Bistand

Jarle Simensen

I det siste nummeret av Dag og Tid, 29. november 2024, har Terje Tvedt eit stykke om «Professoren og norske tenkjemåtar». Det er eit tilsvar til ein kommentar frå Anders Breidlid om det store intervjuet Kaj Skagen hadde 15. november med Terje Tvedt om den siste boka hans.

Det var mykje godt i dette opphavlege intervjuet om kor snever den norske «politiske korrekthet» kan vere i mange spørsmål både i samtid og historie.

Problemet er at når det blir diskusjon, arbeider Tvedt seg fort opp i ei sterkt polemisk og ofte personretta form som gjer samtale vanskeleg. Så også i tilsvaret til Breidlid. I farta hevdar han at «etter 70 år med norsk bistand har det knapt vore genuint uavhengig forsking på kva Noreg faktisk har gjort».

Norsk utviklingshjelps historie i tre bind frå 2003 meiner han var styrt av Utanriksdepartementet frå ende til annan, og at dei hadde «rett til å godkjenne teksten før han blei publisert». Det siste er direkte feil, og det skulle Tvedt vite, ettersom han sjølv søkte om å bli ein av forfattarane og dermed skulle kjenne opplegget godt.

Opplegget følgde ein standard modell som har vore mykje brukt i eksternt finansiert forsking, nettopp for å sikre at forskinga er uavhengig: UD løyvde pengane og sette deretter prosjektet ut til Forskingsrådet. Forskingsrådet oppnemnde ei styringsgruppe, som inkluderte ein representant for UD og ein frå Forskingsrådet. Styringsgruppa vedtok arbeidsplan og tilsette forfattarar etter open utlysing. For min eigen del, først som medlem av styringsgruppa, deretter som forfattar av det første bindet, opplevde eg aldri at representantane frå UD var aktive i den eine eller andre retning av det faglege arbeidet. Andre medlemer og forfattarar kan sikkert stadfeste dette. Eg trur UD hadde eit veldig prinsipielt standpunkt til dette, i alle prosjekt av denne typen.

Reaksjonen etter publiseringa er ei anna sak. Bøkene fekk mykje merksemd i alle medium, ikkje minst fordi vi gjekk ganske utførleg inn på kva som skjedde på mottakarsida. Norad lét sin tidlegare informasjonssjef melde boka i Bistandsnytt og la deretter verket i skuffa.

Da Norad nokre år seinare jubilerte, vart ingen historikar invitert.

Jarle Simensen er professor emeritus ved Universitetet i Oslo.