¿ Perlande klangbilete
Raffaele La Ragione spelar mandolinmusikk av den virtuose sorten.
Lytt til artikkelen:
Eit gamalt fotografi syner at Ludwig van Beethoven (1770–1827) hadde ein mandolin hengande over flygelet sitt i Wien. Det kan verka underleg at ein seriøs komponist som han laga lettbeinte og skjemtefulle variasjonsverk for dette instrumentet. Men mandolinen var eit instrument å rekna med i Wien på den tida, både hjå dyktige amatørar og omreisande virtuosar.
Elles laga fleire av dei fremste fiolinbyggjarane mandolinar, noko eg opplevde ved sjølvsyn då eg vitja strykeinstrumentmakarbyen Cremona i Nord-Italia for ei tid tilbake. I instrumentmuseet hadde dei fleire mandolinar av Antonio Stradivari (1644–1737), han som gjerne blir sett på som den beste felemakaren gjennom tidene.
Smeikjer øyro
På albumet Beethoven and his Contemporaries: Music for Brescian Mandolin & Fortepiano demonstrer mandolinisten Raffaele La Ragione korleis Beethoven nytta instrumentet i fire verk for mandolin, akkompagnert av klaver. Me får òg høyra korleis to av hans samtidige handsama det – den eine som mandolinvirtuos, den andre som skolert komponist.
Virtuosen er italienaren Bartolomeo Bortolazzi (1773–1827). Hans Sonata i D-dur, op. 9, syner ein musikant som med songlege tema veit å smeikja øyro og å utnytta dei tekniske moglegheitene til instrumentet. Den skolerte slovakiske komponisten Johann Nepomuk Hummel (1778–1837) er ikkje uventa sterkare på det formale. I Grande sonata i C-dur, op. 37a, lèt han dessutan klaveret, hans eige instrument, dominera.
Edelt einfald
Kva så med Beethoven? I opningssporet Andante con variazioni i D-dur, WoO 44/b, får han i stand «edelt einfald» med sjølv dei enklaste tema, som han utviklar på genialt vis, utan at det eine instrumentet dominerer over det andre. Tolkinga på CD-en kunne ikkje vore betre – samspelet er teknisk «tight», og dei ulike affektane (kjensleuttrykka) er samstemde.
Alle verka blei til i Wien eller Praha kring 1800, og i den velskrivne omslagsteksten forklarer La Ragione korleis han og duopartnaren Marco Corsetto valde instrument til innspelinga. Dei landa på ein mandolin av Cremona-typen, og to ulike hammarklaver frå Wien, som har ein sprøare og lettare klang enn moderne flygel. Det perlande klangbiletet denne kombinasjonen avlar, er eineståande.
