Overfallet på Ukraina og arven etter Øverland
Arnulf Øverland på 60-årsdagen.
Foto: NTB
Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no
Dikt
Ein berre så måteleg kjend britisk diktar, Frederick Locker-Lampson (1812–1895) skreiv mellom mykje anna: «Some men are good for righting wrongs and some for writing verses.» Som ein som no tilhøyrer siste kategori, har eg skrive dette diktet. For ordens skuld kan eg opplysa at eg tidlegare òg inngjekk i Locker-Lampsons første kategori, med fleire tenesteperiodar som lege ved FNs fredsoperasjonar (Gaza, Libanon, Kuwait, Irak og på Balkan). Mange gonger såg eg FN audmjuka, eller, som no, hindra i arbeidet på grunn av atommaktveto.
Utan særleg suksess har eg dei siste par månadene prøvd å få media meir opptekne av FNs posisjon som verda sitt fremste organ for framgang, utvikling og fred. Mellom anna var media sin mangel på interesse svært synleg då Guterres for nokre veker sidan la fram FNs viktigaste utfordringar for 2023. Eit stutt samandrag kom frå NTB, men som eg kunne sjå, svært lite meir omtale i riksdekkande media. I siste verset prøver eg å seia noko om det.
For litt sidan las eg eit gamalkjent dikt
ofte sitert frå og svært godt likt
Det handla om rop frå ein dødsdømd mann
som åtvara oss mot ei verd i brann
skrive av Arnulf Øverland
Uvisst om det var dag eller draum
men klårt, som løyst ifrå tida sin straum
kjendest det som han tala til meg
Ja, svara eg, kva er det du vil meg?
«Du som var barn i ei ulvetid
med trampande hordar i heimbygda di
og dansa av glede då krigen var slutt
Sov ikkje lenger, gut!
Ein gong vart rovdyret knust av stålet
men døydde ikkje i heten frå bålet
På ny ser du dåmen av blod og brann
glø over himmelrand
Sit ikkje ved ditt skrivebord
og sløs bort tida med mjuke ord
Beistet er beksvart fascisme, min ven
No har det kråna til att – igjen!»
Arnulf vart borte, men eg sat att
rådvill og svevnlaus enno ei natt
Heimsøkt av skrømt etter ufredsår
greip eg til det som nedafor står
No er dei blitt eit celebert par
Hitler der Führer og Putin tsar
Drivne av maktgir, hemnlyst og hat
gjekk dei til krig mot ein skuldlaus stat
La gå at Hitler var oppreisingshigen
for tyn etter første verdenskrigen
og Putin kjende seg overmanna
med kanskje litt rett og vart fly forbanna
Ingen av desse kjenslene kan
forsvara åtak på grannen sitt land
ei heller den avgrunnsdjupe forakta
for folkeretten og FN-pakta
Folk som budde i moderlanda
vart førehandsdynka av propaganda
og alle røyster som tala imot
kua til tagnad og trødd under fot
Slik gjekk det med Tysklands Carl von Ossietzky
og russisk kollega Aleksej Navalnyj
Carl døydde martra bak lås og slå
Aleksej sin lagnad står att å sjå
Til no er det ofra eit sekssifra tal
og byar er smadra til rotnande skal
Millionar har rømt ifrå piggtråd og lik
Tenk det, Arnulf, på ny er det slik!
Vi veit ikkje korleis dette skal enda
og kva som i mellomtida kan henda
men får ikkje fridom og rett vera med
kan enden bli månelandskapets fred
Vår von er at vit og forstand vil vinna
denne gongen og freden finna
Stoda er mørk, men spør du meg:
I øydemarka finst framleis ein veg
Trass mange tragiske nederlag
står enno ein lyktestolpe i dag
med skilt på om godhug, framgang og fred
FN er vegen, kom og ver med!
Vidar Lehmann, Bergen, 8. mars 2023
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no
Dikt
Ein berre så måteleg kjend britisk diktar, Frederick Locker-Lampson (1812–1895) skreiv mellom mykje anna: «Some men are good for righting wrongs and some for writing verses.» Som ein som no tilhøyrer siste kategori, har eg skrive dette diktet. For ordens skuld kan eg opplysa at eg tidlegare òg inngjekk i Locker-Lampsons første kategori, med fleire tenesteperiodar som lege ved FNs fredsoperasjonar (Gaza, Libanon, Kuwait, Irak og på Balkan). Mange gonger såg eg FN audmjuka, eller, som no, hindra i arbeidet på grunn av atommaktveto.
Utan særleg suksess har eg dei siste par månadene prøvd å få media meir opptekne av FNs posisjon som verda sitt fremste organ for framgang, utvikling og fred. Mellom anna var media sin mangel på interesse svært synleg då Guterres for nokre veker sidan la fram FNs viktigaste utfordringar for 2023. Eit stutt samandrag kom frå NTB, men som eg kunne sjå, svært lite meir omtale i riksdekkande media. I siste verset prøver eg å seia noko om det.
For litt sidan las eg eit gamalkjent dikt
ofte sitert frå og svært godt likt
Det handla om rop frå ein dødsdømd mann
som åtvara oss mot ei verd i brann
skrive av Arnulf Øverland
Uvisst om det var dag eller draum
men klårt, som løyst ifrå tida sin straum
kjendest det som han tala til meg
Ja, svara eg, kva er det du vil meg?
«Du som var barn i ei ulvetid
med trampande hordar i heimbygda di
og dansa av glede då krigen var slutt
Sov ikkje lenger, gut!
Ein gong vart rovdyret knust av stålet
men døydde ikkje i heten frå bålet
På ny ser du dåmen av blod og brann
glø over himmelrand
Sit ikkje ved ditt skrivebord
og sløs bort tida med mjuke ord
Beistet er beksvart fascisme, min ven
No har det kråna til att – igjen!»
Arnulf vart borte, men eg sat att
rådvill og svevnlaus enno ei natt
Heimsøkt av skrømt etter ufredsår
greip eg til det som nedafor står
No er dei blitt eit celebert par
Hitler der Führer og Putin tsar
Drivne av maktgir, hemnlyst og hat
gjekk dei til krig mot ein skuldlaus stat
La gå at Hitler var oppreisingshigen
for tyn etter første verdenskrigen
og Putin kjende seg overmanna
med kanskje litt rett og vart fly forbanna
Ingen av desse kjenslene kan
forsvara åtak på grannen sitt land
ei heller den avgrunnsdjupe forakta
for folkeretten og FN-pakta
Folk som budde i moderlanda
vart førehandsdynka av propaganda
og alle røyster som tala imot
kua til tagnad og trødd under fot
Slik gjekk det med Tysklands Carl von Ossietzky
og russisk kollega Aleksej Navalnyj
Carl døydde martra bak lås og slå
Aleksej sin lagnad står att å sjå
Til no er det ofra eit sekssifra tal
og byar er smadra til rotnande skal
Millionar har rømt ifrå piggtråd og lik
Tenk det, Arnulf, på ny er det slik!
Vi veit ikkje korleis dette skal enda
og kva som i mellomtida kan henda
men får ikkje fridom og rett vera med
kan enden bli månelandskapets fred
Vår von er at vit og forstand vil vinna
denne gongen og freden finna
Stoda er mørk, men spør du meg:
I øydemarka finst framleis ein veg
Trass mange tragiske nederlag
står enno ein lyktestolpe i dag
med skilt på om godhug, framgang og fred
FN er vegen, kom og ver med!
Vidar Lehmann, Bergen, 8. mars 2023
Fleire artiklar
Una og Diddi er to storforelska studentar som må halde forholdet skjult, fordi Diddi alt har ein kjærast.
Foto: Arthaus
Gjennombrotet
Elín Hall herjar i dette vakre, velskrivne dramaet av Rúnar Rúnarsson.
Greil Marcus er musikkskribent og kulturanalytikar.
Foto: Thierry Arditti / Courtesy of Yale University Press
Kvifor Marcus skriv
Den nye boka til Greil Marcus er ein kamuflert sjølvbiografi.
Foto: Gorm Kallestad / NTB
Erling Kittelsen er blant dei mest mangsidige av norske poetar, skriv Jan Erik Vold.
Rondanecupen på Otta er ei bridgetevling stinn av tradisjon.
Foto: Otta bridgeklubb
«Det finst bridgespelarar i kvar ein avkrok.»
Jill Stein på eit valkampmøte i Dearborn i Michigan 6. oktober. I vippestaten Michigan fryktar demokratane at Stein skal ta mange røyster frå Harris.
Foto: Rebecca Cook / Reuters / NTB
Stein kan velte lasset
Jill Stein, kandidaten til Dei grøne, er valjokeren demokratane gjerne skulle vore forutan.