Christiane Jordheim Larsen

christiane@dagogtid.no

Måndag vart det klart at staten ikkje gjev flyselskapet Norwegian den milliardstøtta selskapet har bede om. Norwegian svarte med å permittere ytterlegare 1600 tilsette og parkere 15 av dei 21 flya som har vore i lufta den siste tida.

DN skriv at selskapet i slutten av september hadde 3,4 milliardar kroner i kontantar, og at støtta dei bad om, var på 4,8 milliardar kroner. Regjeringa har peikt på at selskapet har 40 milliardar i gjeld.

– Regjeringa meiner støtta Norwegian har bede om, ikkje ville vore forsvarleg bruk av skattepengane. Er du samd?

– Ja, eg tenkjer at det var riktig å ikkje gje støtte til eit enkelt selskap, som det var snakk om her. Det vil seie at ein kan forskyve éin konkurs og velje kven som skal klare seg. Det skal ikkje staten drive med. Men å støtte luftfarten med eit felles rammeverk, slik at alle kan klare seg betre, tenkjer eg er heilt rett haldning.

– Kva for alternativ her Norwegian for å klare seg no?

– Det eine er hjelpa dei kan få ved at staten kjøper ekstra flyruter. Vi veit jo heller ikkje kva styresmaktene tenkjer: om dei vil kome med nye lånefasilitetar, og om dei i så fall vil gjere det med dei same vilkåra som sist, der alle måtte bidra. Det andre er ved å vende seg til eigarane av flyselskapet.

– Kven er eigarane, eigentleg?

– Det er faktisk ikkje så lett å få oversikt over, for i vår kom det mange inn frå utlandet – leasingselskap og andre. Det vi veit, er at det er mange fleire eigarar enn tidlegare og ein annan eigarstruktur. Selskapet er ikkje så norsk som det ein gong var.

– Korleis vil du samanlikna støtta til luftfarten i Noreg med støtta i andre land?

– Når staten er på eigarsida, gjev det fleksibilitet. Det har vi sett i Danmark og Sverige, der styresmaktane har gjeve støtte til SAS som eigarar. I Tyskland har staten gått inn på eigarsida i Lufthansa. Det er mange måtar å støtte selskap på og ikkje heilt enkelt å samanlikne. Strategien i Danmark og Sverige treng ikkje vere veldig klok. Dei støttar eige selskap og seier at Norwegian må klare seg sjølv. Norwegian er så stor at det burde vore rammevilkår selskapet kunne gått inn i. Norwegian er ikkje berre norsk, men har delselskap i både det eine og andre landet.

– Om Norwegian går over ende, er det på grunn av korona eller på grunn av dårleg drift over tid?

– Ser ein på historia, har Norwegian tent pengar på dei europeiske og skandinaviske operasjonane sine og ikkje så mykje på langdistanse. Selskapet har gått frå å ha ein sterk vilje til å satse på langdistanse til å tenkje gjennom strukturen på nytt og endre på ting. Då koronaen braut ut i mars, tente selskapet pengar i Europa, men ikkje på langdistanse. Det har kome klart fram at det nye Norwegian skulle satse på kjerneverksemda. Eit slikt Norwegian kan verte ein sunn aktør. Norwegian har dels vore uheldig, med motorar og Boeing 737 Max-flya, men Norwegian har også fått lære at marknaden er prega av forretningstrafikk. Norwegian tok nokre val tilbake i tid som ikkje var så gode, men var i ferd med å få til ting då pandemien kom.

– Norwegian-sjefen peikar på at selskapet bidreg med store økonomiske ringverknader til Noreg. Kan det vere god samfunnøkonomi å berge Norwegian?

– Det er eit stort spørsmål, for då må vi tenkje gjennom dei alternative scenarioa, at Norwegian vert kjøpt opp og driv vidare med nye eigarar, eller at selskapet går konkurs og skaper eit vakuum det tar tid å fylle. Dei meir marginale rutene til Norwegian er komne på plass fordi selskapet har floge i eit stort nettverk i Noreg og Skandinavia. Det tar tid å få dette på plass, så konkurs kan medverke til eit dårlegare tilbod og høgare prisar. Enkelte kloke hovud seier at når Wizz Air kjem inn og mystiske Braathen byggjer eit selskap, viser det at det er enkelt å få konkurranse på marknaden. Det er eg ikkje samd i. Wizz Air går inn i dei mest lønsame rutene, men kva med dei mindre lønsame? Spør dei som bur i området rundt Evenes kor viktig det har vore at Norwegian har vore der.

– Kva spår du: Vil Norwegian klare seg?

– Eg trur ein skal vere forsiktig med spådommar. Norwegian må få ned kostnadene og tapet per månad. Er vi heldige og får ei normalisering ikkje altfor seint på våren, kan det fort gå bra. Store delar av reknestykket vil vere ting vi ikkje veit no, kor mykje eigarane vil bidra med og kva slags pakkar staten vil komme med.