JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Ordskifte

Museet som batt seg til masta

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
I 2009 kom ein rapport som frårådde styresmaktene å byggja eit nytt Kulturhistorisk museum i Bjørvika. Osebergskipet og dei andre vikingskipa er framleis i museet på Bygdøy.

I 2009 kom ein rapport som frårådde styresmaktene å byggja eit nytt Kulturhistorisk museum i Bjørvika. Osebergskipet og dei andre vikingskipa er framleis i museet på Bygdøy.

Foto: Bjørn Sigurdsøn / NTB scanpix

I 2009 kom ein rapport som frårådde styresmaktene å byggja eit nytt Kulturhistorisk museum i Bjørvika. Osebergskipet og dei andre vikingskipa er framleis i museet på Bygdøy.

I 2009 kom ein rapport som frårådde styresmaktene å byggja eit nytt Kulturhistorisk museum i Bjørvika. Osebergskipet og dei andre vikingskipa er framleis i museet på Bygdøy.

Foto: Bjørn Sigurdsøn / NTB scanpix

4336
20181026
4336
20181026

Vikinghistorie

Kulturhistorisk museum klinka nyleg til mot eit statsbudsjett utan pengar til nytt vikingtidsmuseum. Politikarane forstår ikkje alvoret, skreiv museumsdirektøren, vikingskipa kollapsar og «gjenstandene brytes ubønnhørlig ned». Men korleis skal politikarar fatta eit alvor museet sjølv har oversett?

Vikingferdene gav Norden ei førande stilling i Nord-Europa og påverka historisk utvikling ute og heime. Avgjerande var båtteknologien, den beste i Europa. Med flat botn kunne skipa leggast til utan hamn, dragast over land og sikra rask tilbaketrekking. Dette er allmennkunnskap, og vi veit det gjennom studium av skip frå gravfunn i moderne tid. Vikingskipa er slik vesentlege historiske leivningar, noko Kulturhistorisk museum veit å marknadsføra: Vikingskiphuset rommar «Noregs kanskje viktigaste kulturarv». Til det kjem òg alle gjenstandane funne i gravene, som vogner, sledar og dei rikt utskorne drakehovuda.

Historisk er det slik opplagt svært store verdiar i vikingskipa, men òg økonomisk. Heile Kulturhistorisk museum er av dei mest vitja norske musea, med om lag 10 prosent av alle betalte besøk. I 2016 var det 590.000 betalande, noko som er 130.000 opp sidan 2014. Frå 2013 har inntektene stige med 143 prosent. I 2017 tente Kulturhistorisk museum 53 millionar kroner i billettsal, 14 millionar meir enn året før. Det meste av auken kom frå Vikingskiphuset.

Mange vitjande er cruiseturistar, dagens vikingar. Bussa rett frå vår tids invasjonsskip blir dei førte mot besøksfylkingen av eigne guidande merkesmenn. Ved langsiktig nedbryting ranar dei kulturarv, før dei trekkjer seg raskt tilbake. Utbyttet dei sit at med etter å ha blitt kjølhala gjennom museet, er derimot blanda (eit gjengangarspørsmål då eg jobba i entrékassa der, var «Where are the vikings today?»). Det er lita kunnskapsformidling i slik vitjing, om inntektene er store.

Men huset tek berre 40.000 vitjande, hevdar museet. Heller enn å stogga nedrenninga av dørene noko har leiinga difor kjempa for nytt museum i to tiår, dei tolv første åra under direktør Egil Mikkelsen, med sterk støtte frå rektor og styret ved Universitetet i Oslo. Museet skulle ligga i Bjørvika. Årsaka var enkel: Bjørvika ligg tett på der cruisebåtane legg til i Oslo, noko som ville smøra turistmaskineriet ytterlegare. Bygdøy ligg derimot for avsides, og det er for lite plass til turistbussar.

Striden for Bjørvika-museet fekk motbør då riksantikvar Jørn Holme freda sjølve bygget i 2009. Vikingskiphuset er nemleg teikna av Arnstein Arneberg og er ein arkitektonisk nasjonalskatt i seg sjølv. Men museumshersen Egil gav seg ikkje for antikvarjarlen Jørn, i tre år til slost han for flytting. Til slutt sette øvste drotten, kunnskapsminister Kristin Halvorsen, foten ned. Men då var Mikkelsen gått av, og den nye direktøren, Rane Willerslev, stemna ut med å kalla heile flytteiveren eit blindspor.

Flyttekampen kjem i særleg dårleg lys av at museet visste det ville skada samlingane. Veritas skreiv beint ut at flytting ville skada gjenstandar, sjølv om det ville gå høveleg bra med Osebergskipet. Dei andre skipa undersøkte dei ikkje, og rapporten kvilte på fleire feil. Dei fleste som faktisk jobba med samlingane åtvara då òg mot flytting, som Arne Emil Christensen, tidlegare ansvarleg for samlingane på Vikingskiphuset, og Knut Paasche, som ei tid hadde same stilling.

Det var altså politikarane som redda Kulturhistorisk museum frå å skada sine eigne samlingar. Å løyva pengar til å rusta opp museet ville no opplagt vore det beste. Samtidig ser regjeringa nok enkelt den grunne botnen i protestane frå nokon som tidlegare sjølv har vike frå ansvaret. Og korleis skal politikarar sjå eit alvor som museumsleiinga sjølv har oversett? På slik vakt bør iallfall nyfunne skip ligga fast.

Det lyder dermed holt når rektor ved Universitetet i Oslo, Svein Stølen, skriv han «håper virkelig våre politikere er seg sin kulturarv og sitt ansvar bevisst», ved å løyva meir pengar. Her har museum og rektorat sett butikk føre kulturarv i fleire år. Ved å sjølv trykka på for ei uforsvarleg flytting og legga vekt på besøksauke, har Kulturhistorisk museum bunde seg sjølv til masta. Då må ein rekna med å gå ned når nokon høgg skipet lekk.

Øystein Lydik Idsø Viken er førsteamanuensis ved
Høgskulen i Volda.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Vikinghistorie

Kulturhistorisk museum klinka nyleg til mot eit statsbudsjett utan pengar til nytt vikingtidsmuseum. Politikarane forstår ikkje alvoret, skreiv museumsdirektøren, vikingskipa kollapsar og «gjenstandene brytes ubønnhørlig ned». Men korleis skal politikarar fatta eit alvor museet sjølv har oversett?

Vikingferdene gav Norden ei førande stilling i Nord-Europa og påverka historisk utvikling ute og heime. Avgjerande var båtteknologien, den beste i Europa. Med flat botn kunne skipa leggast til utan hamn, dragast over land og sikra rask tilbaketrekking. Dette er allmennkunnskap, og vi veit det gjennom studium av skip frå gravfunn i moderne tid. Vikingskipa er slik vesentlege historiske leivningar, noko Kulturhistorisk museum veit å marknadsføra: Vikingskiphuset rommar «Noregs kanskje viktigaste kulturarv». Til det kjem òg alle gjenstandane funne i gravene, som vogner, sledar og dei rikt utskorne drakehovuda.

Historisk er det slik opplagt svært store verdiar i vikingskipa, men òg økonomisk. Heile Kulturhistorisk museum er av dei mest vitja norske musea, med om lag 10 prosent av alle betalte besøk. I 2016 var det 590.000 betalande, noko som er 130.000 opp sidan 2014. Frå 2013 har inntektene stige med 143 prosent. I 2017 tente Kulturhistorisk museum 53 millionar kroner i billettsal, 14 millionar meir enn året før. Det meste av auken kom frå Vikingskiphuset.

Mange vitjande er cruiseturistar, dagens vikingar. Bussa rett frå vår tids invasjonsskip blir dei førte mot besøksfylkingen av eigne guidande merkesmenn. Ved langsiktig nedbryting ranar dei kulturarv, før dei trekkjer seg raskt tilbake. Utbyttet dei sit at med etter å ha blitt kjølhala gjennom museet, er derimot blanda (eit gjengangarspørsmål då eg jobba i entrékassa der, var «Where are the vikings today?»). Det er lita kunnskapsformidling i slik vitjing, om inntektene er store.

Men huset tek berre 40.000 vitjande, hevdar museet. Heller enn å stogga nedrenninga av dørene noko har leiinga difor kjempa for nytt museum i to tiår, dei tolv første åra under direktør Egil Mikkelsen, med sterk støtte frå rektor og styret ved Universitetet i Oslo. Museet skulle ligga i Bjørvika. Årsaka var enkel: Bjørvika ligg tett på der cruisebåtane legg til i Oslo, noko som ville smøra turistmaskineriet ytterlegare. Bygdøy ligg derimot for avsides, og det er for lite plass til turistbussar.

Striden for Bjørvika-museet fekk motbør då riksantikvar Jørn Holme freda sjølve bygget i 2009. Vikingskiphuset er nemleg teikna av Arnstein Arneberg og er ein arkitektonisk nasjonalskatt i seg sjølv. Men museumshersen Egil gav seg ikkje for antikvarjarlen Jørn, i tre år til slost han for flytting. Til slutt sette øvste drotten, kunnskapsminister Kristin Halvorsen, foten ned. Men då var Mikkelsen gått av, og den nye direktøren, Rane Willerslev, stemna ut med å kalla heile flytteiveren eit blindspor.

Flyttekampen kjem i særleg dårleg lys av at museet visste det ville skada samlingane. Veritas skreiv beint ut at flytting ville skada gjenstandar, sjølv om det ville gå høveleg bra med Osebergskipet. Dei andre skipa undersøkte dei ikkje, og rapporten kvilte på fleire feil. Dei fleste som faktisk jobba med samlingane åtvara då òg mot flytting, som Arne Emil Christensen, tidlegare ansvarleg for samlingane på Vikingskiphuset, og Knut Paasche, som ei tid hadde same stilling.

Det var altså politikarane som redda Kulturhistorisk museum frå å skada sine eigne samlingar. Å løyva pengar til å rusta opp museet ville no opplagt vore det beste. Samtidig ser regjeringa nok enkelt den grunne botnen i protestane frå nokon som tidlegare sjølv har vike frå ansvaret. Og korleis skal politikarar sjå eit alvor som museumsleiinga sjølv har oversett? På slik vakt bør iallfall nyfunne skip ligga fast.

Det lyder dermed holt når rektor ved Universitetet i Oslo, Svein Stølen, skriv han «håper virkelig våre politikere er seg sin kulturarv og sitt ansvar bevisst», ved å løyva meir pengar. Her har museum og rektorat sett butikk føre kulturarv i fleire år. Ved å sjølv trykka på for ei uforsvarleg flytting og legga vekt på besøksauke, har Kulturhistorisk museum bunde seg sjølv til masta. Då må ein rekna med å gå ned når nokon høgg skipet lekk.

Øystein Lydik Idsø Viken er førsteamanuensis ved
Høgskulen i Volda.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal
Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal
Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Foto: Frederik Ringnes / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Husforsikring i hardt vêr

Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB

Ordskifte
PerVaglum

Vestre må avslutte konflikter og beklage

«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»

Teikning: May Linn Clement

KommentarSamfunn
Halvor Tjønn

Tid for realitetsorientering

Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

Hjarte for huset

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt
Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

Hjarte for huset

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis