Sofie May Rånes

sofie@dagogtid.no

– Kva meiner du er årsakene til at ungdomskriminaliteten har blitt så mykje verre berre dei siste åra?

– Det er mange grunnar til det. Ein viktig grunn er at politiet har blitt nedbemanna dei tre siste åra med færre og færre politifolk. Ein annan er at narkotika fløymer inn over grensa og er ein drivar for kriminalitet. Politiet har mista verktøy til å kjempe mot narkotika, og det har gjort Noreg meir attraktivt for narkotika, smugling og sal og bruk. Så er det ein internasjonal trend at kriminaliteten stig. Det politikarane kan gjere noko med, er ressursane til politiet og verkemidla deira. Men me må også erkjenne at innvandring er ein sterk drivar for kriminalitet. Innvandrarar og etterkomarane deira er sterkt overrepresenterte.

– Kva verktøy er det politiet har mista i kampen mot narkotikakriminalitet?

– Riksadvokaten har laga eit rundskriv der det står at ein skal slutte å ransake personar med eigne brukardosar. Då har politiet oppfatta det slik at dei skal nedprioritere å gå etter narkotikakriminalitet med mindre det framstår som stort og alvorleg. Det har medført at befolkninga trur at narkotika er meir greitt enn det er, og at politiet går glipp av ein heil del annan informasjon som dei før fekk når dei ransaka, som stolne klokker og mobiltelefonar. Politiet har òg mista høvet til å ha narkotikahundar på skulane, som var eit verktøy for å avdekkje narkotikakriminalitet.

Foto: Stortinget

– Me kan ikkje berre sitje og greie ut i Noreg når naboane strammar til.

– Justisminister Emilie Enger Mehl var ute denne veka og lova 2,8 milliardar kroner til politiet. Kor viktig er det for politiet å få meir pengar?

– Betre enn null, men me veit jo ikkje i kor stor grad det vil hjelpe på å styrkje politiet. Mest sannsynleg vil sjølv dei 2,8 milliardane bety at me har færre politifolk når denne regjeringa er ferdig med sin fireårsperiode, enn me hadde då dei byrja. Det er jo ein særs dårleg attest at medan kriminaliteten har auka, så har talet politifolk gått kraftig ned på deira vakt. Frp jublar ikkje over 2,8 milliardar. I tillegg gir dei ingen ekstra hjelpemiddel til politiet, då tenkjer eg på strengare straffer, meir fokus på å ta narkotika, fleire plassar på lukka institusjonar for barn og ungdom som må skjermast for samfunnet. Det er mykje dei kunne gjort som dei ikkje har gjort. Me er ikkje imponerte, nei.

– Å byggje opp politiet tek tid. Må ikkje Frp vere med på å ta ansvar for at det har blitt som det har blitt?

– Nei, talet på politifolk auka med 2005 i dei åtte åra me var i fleirtal. Og i dei tre åra den noverande regjeringa har styrt, har det blitt redusert med 626 på landsbasis, med unntak av i Nord-Noreg. Det er no me ser effekten av at det har blitt færre politifolk. I tillegg sender dei politi ut i distrikta, der det ikkje er kriminalitet, i staden for at dei blir i Oslo der det er kriminalitet.

– Få er usamde i at det er ein alvorleg situasjon me står i no. Spesielt i og rundt byane i Noreg. Mehl vil setje ned eit ekspertutval for å vurdere tiltak retta mot barn og unge under 18 år med store oppfølgingsbehov som gjer seg skuldige i gjenteken eller alvorleg kriminalitet. Kva meiner du om det?

– Viss ein sit i huset sitt og det tek fyr i gardina, så er det vel ingen som set ned eit utval for å vurdere om ein skal kjøpe eit brannsløkkingsapparat. Då handlar ein der og då. Det å setje ned eit utval er berre å utsetje å gjere noko som ein burde ha gjort. Det er jo no kriminaliteten er der og no han får fotfeste. Dei må heller kome med tiltak enn utgreiing. Framlegga skal på høyring, så det tek månader før ein får gjort nok. Eit utval er heilt feil svar på spørsmålet.

– Men er det ikkje også dumt å ta så viktige avgjerder for fort?

– Nei, det seier seg sjølv at me må gjere tiltak no. I Danmark har dei hatt fire bandepakkar som det har vore tverrpolitisk semje om. Med tøffe tiltak. Sverige innfører tøffe tiltak. Me kan ikkje berre sitje og greie ut i Noreg når naboane strammar til og gjer det tøffare å vere kriminelle i Danmark og Sverige. Då ser me at kriminaliteten flyt over til oss. Det hastar å sørgje for at ikkje Noreg blir det svakaste leddet i Europa.

– Frp har ei liste med tretten framlegg mot ungdomskriminalitet. Mellom anna generell væpning av politiet, visitasjonssoner for våpenkontroll, strengare straffer og å senke den kriminelle lågalderen. Ikkje eitt einaste punkt om førebygging av kriminalitet. Har de ikkje tru på at det fungerer?

– Jo da, det har me, men arbeidet med framlegg til førebygging ligg i andre komitear. Sjølvsagt er førebygging kjempeviktig, og kommunepolitikarane har vore opptekne av å lage gode lokalsamfunn der ungdomen ikkje hamnar i den kriminelle løpebanen, men i staden har gode fritidsaktivitetar. Desse tretten framlegga du viser til, handlar om justisfeltet.

– Kva førebyggjande tiltak meiner du kan fungere?

– Det vil jo fungere med at me har arenaer der ungdomen kan lukkast, tilbod om ulike fritidsaktivitetar som eg nemnde. Andre grep er å ha respekt for autoritetar, som lærarar, politi og andre. Men det viktigaste grepet er at me lukkast betre med integreringa. Det er ingen løyndom at for stor innvandring og for komprimert innvandring i einskilde område har gjort det utfordrande. Det aller viktigaste arbeidet er å sørgje for at innvandringa er på eit slikt nivå at me klarer å få til god integrering. Då må me stille strengare krav til dei som kjem, at dei lærer seg språk og norske verdiar og kjem seg ut i arbeid.

– Integrering er ein politikk som me må sjå konsekvensane av over lengre tid. Hadde integreringa fungert betre under førre regjering, ville kanskje desse ungdomane ikkje blitt så hardbarka kriminelle som no?

– Det er ikkje innsatsen vår som gjer at det er integreringsutfordringar. I vår tid hadde me forlik som gjekk på å avgrense asyltilstrøyminga som gjorde at me skulle ha kontroll. Mellom anna i 2015.

– I Dagsnytt 18 denne veka sa partileiar i Frp Sylvi Listhaug at me må leggje meir ansvar over på foreldra. Kva konkrete krav meiner du me må leggje på dei?

– Det er eit stort foreldreansvar. Me kan ikkje berre forvente at det offentlege skal ordne opp i kva som helst. Me som samfunn må kunne forvente at borna blir oppdregne i norske verdiar og lærer kva som er lov og ikkje lov å gjere. Og at me set ei grense for barn som bryt dei reglane. Ofte ser me eit mønster at dei som blir kriminelle, har hatt for lite grensesetjing. Dei har hatt for få vaksenpersonar i livet som har sett dei, og når dei kriminelle då gir dei ein arena, så fyller det eit behov dei ikkje har fått dekt. Foreldrerolla er svært viktig, og me må difor kunne stille krav til foreldra òg.