CD

Georg Friedrich Händel:

Utrechter Te Deum & Jubilate

Gaerchinger Cantorey; dir.: Hans-Christoph Rademann. Carus 2019

Musikk laga til konkrete historiske hendingar har alltid tiltalt meg. Kjenner eg til bakgrunnen, innbiller eg meg liksom å kunna lytta med samtidas øyro; det gjev opplevinga ein tilleggsdimensjon. På det tyske tidlegmusikkensemblet Gaerchinger Cantoreys nye album får me to slike tingingsverk av Georg Friedrich Händel (1685–1759): ein åremålsode og ein fredsode, som begge er knytte til signeringa av Utrecht-freden i 1713. Denne avtalen avslutta den spanske arvefylgjekrigen, som dreidde seg om kven som skulle overta Spanias trone etter at den siste monarken av huset Habsburgs spanske grein – den innavla og evneveike Karl II – døydde barnlaus i 1700.

Det fyrste stykket på plata, «Ode for the Birthday of Queen Anne», blei til på nyåret 1713, året etter at Händel hadde busett seg permanent i London. Til liks med Karl II døydde dronning Anna av Storbritannia barnlaus. Det hadde ikkje med økslingsevna hennar å gjera. Ekteskapet med prins Georg av Danmark avla heile 17 barn, men ingen av dei overlevde barndomen. Slik blei ho til den siste regenten av huset Stuart i Storbritannia.

Fredsæl trompet

Händel, som var i slutten av 20-åra, gjekk i denne tida fullt inn for å gjera engelskmann av seg. Uttrykk for dette er ikkje berre anglifiseringa hans av namnet til George Frideric Handel. I åremålsoden høyrer me òg teikn på ei byrjande musikalsk naturalisering. Eg tenkjer her på den vedunderleg vakre duetten mellom trompet og kontratenor i den rolege opningssatsen «Eternal source of light divine».

Her har Händel teke seg eit tydleg førebilete i hoffodane til forgjengaren Henry Purcell (1659–1695), Englands største komponist nokosinne. «Purcellsk» er dialogen mellom den afroamerikanske kontratenoren Reginald Mobley og den tyske trompetisten Hans-Martin Rux-Brachtendorf, som er så gripande at eg måtte høyra satsen fleire gonger. Komposisjonen feirar dronninga som fredsfyrstinne og er ein genistrek: I barokkmusikken er trompeten krigsinstrumentet som hissar til strid. Men i dette høvet let Händel trompetstemma imitera den linne melodien som kontratenoren framfører fredsbodskapen sin på. Finst der eit vakrare musikalsk bilete på forsoning?

Døyande fløyte

Det andre stykket på plata, det todelte «Utrecht Te Deum and Jubilate», blei urframført under ei fredsgudsteneste i Londons St. Paul’s Cathedral sommaren 1713. Dronninga må ha vore nøgd, for ho gav Händel 200 pund i livsvarig årleg pensjon. Òg her kling Purcells gamle stil i bakgrunnen, han som sjølv hadde tonesett eit «Te Deum» 20 år tidlegare. Men til skilnad frå Purcell hadde Händel nyutvikla treblåsinstrument til rådvelde, noko som gjev musikken ein rikare klangpalett. Me merkar dette i satsen «We believe that thou shalt come», der ei melankolsk tverrfløyte – eit nytt instrument i England på den tida – framfører sin klagande melodi over eit teppe av bivrande strykarar. Den delikate måten Gaerchinger Cantorey spelar slutten på, er til å mista pusten av: Etter at koret og songsolistane har sagt sitt, andar satsen mest lydlaust ut med éin einskild fløytetone.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.