Språk

Arne Sølvberg

Nynorsken er under sterkt press. Fleire politiske parti programfestar at sidemålet skal bort. NRK, som hittil har vore eit ankerfeste for nynorsken, er i ferd med å forandra profil. Sunnmøringane vert erstatta av innvandrarar. Språket vert forandra, frå vestlandsk nynorsk til oslodialektar. Engelsken får eit stadig sterkare grep på norsk talemål, både bokmål, nynorsk og dialektar. Etter mi meining har nynorskfolket mykje av skulda for svekkinga av nynorsken.

Viljen til forandring er for svak, både når det gjeld ordtilfang og språkleg struktur. Viljen til å vera forskjellig frå bokmålet er for sterk.

Eksempel på meiningslaus konservatisme i ordtilfang: ordet liten er godt norsk. Men på nynorsk heiter det litle (eller lisle), mens lille er eit forbode bokmålsord. Altså kan vi seia både litlegut og lislegut, mens lillegutt er forbode. Fullstendig meiningslaust.

Vidare når det gjeld språkleg struktur: Genitivs-s er langt på veg forbode i nynorsk, men er til dei grader levande i annan norsk. Norsk språkråd gir oss råd om at vi må leita etter omskrivingar. Vi skal helst ikkje seia bilens hjul, men hjula til bilen, eller bilen sine hjul.

Og dette skal vi finna oss i. Dette er meiningslaust. Det gjer at nynorsk vert for vanskeleg å bruka. I staden for å bruka språket til å gjera tankane sine forståelege for omverda, må ein bruka sin intellektuelle energi på å leita etter passande omskrivingar.

Slike eksempel viser at nynorsken er daud som eit levande språk dersom ikkje noko vert gjort for å modernisera språket. Tragedien er at nynorsken ikkje har greidd å arbeida seg ut av den vestlandske tvangstrøya. Dette har ført til at folkemålet i resten av landet ikkje kjenner seg heime nok i den nynorske målforma. Det er berre nynorskfolket som kan gjera noko med dette. Og det hastar.