Kommunismar

Harald Fleischer

Professor Bernt Hagtvet bør lesa seg meir opp på historia til dei kommunistiske ideologiane og ikkje fremja historieforteljinga til den totalitære kommunismen.

Under overskrifta «Den totalitære kommunismen» i Dag og Tid 25. mai tek Bernt Hagtvet eit oppgjer med kva Raudt-leiaren noko flåsete sa til NRK ved eit nyleg høve: «I Raudt kan ein kalla seg kommunist, sosialdemokrat, feminist, anarkist eller bassist (…).» At leninistar er hjarteleg velkomne i Raudt, tvilar eg ikkje på, men kva i alle dagar ein anarkist skulle ha å gjera i Raudt, må ein undra seg over.

«Nokon kvar kan vinna på å tenkja over kva ulike omgrep tyder.»

Kva vi legg i omgrepa, er viktig for vår forståing av både fortida og samtida. Og av idéhistoria. Når representantar for Raudt nyttar omgrepet «kommunisme», meiner dei venteleg det same som Hagtvet, og det er autoritær kommunisme som leninisme og den slags.

Å slå strek over at omgrepet «kommunisme» har vorte bruka av fleire ideologiske retningar enn leninismen og dei totalitære retningane som har sprunge ut av han, som stalinisme og maoisme, er å fremja delar av forteljinga til nettopp dei same autoritære kommunistane. Gjer ein det, slurvar ein med omgrepa, og det som verre er – ein syner manglande respekt for ikkje-autoritære kommunistar, til dømes rådskommunistar og kommunistiske anarkistar, som ein finn blant offera til dei ulike autoritære og totalitære kommunistiske regima.

Ikkje berre har desse blitt fengsla og avretta av desse regima, dei er òg blant dei som har vorte forsøkt sletta frå historia, vår kollektive hukommelse, av dei. Skjebnane til nokre av dei finn ein skildra i bøker som Living my life av Emma Goldman, The unknown revolution av Voline og The guillotine at work av G.P. Maximoff.

Nokon kvar kan vinne på å tenkja over kva ulike omgrep tyder, før ein nyttar dei. Kommentaren til Hagtvet reiser spørsmålet om hans tilhøve til ideologiske grunnomgrep syner eit tilstrekkeleg presisjonsnivå. At dei friheitlege kommunistiske retningane så å seia er utkonkurrerte av dei totalitære, tyder ikkje at dei aldri har eksistert.

Ein skal vere varleg med å skriva noko som går på tvers av vanleg forståing, så for all del – eg har inga tru på «friheitleg kommunisme» eller andre utopiar; eg trur ikkje på noka betre verd.