JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Ordskifte

Ikkje berre fryd i Edens hage

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Ein silo blir fylt med friske eple hos Askim Frukt- og Bærpresseri.

Ein silo blir fylt med friske eple hos Askim Frukt- og Bærpresseri.

Foto: Erlend Aas / NTB

Ein silo blir fylt med friske eple hos Askim Frukt- og Bærpresseri.

Ein silo blir fylt med friske eple hos Askim Frukt- og Bærpresseri.

Foto: Erlend Aas / NTB

3628
20240126
3628
20240126

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Epleproduksjon

Stortinget vedtok i 2010 ei målsetjing om 15 prosent økologisk produksjon og omsetjing innan 2020.

Frå det offentlege, frå landbrukskontor, frå Telefrukt (landets største fruktpakkeri), frå Gartnarhallen (GH) og frå BAMA, som distribuerer frukt og grønt til butikkane i Norgesgruppa, var bodskapen: «Marknaden vil ha økologisk, sats på økologisk epleproduksjon på småbruket i fruktbygda Gvarv.» Frå 2016 var vi i gang med planting av vel 2000 tre på eit 16 daa stort areal. Ei forventa årsavling på 20–30 tonn når trea var i full produksjon.

Økologisk epleproduksjon er utfordrande og arbeidskrevjande. Ingen bruk av ugrasmiddel betyr manuell/mekanisk ugrasfjerning. Ikkje kunstgjødsel, berre hønsegjødsel, betyr mindre avling. Ikkje kjemiske plantevernmiddel betyr større risiko for angrep av skadeinsekt. For å unngå skurv, epleviklar og rognebærmøll, brukar vi svovel, soyaolje, grønsåpe og bakepulver. Meir arbeid og mindre avling enn ved konvensjonell epledyrking.

Målsetjinga om 15 prosent økologisk produksjon og omsetjing viste seg å vere vanskeleg å nå. Kanskje tok det tid før økologiske dyrkarar vart leveringsdyktige. Kanskje kravde det større innsats frå omsetjingsledda å marknadsføre. Kanskje var det for mange fordyrande ledd og kontrollar mellom produsent og forbrukar. Kanskje var forbrukaren slett ikkje interessert i økologiske eple?

I 2015 etterlyste Riksrevisjonen tiltak for å nå målsetjinga om 15 prosent. Landbruksminister Sylvi Listhaug svara med å fjerne heile målsetjinga, og med det var målet nådd! I 2022 kom signala frå GH og Bama om at dei ikkje vil satse meir på norske økologiske eple. I 2023 melder Telefrukt, med majoritetseigar GH/Bama, at dei ikkje tek imot økologiske eple til sortering og distribusjon. Vi får framleis levere eple, men dei går til butikken som konvensjonelt dyrka eple.

Ynskjer du likevel å kjøpe økologisk, får du gjennom heile den norske fruktsesongen med tollvern kjøpt Bama og Coop sine «kortreiste» økologiske eple frå Tyrol, til ein kilopris på 80 kr – om lag det firdoble av det den norske dyrkaren får for epla.

I Sverige og Danmark har dei enno nasjonale målsetjingar for omsetjing av økologisk frukt og grønt. Fokuset er stort, og du brukar ikkje mykje tid på å finne økologisk frukt i ein dansk matvarebutikk.

Noreg er «det rotne eplet i kassen», og talmateriale for omsetjing er vanskeleg å finne når det som vert produsert økologisk, må omsetjast gjennom alternative salskanalar. Det er tidkrevjande og utfordrande og tek motivasjon og krefter frå oss til å fortsetje. Og då får dei jo rett, dei som hevdar at økologiske epleprodusentar ikkje er leveringsdyktige.

Det har vore mykje mediastøy i haust om dei nye og smakfulle eplesortane GH og Bama har vore med og fått fram, m.a. Eden og Fryd. Støyen har vore kring kostnaden produsentane må betale for trea – delvis til Bama. Når det gjeld norsk økologisk fruktproduksjon, er det tyst på alle frontar, hjå myndigheiter nasjonalt og lokalt, og i lokale og nasjonale medium.

I gjeldande nasjonal strategi for økologisk jordbruk 2019–2030 heiter det: «Økologisk jordbruk har ein spydspissfunksjon i å bidra til at alt landbruk vert meir miljøvenleg, men det er forbrukaren sin etterspurnad som styrer kor mykje som produserast.»

Alle kjenner det filosofiske dilemmaet om «kven som kom først, høna eller egget», og det er sanneleg ikkje lett for forbrukaren å kjøpe norsk økologisk frukt når det ikkje finst i butikken.

Ranveig Haglund og Tore Risnes er eplebønder.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Epleproduksjon

Stortinget vedtok i 2010 ei målsetjing om 15 prosent økologisk produksjon og omsetjing innan 2020.

Frå det offentlege, frå landbrukskontor, frå Telefrukt (landets største fruktpakkeri), frå Gartnarhallen (GH) og frå BAMA, som distribuerer frukt og grønt til butikkane i Norgesgruppa, var bodskapen: «Marknaden vil ha økologisk, sats på økologisk epleproduksjon på småbruket i fruktbygda Gvarv.» Frå 2016 var vi i gang med planting av vel 2000 tre på eit 16 daa stort areal. Ei forventa årsavling på 20–30 tonn når trea var i full produksjon.

Økologisk epleproduksjon er utfordrande og arbeidskrevjande. Ingen bruk av ugrasmiddel betyr manuell/mekanisk ugrasfjerning. Ikkje kunstgjødsel, berre hønsegjødsel, betyr mindre avling. Ikkje kjemiske plantevernmiddel betyr større risiko for angrep av skadeinsekt. For å unngå skurv, epleviklar og rognebærmøll, brukar vi svovel, soyaolje, grønsåpe og bakepulver. Meir arbeid og mindre avling enn ved konvensjonell epledyrking.

Målsetjinga om 15 prosent økologisk produksjon og omsetjing viste seg å vere vanskeleg å nå. Kanskje tok det tid før økologiske dyrkarar vart leveringsdyktige. Kanskje kravde det større innsats frå omsetjingsledda å marknadsføre. Kanskje var det for mange fordyrande ledd og kontrollar mellom produsent og forbrukar. Kanskje var forbrukaren slett ikkje interessert i økologiske eple?

I 2015 etterlyste Riksrevisjonen tiltak for å nå målsetjinga om 15 prosent. Landbruksminister Sylvi Listhaug svara med å fjerne heile målsetjinga, og med det var målet nådd! I 2022 kom signala frå GH og Bama om at dei ikkje vil satse meir på norske økologiske eple. I 2023 melder Telefrukt, med majoritetseigar GH/Bama, at dei ikkje tek imot økologiske eple til sortering og distribusjon. Vi får framleis levere eple, men dei går til butikken som konvensjonelt dyrka eple.

Ynskjer du likevel å kjøpe økologisk, får du gjennom heile den norske fruktsesongen med tollvern kjøpt Bama og Coop sine «kortreiste» økologiske eple frå Tyrol, til ein kilopris på 80 kr – om lag det firdoble av det den norske dyrkaren får for epla.

I Sverige og Danmark har dei enno nasjonale målsetjingar for omsetjing av økologisk frukt og grønt. Fokuset er stort, og du brukar ikkje mykje tid på å finne økologisk frukt i ein dansk matvarebutikk.

Noreg er «det rotne eplet i kassen», og talmateriale for omsetjing er vanskeleg å finne når det som vert produsert økologisk, må omsetjast gjennom alternative salskanalar. Det er tidkrevjande og utfordrande og tek motivasjon og krefter frå oss til å fortsetje. Og då får dei jo rett, dei som hevdar at økologiske epleprodusentar ikkje er leveringsdyktige.

Det har vore mykje mediastøy i haust om dei nye og smakfulle eplesortane GH og Bama har vore med og fått fram, m.a. Eden og Fryd. Støyen har vore kring kostnaden produsentane må betale for trea – delvis til Bama. Når det gjeld norsk økologisk fruktproduksjon, er det tyst på alle frontar, hjå myndigheiter nasjonalt og lokalt, og i lokale og nasjonale medium.

I gjeldande nasjonal strategi for økologisk jordbruk 2019–2030 heiter det: «Økologisk jordbruk har ein spydspissfunksjon i å bidra til at alt landbruk vert meir miljøvenleg, men det er forbrukaren sin etterspurnad som styrer kor mykje som produserast.»

Alle kjenner det filosofiske dilemmaet om «kven som kom først, høna eller egget», og det er sanneleg ikkje lett for forbrukaren å kjøpe norsk økologisk frukt når det ikkje finst i butikken.

Ranveig Haglund og Tore Risnes er eplebønder.

«Økologisk epleproduksjon er utfordrande og arbeidskrevjande.»

Emneknaggar

Fleire artiklar

Feature

Greske byggjeklossar

Eg dreg til Kreta og lærer om skilnaden på tyske og britiske turistar.

May Linn Clement
Feature

Greske byggjeklossar

Eg dreg til Kreta og lærer om skilnaden på tyske og britiske turistar.

May Linn Clement
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB

IntervjuSamfunn
Christiane Jordheim Larsen

Nato-toppen som sa det han tenkte

Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.

President Joe Biden og visepresident Kamala Harris i august 2023. Den økonomiske politikken deira bidrog til å få ned arbeidsløysa, men inflasjonen som tok av i 2022, gjorde større inntrykk.

President Joe Biden og visepresident Kamala Harris i august 2023. Den økonomiske politikken deira bidrog til å få ned arbeidsløysa, men inflasjonen som tok av i 2022, gjorde større inntrykk.

Foto: Evan Vucci / AP / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Harris blir heimsøkt av inflasjonen

Kanskje vart presidentvalet i USA 2024 avgjort ved bensinpumpene og i matbutikkane.

Noreg er på tredjeplass i kokainbruk i Europa.

Noreg er på tredjeplass i kokainbruk i Europa.

Foto: Beate Oma Dahle / NTB

Samfunn
Sofie May Rånes

– Meiningslaust å straffe sjuke

Ronny Rene Raveen, tidlegare politimann og rusmisbrukar, vil ha avkriminalisering av rusmisbrukarar og unge opp til 25 år.

President Donald Trump held valkampmøte i Traverse i Michigan 25. oktober.

President Donald Trump held valkampmøte i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Carlos Barria / Reuters / NTB

KommentarSamfunn

Få dagar før det amerikanske presidentvalet er det klart at Donald Trump kan bli vald.

Kva kan ein Trump-siger få å seia for verda, for Europa og for Noreg?

Halvor Tjønn
President Donald Trump held valkampmøte i Traverse i Michigan 25. oktober.

President Donald Trump held valkampmøte i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Carlos Barria / Reuters / NTB

KommentarSamfunn

Få dagar før det amerikanske presidentvalet er det klart at Donald Trump kan bli vald.

Kva kan ein Trump-siger få å seia for verda, for Europa og for Noreg?

Halvor Tjønn

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis