Dagens briller misvisande?
Historie
Eg skal ikkje blande meg bort i usemja mellom Bjarte Bruland og Marte Michelet, men berre kort kommentere Brulands motto om at «ein ikkje må sjå på historia med dagens briller og drive moralsk historieskriving».
Det eksisterer inga seriøs historieskriving som ikkje – på diskré eller påtrengande måte – er moralsk. Ingen kan behandle amerikansk slaveri, fransk terror eller holocaust utan å støtte seg til visse moralomgrep. Trua på nøytralitet innan humaniora og samfunnsfag er ein gammal og avfeldig positivistisk illusjon.
Bruland trur openbert at han sjølv ikkje ser på okkupasjonstida med nåtidas briller. Men sjølvsagt gjer han det, men han har naturlegvis rett i at historikaren må kunne leve seg inn i fortidas tilstandar og vurdere kva som var muleg eller umuleg å gjere, til dømes for å hjelpe jødane til å flykte.
Argumentet for ikkje å døme med «dagens briller» blei flittig nytta av apologetane for Knut Hamsuns politiske verksemd. «Det var så vanleg med antisemittisme før krigen», heiter det gjerne, derfor var Hamsun eigentleg ikkje jødefiendtleg. La oss følgje opp dette misfosteret av ein logikk to the bitter end: «Det var så mykje sosialisme og kommunisme i 20- og 30-åra; derfor var ikkje Einar Gerhardsen eigentleg sosialist.»
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Historie
Eg skal ikkje blande meg bort i usemja mellom Bjarte Bruland og Marte Michelet, men berre kort kommentere Brulands motto om at «ein ikkje må sjå på historia med dagens briller og drive moralsk historieskriving».
Det eksisterer inga seriøs historieskriving som ikkje – på diskré eller påtrengande måte – er moralsk. Ingen kan behandle amerikansk slaveri, fransk terror eller holocaust utan å støtte seg til visse moralomgrep. Trua på nøytralitet innan humaniora og samfunnsfag er ein gammal og avfeldig positivistisk illusjon.
Bruland trur openbert at han sjølv ikkje ser på okkupasjonstida med nåtidas briller. Men sjølvsagt gjer han det, men han har naturlegvis rett i at historikaren må kunne leve seg inn i fortidas tilstandar og vurdere kva som var muleg eller umuleg å gjere, til dømes for å hjelpe jødane til å flykte.
Argumentet for ikkje å døme med «dagens briller» blei flittig nytta av apologetane for Knut Hamsuns politiske verksemd. «Det var så vanleg med antisemittisme før krigen», heiter det gjerne, derfor var Hamsun eigentleg ikkje jødefiendtleg. La oss følgje opp dette misfosteret av ein logikk to the bitter end: «Det var så mykje sosialisme og kommunisme i 20- og 30-åra; derfor var ikkje Einar Gerhardsen eigentleg sosialist.»
Fleire artiklar
Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.
Foto: Nina Djæff
Eit sandkorn i maskineriet
Ole Paus skriv mest om slektsbakgrunn og mindre om artistkarrieren i sjølvbiografien sin, men det forklarar likevel mennesket Ole Paus.
Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.
Foto: Frederik Ringnes / NTB
Husforsikring i hardt vêr
Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?
Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.
Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB
Vestre må avslutte konflikter og beklage
«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»
Teikning: May Linn Clement
Tid for realitetsorientering
Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.
James Rebanks på Lillehammer sist veke.
Foto: Morten A. Strøksnes
Ein mann for alle årstider
LILLEHAMMER: Etter å ha skrive to svært populære bøker om landbruk og sauehald hamna James Rebanks i ei krise som førte han til eit dunvær på Helgeland.