Midtausten

Martin Krasnik

«Alt dette var ikkje nødvendig» lyder tittelen på essayet om krigen mellom Israel og Hamas som Morten A. Strøksnes skreiv i Dag og Tid 22. mars 2024. Alt i tittelen bryt han med sjangeren: I eit essay utforskar forfattaren gjerne eit emne ved lojalt å prøve å argumentere for og imot ein påstand. Men den vitande, velskrivande Strøksnes prøver ikkje. Han har bestemt seg frå byrjinga: «Øydeleggingane i Gaza var ikkje nødvendige», men skal sjåast på som den «logiske fullbyrdinga» av Israels politikk dei siste 50 åra.

Strøksnes brukar energi på å kritisere boka mi (En smal bro over avgrunnen) om den 7. oktober og krigen som følgde, som kom på norsk sist månad. Lat meg slå fast at vi er samde om fleire ting: at Hamas ber eit stort ansvar for den aktuelle situasjonen, og at Israels krigføring er svært kritikkverdig, særleg i fråværet av ein politisk plan for korleis konflikten skal avsluttast. Eg meiner ikkje at den palestinske motstanden mot Israel på nokon måte legitimerer okkupasjonen. Eg hatar både Netanyahu og busetjarrørsla.

Antisemittisk ideologi

Men Morten A. Strøksnes gjer akkurat det som store delar av den norske ålmenta og det meste av den vestlege venstrefløya gjer: Han nemner at Hamas har ansvaret for terroråtaket, men viser ikkje den minste interesse for den historiske og ideologiske bakgrunnen for åtaket. Okkupasjon, skriv han, vil «alltid føre til ekstreme motreaksjonar», nesten som om åtaket den 7. oktober var eit naturfenomen og ikkje utført av ei rørsle med ein faktisk ideologi bak seg.

«Eg hatar både Netanyahu og busetjarrørsla.»

Faksimile av Dag og Tid 22. mars 2024.

Når Strøksnes er så glad for slutningsrekkjer, burde han i det minste vere open for at åtaket frå Hamas var «den logiske fullbyrdinga» av 100 års arabisk og palestinsk vald mot jødar og israelarar. Det kjem av ein antisemittisk ideologi som har prega den arabiske motstandskampen heilt sidan dei første jødane flykta frå pogromane i Europa og kom til Palestina. Antisemittismen er sentral for den islamismen som oppstod først i det 20. hundreåret, og jødehatet kan ikkje skiljast frå den militante antisionismen, som har vore ein drivar i den valdelege motstanden mot jødiske sivile før og etter Israel vart grunnlagt.

Det som ikkje blir nemnt

Strøksnes har stor forståing for den palestinske sorga og den rettkomne motstanden mot «busetjar-sionismen», medan han tek opp Israels «vreide» over terroråtaket i éi einskild setning. Ikkje eitt ord om dei arabiske krigane mot Israel eller Hamas-terroren som smadra Oslo-prosessen. Avvisinga hans av sjansen for ei tostatsløysing kjem åleine av Israels okkupasjon, medan den forståelege nervøsiteten dei fleste israelarar har for risikoen for eit Hamas-kontrollert Palestina på Vestbreidda, ikkje blir nemnt.

7. oktober 2023: Telt, leivningar og ein utbrend varebil ved ein musikkfestival på israelsk side nær grensa til Gaza. Her blei minst 260 festivaldeltakarar drepne av væpna palestinarar denne dagen.

Foto: Ohad Zwigenberg / AP / NTB

Det mest slåande er dette: Heile to gonger peikar Strøksnes på at Israel har drepe fleire palestinarar i den aktuelle krigen enn talet på nordmenn som vart drepne i andre verdskrigen (norske jødar medrekna). Kva føremålet med denne samanlikninga er, synest uklart, men ein blir etterlaten med eit diffust ubehag. Det faktumet at norske jødar, til liks med trusfellar i dei fleste vestlege landa, no lever med politivern, blir ikkje nemnt med eit ord. Det blir heller ikkje plass til ein liten refleksjon om samanhengen mellom den ideologien som fekk Hamas-krigarane til å gjennomføre eit av dei mest ekstreme terroråtaka i historia, og det terrortrugsmålet som inneber at jødiske born i Europa går på skule bak væpna soldatar. I staden siterer Strøksnes historikaren Tony Judt, som openbert meinte at det er pro-israelarars urimelege skuldingar om antisemittisme som «tvert imot stimulerer antisemittisme». Dei fleste bør sjå kor giftig denne figuren er.

Skubber andre røyster framfor seg

Strategien til Strøksnes er å skubbe andre røyster (helst jødiske) framfor seg, som om det gir påstanden ein særleg etos. Derfor dreg han også inn historikaren og mange Israel-kritikarars poster boy Ilan Pappe, sjølv om Pappe ikkje har nokon respekt blant seriøse historikarar. Han vel dette sitatet av Pappe: «Jødane veit frå deira eiga historie at gettoar anten gjer opprør eller blir øydelagde.» Poenget med dette sitatet er tydeleg nok å gi jødane ein leksjon i eiga historie og minne dei om det bestemte medvitet og den bestemte moralen det burde utstyre dei med. At nettopp den historia kunne gi nokre meir tenksame perspektiv på den forferdelege situasjonen i Midtausten, får ein dessverre ikkje noka kjensle for i essayet til Morten A. Strøksnes.

Martin Krasnik er sjefredaktør i Weekendavisen.

(Innlegget er omsett frå dansk av Dag og Tid-redaksjonen.)