GEORG JOHANNESEN

Eldrid Lunden

1. Overraskelse, ca. 1968

Ho var blitt litt overraska over at dei nye skrivegutane var på førenamn med velkjende størrelsar i media, som for eksempel Brikt Jensen og Georg Johannesen. Gutane var gjerne på veg til eller frå Brikt eller Georg, og Georg måtte vere ganske spennande, for dei kunne få dårleg tid når dei stod på farten. Og plutseleg ein dag på Majorstua i Oslo får ho ein overraskelse til i det ho skimtar ein uroleg fyr på trikkehaldeplassen; han var svart i håret, hadde lys, brun skinnjakke over ein raud genser, og han rørte seg som ein røyskatt eller muligens mår … og det blinka blankt og kvitt i augene hans på lang avstand. Oi-sann! Det der var nok Georg Johannesen tenker ho i det han forsvinn inn på trikken.

2. Håp, ca. 1970

Det var sommar. Kvart bidige år er det sommar, og ho ruslar omkring i sommargraset og kjenner på noko som ikkje riktig vil vere sommar uansett. Dette var livet, ja, dette er livet, og ho ser ut over sjøen og tilværet og litteraturen og ser mellom anna at sjøen er vakker, og at den rører på seg, men det vil ikkje endre på så mykje.

Men så ein dag har ho plutseleg oppfatta at der finst alternativ, nesten heilt utan vidare. Ho kan la graset og sommaren og litteraturhistoria vere sommar, gras og litteraturhistorie, ho kan gå inn i huset og ta fram tekstar som tydelegvis er skrivne for å utfordre ubestemmelege sommarstemningar. Ein av forfattarane heiter Georg Johannesen, og då dreiar det seg om litteratur som etter kvart (for henne) blir eit slag smertestillande med sine ivrige forslag til alternativ.

Tekstane rører seg tematisk i rasande fart mellom litteratur og samfunn, kulturkonvensjonar og modernitet, dei utfordrar lesarens kunnskapsnivå, og demonstrerer både glede, sinne og skadefryd. Her blei, eksempelvis og heilt uventa, den antatt forvirrande og lettvinte modernismen slept ut av tankeburet sitt på europeisk 1800-tal for deretter å bli gjenoppdaga i t.d. norsk mellomalderdikting, eller antikken, eller egyptisk kunst i bronsealderen osv. Før den til slutt blir aktualisert til her og nå:

«Der er en sammenheng mellom steinaldermannen som sa: ’Vinden er en stor, blå mann, og den moderne dikter som taler om språkets lydløse katastrofer.’»

3. Skriveoppgåve, ca. 1995

På Forfattarstudiet i Bø hadde Georg Johannesen ståande invitasjon til å undervise. Ein såg gjerne at han kom mot slutten av studieåret, slik at studentane fekk ein siste tydeleg sjanse til å vurdere kvar lista kunne ligge viss dei hadde planar om å bli forfattar.

Og Georg kom. Og Georg snakka som ein foss, mest om retorikk. Og så kunne han plutseleg lese ein salme høgt, f.eks. av Brorson. Og så sat han plutseleg der med tårer i auga.

Første gongen han var i Bø, måtte studentane opplyse han om at dei bruka å få oppgåve til neste dag. «Oppgave, oppgave», kviskra dei med forsiktige og blanke blikk. «Oppgave??» bjeffa Georg, «vil dere har oppgave? Dere kan gå hjem og skrive deres egen gravskrift!» Og ja, dette blei saktens også ein overraskelse, studentar som tidlegare hadde vore moderat motiverte for poesiskriving, tok utfordringa på strak arm.

Eldrid Lunden er lyrikar og essayist og professor emerita i skjønnlitterær skrivekunst.