JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Musikk

Ordlaus dødsmesse

Peter Lichtenthals strykekvartettversjon av Mozarts Rekviem er spesielt interessant for spesielt interesserte.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
3183
20190405
3183
20190405

CD

Wolfgang Amadeus Mozart:

Requiem

Pandolfis
Consort
Gramola 2019

Kven kan koma på ideen å skriva om Wolfgang Amadeus Mozarts (1756–1791) mektige Rekviem i d-moll for orkester, kor og solistar, KV 626, til ein skarve strykekvartett? Det kunne Mozarts samtidige Peter Lichtenthal (1778–1853) frå Bratislava.

Før eg fekk dette albumet til Pandolfis Consort i hende, hadde eg aldri høyrt om Lichtenthal, og eg tvilte på om ein «reduksjon» av rekviemet til strykekvartett i det heile ville vera interessant lytting. Men etter å ha høyrt gjennom CD-en og lese den utførlege teksten i omslagsheftet, skjønar eg kvifor Pandolfis Consort har gjeve seg i kast med prosjektet.

Mozart-ovundrar

Kven var så denne Lichtenthal? Han var lege, språkmann, leksikograf og musikar – men framfor alt heilhuga Mozart-ovundrar med sterkt misjonskall andsynes idolet sitt. Som lege skreiv han bøker som Den rette dietten for Wiens innbyggjarar, Ny og sikker måte å kurera syfilis på og Årelatingas historie. Spesielt interessant er måten han som forløpar for dagens musikkterapi freista å kombinera medisin og musikk på: Den musikalske legen, eller: Avhandling om påverknaden musikk har på menneskekroppen kom ut i Wien i 1807.

Men det er ikkje på grunn av desse bøkene Lichtenthal blir hugsa (i den grad han blir hugsa), men for innsatsen hans for å spreia Mozarts verk til Italia. Han skreiv to Mozart-biografiar på italiensk; desse er interessante av di han kjende Constanze, enkja etter Mozart, og var god ven med Mozarts son Carl Thomas.

Dødsmessekaraoke

Det var i samband med Lichtenthals Mozart-formidling han laga strykekvartettversjonen av rekviemet. No var det ikkje slik at Mozart var heilt ukjend i Italia. I byrjinga av 1770-åra hadde han turnert som vedunderbarn og vekt stor åtgaum ved hoffa. Men då han prøvde det same seinare, var ikkje mottakinga like hjarteleg, for vedunderbarneffekten var borte, og komposisjonane hans var vel i alle høve for kompliserte for italienarane. I Mozart-samanheng ytra komponisten Gioachino Rossini (1792–1868) fylgjande: «Tru meg, det er bortkasta strev å skriva høgverdig musikk i Italia. Publikum sovnar berre.»

Korleis fungerer så Lichtenthals arrangement, eller «omsetjing», som dei sa den gongen?

Øyro mine trong litt tid for å venja seg til den spede kvartettklangen, van som eg er med Mozarts original. Det vil seia: Sped er ikkje klangen alltid; det er absolutt orkestrale kvalitetar ved Lichtenthals versjon av satsane «Dies irae» og «Confutatis», som får spesielt god verknad gjennom Pandolfis Consorts aggressive bogebruk og kvasse aksentar.

I det heile trur eg folk som kjenner rekviemet godt, vil ha mest glede av dette albumet, for det er vel for spesielt interesserte. Men for slike folk er det til gjengjeld spesielt interessant. Elles høver innspelinga godt som sing-along for dei av oss som kan den standardiserte katolske messeteksten. Ein slags dødsmessekaraoke, altså – dette òg for spesielt interesserte.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Wolfgang Amadeus Mozart:

Requiem

Pandolfis
Consort
Gramola 2019

Kven kan koma på ideen å skriva om Wolfgang Amadeus Mozarts (1756–1791) mektige Rekviem i d-moll for orkester, kor og solistar, KV 626, til ein skarve strykekvartett? Det kunne Mozarts samtidige Peter Lichtenthal (1778–1853) frå Bratislava.

Før eg fekk dette albumet til Pandolfis Consort i hende, hadde eg aldri høyrt om Lichtenthal, og eg tvilte på om ein «reduksjon» av rekviemet til strykekvartett i det heile ville vera interessant lytting. Men etter å ha høyrt gjennom CD-en og lese den utførlege teksten i omslagsheftet, skjønar eg kvifor Pandolfis Consort har gjeve seg i kast med prosjektet.

Mozart-ovundrar

Kven var så denne Lichtenthal? Han var lege, språkmann, leksikograf og musikar – men framfor alt heilhuga Mozart-ovundrar med sterkt misjonskall andsynes idolet sitt. Som lege skreiv han bøker som Den rette dietten for Wiens innbyggjarar, Ny og sikker måte å kurera syfilis på og Årelatingas historie. Spesielt interessant er måten han som forløpar for dagens musikkterapi freista å kombinera medisin og musikk på: Den musikalske legen, eller: Avhandling om påverknaden musikk har på menneskekroppen kom ut i Wien i 1807.

Men det er ikkje på grunn av desse bøkene Lichtenthal blir hugsa (i den grad han blir hugsa), men for innsatsen hans for å spreia Mozarts verk til Italia. Han skreiv to Mozart-biografiar på italiensk; desse er interessante av di han kjende Constanze, enkja etter Mozart, og var god ven med Mozarts son Carl Thomas.

Dødsmessekaraoke

Det var i samband med Lichtenthals Mozart-formidling han laga strykekvartettversjonen av rekviemet. No var det ikkje slik at Mozart var heilt ukjend i Italia. I byrjinga av 1770-åra hadde han turnert som vedunderbarn og vekt stor åtgaum ved hoffa. Men då han prøvde det same seinare, var ikkje mottakinga like hjarteleg, for vedunderbarneffekten var borte, og komposisjonane hans var vel i alle høve for kompliserte for italienarane. I Mozart-samanheng ytra komponisten Gioachino Rossini (1792–1868) fylgjande: «Tru meg, det er bortkasta strev å skriva høgverdig musikk i Italia. Publikum sovnar berre.»

Korleis fungerer så Lichtenthals arrangement, eller «omsetjing», som dei sa den gongen?

Øyro mine trong litt tid for å venja seg til den spede kvartettklangen, van som eg er med Mozarts original. Det vil seia: Sped er ikkje klangen alltid; det er absolutt orkestrale kvalitetar ved Lichtenthals versjon av satsane «Dies irae» og «Confutatis», som får spesielt god verknad gjennom Pandolfis Consorts aggressive bogebruk og kvasse aksentar.

I det heile trur eg folk som kjenner rekviemet godt, vil ha mest glede av dette albumet, for det er vel for spesielt interesserte. Men for slike folk er det til gjengjeld spesielt interessant. Elles høver innspelinga godt som sing-along for dei av oss som kan den standardiserte katolske messeteksten. Ein slags dødsmessekaraoke, altså – dette òg for spesielt interesserte.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss

BokMeldingar
Odd W. Surén

Orda mellom oss

Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.

Teikning: May LInn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis