg som legg opp til at det skal bli straffbart å selje ulovleg hogd skog, vil ikkje minst råke folk i øydelagde hus.
James Rebanks på Lillehammer sist veke.
Foto: Morten A. Strøksnes
Ein mann for alle årstider
LILLEHAMMER: Etter å ha skrive to svært populære bøker om landbruk og sauehald hamna James Rebanks i ei krise som førte han til eit dunvær på Helgeland.