JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Ordskifte

Det er trist og eit alvorleg samfunnsproblem

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Salmars fiskeoppdrett ved Korsneset i Vinjefjorden.

Salmars fiskeoppdrett ved Korsneset i Vinjefjorden.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

Salmars fiskeoppdrett ved Korsneset i Vinjefjorden.

Salmars fiskeoppdrett ved Korsneset i Vinjefjorden.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

4342
20230929
4342
20230929

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Fiskeoppdrett

Det har vore kjent lenge at helseproblema i laksemerdane er alvorlege. Millionar av laks lir. Sist i Dag og Tid (1. september) kom det ein lengre artikkel om temaet. Det er som om lov om dyrevelferd ikkje gjeld i ei næring som tener svært godt.

I denne lova heiter det i § 2. Virkeområde: «Loven omfatter forhold som påvirker velferd hos eller respekt for pattedyr, fugler, krypdyr, amfibier, fisk, tifotkreps, blekksprut og honningbier. Loven gjelder tilsvarende for utviklingsstadier av nevnte dyr dersom sanseapparatet tilsvarer utviklingsnivået hos levende dyr.»

Vi merkar oss at alle nemnde dyregrupper er sidestilte. I høve omsynet til velferd er det ikkje skilnad på ku, gris, laks og frosk. Alle føler smerte. Det har vi å taka omsyn til. Lova slår fast at også medskapningane har krav på eit verdig liv. Vi har jamvel eit offentleg tilsyn som skal sikre dette.

Laksenæringa høyrer til ei av dei store eksportnæringane Noreg har. At næringa er stor, fritek ikkje for ansvar. Snarare tvert om. Kanskje det er av di ho er så stor, at denne næringa nærast lyt karakteriserast som frekk. Toppane i laksenæringa er så frekke at dei protesterer mot å betale grunnrenteskatt. All annan bruk av areal her i landet har betalt grunnrenteskatt. Sjølve matrikkelsystemet med gards- og bruksnummer og dertil høyrande skyldmark var nettopp eit system for betaling av grunnrenteskatt. Dette høyrer til dei grunnleggjande prinsippa i vårt samfunn. Vi eig ikkje jorda, men retten til å bruke henne.

Trass i tradisjonar (på land), og trass i at lov om dyrevelferd også gjeld for fisk, har i praksis ikkje fisken fått det same rettsvernet som varmblodige dyr. Lova har klare formuleringar. Likevel er det som om lov om dyrevelferd ikkje gjeld for kaldblodige dyr (fisk) som er ute av syne. Laksen sym inne i merdar. Berre dei som steller dei, ser. Det står likevel ingenting i lova om at dette fritek for ansvar.

Pelsdyrnæringa vart avvikla av di det vart sett på som dyreplageri at streifande rovdyr vart sette i bur. Laksen er streifande rovdyr. Som vill streifar han vidt omkring i heile det nordatlantiske havet. Berre det å sperre tusenvis av slike dyr inne i ein merd er plageri. Dertil kjem alle følgjeproblema med sjukdom og skadar. Til alt overmål ser vi at våre folkevalde i regjering og storting kan vera eigarar av aksjar i lakseselskap. Våre høgste tillitsvalde tener pengar på dette dyrplageriet.

Når vi reknar på kva utbytte lakseoppdrettet gjev, kan det målast i pengar. Då er det glimrande forretning, men når vi måler det i netto tilførsel av ernæring til mennesket, står den norske laksenæringa for eit netto tap som årleg svarar til matbehovet for 3 millionar menneske (om ein reknar at menneske treng eitt kilo mat (tørrstoff) om dagen). Reknestykket er enkelt og det baserer seg på allmenne tal for metabolisme og med utgangspunkt i tal oppgjevne av næringa: Ernæringsverdien av fôret som går med til oppdrettet, minus ernæringsverdien av den oppfôra laksen er mat nok for 3 millionar menneske. Laksenæringa stel maten frå bordet til meir enn helvta så mange menneske som det bur her i landet. Det dreiar seg med andre ord om eit gigantisk sløseri.

På landbruksskolen vart vi innprenta forsiktig oppdrett av matetande dyr. Dei åt maten av fatet vårt. Eit forsiktig hald av gris og høns på slikt fôr som låg i utkanten av matesetelen vår, sikra på hi sida at mindre gjekk til spille. At laksernæringa får lov til å halde på, er merkverdig. Det er vanskeleg å forstå at dette fråværet av inngrep frå offentleg hald ikkje har å gjera med uheldige koplingar i forvaltninga. Det dukkar opp stadig fleire døme på personar som tener på lakseoppdrett, og som står nær sentrale personar i styringsverket.

Likevel er det bakanforliggjande samfunnsproblemet det mest kritiske. Det er tapet av respekt. Vi kan ikkje stole på at politiske vedtak blir gjorde ut frå eit beste upartiske skjønn og i samsvar med lov og rettsoppfatning. Det kan sjå ut til at det berre er ein liten flik vi har fatt i. Både regjeringa Solberg og regjeringa Støre har statsrådar med familieinteresser i laksenæring. Kven kan vi stole på? Kven tek avgjersler ut frå lov og rettsindige vurderingar. Kven fattar vedtak av di det er rett jamvel om det første omgang fører til tap av inntekt?

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Fiskeoppdrett

Det har vore kjent lenge at helseproblema i laksemerdane er alvorlege. Millionar av laks lir. Sist i Dag og Tid (1. september) kom det ein lengre artikkel om temaet. Det er som om lov om dyrevelferd ikkje gjeld i ei næring som tener svært godt.

I denne lova heiter det i § 2. Virkeområde: «Loven omfatter forhold som påvirker velferd hos eller respekt for pattedyr, fugler, krypdyr, amfibier, fisk, tifotkreps, blekksprut og honningbier. Loven gjelder tilsvarende for utviklingsstadier av nevnte dyr dersom sanseapparatet tilsvarer utviklingsnivået hos levende dyr.»

Vi merkar oss at alle nemnde dyregrupper er sidestilte. I høve omsynet til velferd er det ikkje skilnad på ku, gris, laks og frosk. Alle føler smerte. Det har vi å taka omsyn til. Lova slår fast at også medskapningane har krav på eit verdig liv. Vi har jamvel eit offentleg tilsyn som skal sikre dette.

Laksenæringa høyrer til ei av dei store eksportnæringane Noreg har. At næringa er stor, fritek ikkje for ansvar. Snarare tvert om. Kanskje det er av di ho er så stor, at denne næringa nærast lyt karakteriserast som frekk. Toppane i laksenæringa er så frekke at dei protesterer mot å betale grunnrenteskatt. All annan bruk av areal her i landet har betalt grunnrenteskatt. Sjølve matrikkelsystemet med gards- og bruksnummer og dertil høyrande skyldmark var nettopp eit system for betaling av grunnrenteskatt. Dette høyrer til dei grunnleggjande prinsippa i vårt samfunn. Vi eig ikkje jorda, men retten til å bruke henne.

Trass i tradisjonar (på land), og trass i at lov om dyrevelferd også gjeld for fisk, har i praksis ikkje fisken fått det same rettsvernet som varmblodige dyr. Lova har klare formuleringar. Likevel er det som om lov om dyrevelferd ikkje gjeld for kaldblodige dyr (fisk) som er ute av syne. Laksen sym inne i merdar. Berre dei som steller dei, ser. Det står likevel ingenting i lova om at dette fritek for ansvar.

Pelsdyrnæringa vart avvikla av di det vart sett på som dyreplageri at streifande rovdyr vart sette i bur. Laksen er streifande rovdyr. Som vill streifar han vidt omkring i heile det nordatlantiske havet. Berre det å sperre tusenvis av slike dyr inne i ein merd er plageri. Dertil kjem alle følgjeproblema med sjukdom og skadar. Til alt overmål ser vi at våre folkevalde i regjering og storting kan vera eigarar av aksjar i lakseselskap. Våre høgste tillitsvalde tener pengar på dette dyrplageriet.

Når vi reknar på kva utbytte lakseoppdrettet gjev, kan det målast i pengar. Då er det glimrande forretning, men når vi måler det i netto tilførsel av ernæring til mennesket, står den norske laksenæringa for eit netto tap som årleg svarar til matbehovet for 3 millionar menneske (om ein reknar at menneske treng eitt kilo mat (tørrstoff) om dagen). Reknestykket er enkelt og det baserer seg på allmenne tal for metabolisme og med utgangspunkt i tal oppgjevne av næringa: Ernæringsverdien av fôret som går med til oppdrettet, minus ernæringsverdien av den oppfôra laksen er mat nok for 3 millionar menneske. Laksenæringa stel maten frå bordet til meir enn helvta så mange menneske som det bur her i landet. Det dreiar seg med andre ord om eit gigantisk sløseri.

På landbruksskolen vart vi innprenta forsiktig oppdrett av matetande dyr. Dei åt maten av fatet vårt. Eit forsiktig hald av gris og høns på slikt fôr som låg i utkanten av matesetelen vår, sikra på hi sida at mindre gjekk til spille. At laksernæringa får lov til å halde på, er merkverdig. Det er vanskeleg å forstå at dette fråværet av inngrep frå offentleg hald ikkje har å gjera med uheldige koplingar i forvaltninga. Det dukkar opp stadig fleire døme på personar som tener på lakseoppdrett, og som står nær sentrale personar i styringsverket.

Likevel er det bakanforliggjande samfunnsproblemet det mest kritiske. Det er tapet av respekt. Vi kan ikkje stole på at politiske vedtak blir gjorde ut frå eit beste upartiske skjønn og i samsvar med lov og rettsoppfatning. Det kan sjå ut til at det berre er ein liten flik vi har fatt i. Både regjeringa Solberg og regjeringa Støre har statsrådar med familieinteresser i laksenæring. Kven kan vi stole på? Kven tek avgjersler ut frå lov og rettsindige vurderingar. Kven fattar vedtak av di det er rett jamvel om det første omgang fører til tap av inntekt?

Emneknaggar

Fleire artiklar

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro
Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro
Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

KrigSamfunn

Krig og psyke

Det er vanskeleg å vite om den nye «sigersplanen» som president Zelenskyj nyleg varsla, er ein verkeleg sigersplan eller berre ein ny freistnad på å kurere tungsinn i det ukrainske samfunnet.

Andrej Kurkov
Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

KrigSamfunn

Krig og psyke

Det er vanskeleg å vite om den nye «sigersplanen» som president Zelenskyj nyleg varsla, er ein verkeleg sigersplan eller berre ein ny freistnad på å kurere tungsinn i det ukrainske samfunnet.

Andrej Kurkov

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis