Kjære alle saman, og kjære dykk i Nynorsk kultur­sentrum som har funne på at eg skulle få denne prisen. Dette er mildt sagt overveldande. Eg ser ikkje på det å bruke nynorsk i dagleglivet mitt som nokon prestasjon. Men når eg får tenkt meg litt om, veit eg at eg prøver å gjere ein liten innsats. Litt i det små, kvar dag. Eg prøver å vere ein god brukar, ein ambassadør og ei inspirasjonskjelde for nynorsken. Men dei viktige vala mine for nynorsk tok eg for ein del år tilbake.

1991: Eg gjekk i andre klasse på Hallingdal Gymnas på Gol. Eg kjem frå Geilo, ein smeltedigel av hallingar, bergensarar og oslofolk. 100 prosent bokmål. Ein stad der me som vaks opp, la av oss dialekta, og me skreiv «Spynorsk Mordliste» på ordlista vår på ungdomsskulen. Eg inkludert. Men på Hallingdal Gymnas vart me rista i hop med ungdomen frå resten av dalen.

Me hadde eit sjølvbilete som ikkje var beskjedent. Det var me som var framtida for dalen, for hallingmålet og hallingkulturen. For mange var nynorsken ein naturleg del av dette. Eg kjente at eg høyrde heime her.

Difor gjekk eg til norsklæraren min ein dag og spurte om han kunne ordne med å få «omregistrert» meg til å ha nynorsk som hovudmål. «Du tullar ikkje med meg no, John-Ragnar»? Sveinung Nordstoga frå Vinje i Telemark lærte oss å bruke talemålet som ei støtte til å skrive god og riktig nynorsk. Og han var ein utilslørt entusiast.

I går ringde eg han og fortalde at eg skulle hit i dag. Eg sa at det var på tide at han fekk høyre sjølv alt det pene eg har sagt om han alle desse åra, og at han har bidratt til eit viktig val i livet mitt. Eg trur han syntest det var hyggeleg. Me burde sende nokre helsingar til gode lærarar me har hatt, alle saman. Han spurte om eg har angra nokon gong. Det var lett å seie «aldri».

I 1998 vart eg leiar i Unge Høgres Landsforbund. Då måtte eg òg ta eit val. Korleis skulle eg bruke nynorsken i eit miljø der nesten ingen andre gjorde det? Eg la meg på ei line som eg har følgd sidan: Alt som er mine personlege tekstar, er på nynorsk. Brev og dokument som går frå meg, som ingen andre skal rote på med. Alt av e-post og i sosiale media, sjølvsagt. Pressemeldingar, stort sett. Og så skriv eg på bokmål dersom andre skal jobbe i det same dokumentet og det er ein bokmålsbrukar som skal bruke teksten som sin.

På denne måten er det lett å vere nynorskbrukar der fleirtalet er bokmålsbrukarar. Det blir ein del nynorsk av slikt. Og eg har alltid fått klapp på skuldra, hyggelege tilbakemeldingar og tommel opp – fordi eg skriv nynorsk og fordi eg snakkar dialekt. Dette er ein praksis eg tipsar alle andre nynorskingar om. Det er ingen grunn til å kapitulere, sjølv om ein lever i bokmålsland. Eg oppmodar og utfordrar dei eg møter: «Du må jo skrive nynorsk?» «Når slutta du med det?» Sosialt press er viktig. Og så frydar eg meg jo litt, då, når eg sender ut landsmøteinnkalling til Høgre, og ikkje til Høyre.

Eg opplever at nynorsken som kulturspråk står sterkare i dag enn for nokre år sidan. Fleire artistar og kulturfolk nyttar nynorsk eller ei dialekt som er nær nynorsk.

Nynorsken nyt godt av at folk flest er liberalt innstilte til mangfald, individualitet og særpreg. Og det finst lyspunkt blant næringsaktørar, der enkelte skjønar at det er lurt å kommunisere på nynorsk – særleg om ein vil framstå som autentisk, kortreist og ekte.

Men nynorsken er under press som skriftspråk. I mange blandingsområde er ein på tilbakemarsj, og kjerneområda er under press. Her må me kjempe for å halde stillinga. Og så får me bruke dei trendane som spelar på lag med oss, som best me kan.

Eg har i alle fall fått inspirasjon til å halde fram for saka.

Det følgjer pengar og kunst med denne prisen. Som politikar er det strenge reglar for kva ein kan ta imot. Difor skal eg gi det materielle godset tilbake til avsendaren, Nynorsk kultursentrum. De veit å nytte ressursane på ein god måte. Heider og ære skal eg derimot ta imot av heile mitt hjarte. Og det er det som trass alt har størst verdi. Tusen takk.

John-Ragnar Aarset

John-Ragnar Aarset er
generalsekretær i Høgre.

Talen er nedkorta. Heile talen ligg på nettstaden til Dei nynorske festpela.