Ekteskap

Geir Wigdel

Den kjønnsnøytrale ekteskapslova blei driven fram som eit moderne framstegsprosjekt. Dei fleste, til og med Kyrkja, vart dregne med i dette jaget mot meir fridom. Men sanninga er at ekteskapslova har som føresetnad haldningar samfunnet vende ryggen til for lenge sidan. Ingen kan vel nekta for at sjølve grunnlaget for ekteskapet mellom mann og kvinne er reproduksjon. Var ikkje det tilfellet, ville ordninga aldri funnest. Etter kvart er ekteskapet blitt instrument for litt av kvart, ikkje minst til å halda kontroll med seksuallivet (særleg for kvinner) og med det halda orden på posisjon og arv.

Sjølv i eit liberalt samfunn som Noreg var ekteskap einaste arena for utfalding av lovleg seksualliv til langt inn på 50-talet. Her gjekk sekulært lovverk hand i hand med pietistiske, religiøse haldningar. I dag finn dei fleste slik haldning til seksualliv for kuriøs og forkasteleg. Ja, etter ein lang kamp, har også retten til seksualliv for homofile og lesbiske blitt ålment akseptert. Men så kom kravet om at likekjønna òg måtte aksepterast som ektepar på lik line med heterofile par. Men det er her den logiske bresten oppstår, av di lovgjeving ikkje kan endre biologien. Heilt ubunde av lovgjeving må det framleis ein mann og ei kvinne til for å skaffa avkom. Dermed oppstår paradokset at grunngjevinga for eit homofilt ekteskap er å «godkjenna» seksuallivet mellom likekjønna. Men tanken om slik «godkjenning» har vi alt lagt bak oss i vårt samfunn. Dermed blir ei lov som var meint som ei modernisering, i røynda eit langt steg attende til pietistisk tankegods.

Med dagens haldning til seksualliv kombinert med moderne gentesting treng ikkje det sekulære samfunn eigne lovreglar for ekteskap. Dei mange eksempla på uheldige verknader av den nye ekteskapslova, viser kor vanskeleg det er å flikka på utdatert lovverk. I vårt samfunn treng ein inga særskild lovregulering av korleis vaksne menneske vel å bu og leva saman. Det einaste som er naudsynt, er reglar som sikrar rettar og plikter mellom foreldre og born, slik som omsorg, opplæring, arv med meir. Ei slik lovgjeving ville vore moderne og framsynt. Samstundes ville ein rydda opp i dei mange dilemmaa omkring foreldreskap, surrogati, fertilitetshjelp og anna som fylgjer av dagens ekteskapslov.