Klima- og miljødepartementet famlar i blinde

I Dag og Tid 14. november har Hallgeir Opedal eit intervju med fire hardingar om reinen på Hardangervidda. Dei fire har lang erfaring som jegerar og brukarar av vidda. Synspunkta deira er verde å lytta til. I framhaldet i Dag og Tid 21. november, der statssekretær Kristoffer Hansen og fagdirektør Erik Lund i Miljødirektoratet uttala seg om synspunkta til hardingane, var det derimot mangt å ta tak i. Dei to seier rett ut i intervjuet at det er mykje dei ikkje veit om villreinen på Hardangervidda. Likevel har dei saman med enkelte Nina-forskarar «kjøpt» påstanden til somme med private hytter på Vestvidda om at det er fotturistane som lagar ein barriere for reinens vandringar mellom aust og vest.

Som lekk i å få fjerna dette stengselet vil dei leggja ned fleire turisthytter i vest, mellom anna Litlos turisthytte. Dette trass i at sommartrafikken til DNT-hyttene i vest (Litlos, Hellevassbu og Torehytten) viser nedgang frå 1970–1999 til 2000–2024. Talet på overnattingar på den private turisthytta Hedlo i Veigdalen er halvert.

Sidan reinen kalva rundt Hårteigen–Veigdalen i åra 1970–1999, på ei tid då det var fleire overnattingar på turisthyttene enn i dag, kan det ikkje vera trafikken til desse DNT-hyttene og dei private turisthyttene som er årsak til reinens endra arealbruk. Å stengja turisthyttene vert difor eit bomskot.

Villreinen på Hardangervidda kalvar i siste delen av mai og byrjinga av juni, på ei tid då det er minimal ferdsle på Vestvidda. Litlos turisthytte opnar heller ikkje før rundt 1. juli. Reinen kan difor vandra fritt til kalvingsområda i vest, uforstyrra av fjellvandrarar, og vera i vest til ut i juli, utan å bli uroa, slik som tidlegare. Ifylgje villreinforskaren Terje Skogland var det ingen faste kalvingsplassar då reinen kalva i nordvest, men dei varierte årvisst med snø- og beitetilhøva. God tilgang på vårbeite for fostringsflokkane kan difor vera ein nøkkelfaktor i val av kalvingsområde, men føresetnaden er at det er store snøfrie areal utover i juni månad. Sommaren 1993 låg det framleis djup snø på Vestvidda til langt uti juli, og Skogland registrerte ei markert endring i kalvingsområdet denne våren.

I dei siste tiåra har vi hatt mange slike ekstremt snørike vintrar på Vestvidda, med det resultatet at det har lege mykje snø til langt uti juli på denne delen av Vidda. Når vi i fleire år har kunna gå på ski inn til Litlos og Hårteigen i juli, forstår dei fleste at det er lite tilgjengeleg beite for reinen vestpå i mai og juni. Skifte i kalvingsareal frå Hårteigen–Veigområdet i nordvest til Vinje i aust kan difor ha hatt med beite- og snøtilhøva å gjera.

Men samstundes har bestandsstorleiken blitt sterkt redusert gjennom jakt. Hardangervidda har husa Noregs største villreinbestand, men i 2000–2002 vart bestanden skoten ned til eit historisk lågt tal på rundt 4000 dyr. Dette kjem av at villreinforskarane som forvaltinga brukte, totalt hadde feilestimert storleiken på populasjonen. Det var i denne perioden reinen skifta kalvingsområde frå nordvest til aust.

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare

Digital tilgang – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.

E-postadressa di

Eg godtek vilkåra

Eller kjøp eit anna abonnement

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare