Sluttreplikk til Slagstad

Fyrst av alt må eg takke Rune Slagstad for fine ord i kommentarane til mi nye bok Gjør Norge greit igjen. Takk fortener han også for å utfylle biletet av overgangen frå sosialdemokrati til nyliberalisme i Noreg i 1980- og 1990-åra.

I Gjør Norge greit igjen har eg konsentrert meg om dei økonomiske sidene ved saka: om marknadsvendinga i bustadmarknaden, nedbygginga av folketrygda, dei aukande sosiale ulikskapane og så bortetter. Slagstad har difor rett i at boka på denne måten overser ei anna side ved det nyliberale gjennombrotet, det han kallar ein «kulturell venstreliberalisme».

Eg deler Slagstads syn om at det kulturradikale, venstreliberale opprøret i 1968 på fleire vis la grunnlaget for det marknadsradikale, høgreliberale opprøret me fekk i 1981. Foreldra mine og andre sekstiåttarar veiva med revolusjonære og kommunistiske faner, men var i realiteten bodberarar for ei ny og meir individualistisk tid der progressive verdiar gjekk hand i hand med ei oppløysing av den sosialdemokratiske fellesskapstanken.

Eit stadig meir stivna sosialdemokrati lykkast ikkje å tilpasse seg desse endringane, og resultatet vart at nyliberale økonomiske løysingar kunne innførast nærast under dekke av progressive, venstreliberale parolar. I Arbeidarpartiet blei dette personifisert av Gro Harlem Brundtland, som på den eine sida stod for ei kraftfull høgredreiing av sosialdemokratiet, og på den andre sida gjekk i bresjen for viktige framsteg innanfor mellom anna miljøvern og kvinnesak. For den som er tilhengjar av både sosialdemokratisk planstyring og likestilling står det att som ei ulukke at ein på denne måten kom til å forveksle kampen for den kapitalistiske marknadsfridomen til dei rike med dei høgst reelle fridomskampane til andre grupper.

Men gjort er gjort, og ete er ete. I dag er det lite som tyder på at det er særleg mykje att av den verdiliberale nyliberalismen til Gro Harlem Brundtland. I staden ser vi samansmeltinga av nyliberal økonomisk politikk og stadig meir reaksjonære verdiar. Sjå berre korleis norske milliardærar no investerer valkampbidraga sine i Kristeleg Folkeparti og deira kamp for Israel og mot regnbogeflagg. Eller korleis Sylvi Listhaug effektiv kombinerer ein hemningslaus marknadsliberalisme med reaksjonære verdistandpunkt på ei rekkje felt. Vi snakkar her om eit parti som på ei og same tid ynskjer fullt frislepp av kommersiell pornografi og samstundes åtvarar mot at det er for mange nakne homsar i prideparaden.

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare

Digital tilgang – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.

E-postadressa di

Eg godtek vilkåra

Eller kjøp eit anna abonnement

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare