CD

Wolfgang Amadeus Mozart:

Requiem

Pandolfis
Consort
Gramola 2019

Kven kan koma på ideen å skriva om Wolfgang Amadeus Mozarts (1756–1791) mektige Rekviem i d-moll for orkester, kor og solistar, KV 626, til ein skarve strykekvartett? Det kunne Mozarts samtidige Peter Lichtenthal (1778–1853) frå Bratislava.

Før eg fekk dette albumet til Pandolfis Consort i hende, hadde eg aldri høyrt om Lichtenthal, og eg tvilte på om ein «reduksjon» av rekviemet til strykekvartett i det heile ville vera interessant lytting. Men etter å ha høyrt gjennom CD-en og lese den utførlege teksten i omslagsheftet, skjønar eg kvifor Pandolfis Consort har gjeve seg i kast med prosjektet.

Mozart-ovundrar

Kven var så denne Lichtenthal? Han var lege, språkmann, leksikograf og musikar – men framfor alt heilhuga Mozart-ovundrar med sterkt misjonskall andsynes idolet sitt. Som lege skreiv han bøker som Den rette dietten for Wiens innbyggjarar, Ny og sikker måte å kurera syfilis på og Årelatingas historie. Spesielt interessant er måten han som forløpar for dagens musikkterapi freista å kombinera medisin og musikk på: Den musikalske legen, eller: Avhandling om påverknaden musikk har på menneskekroppen kom ut i Wien i 1807.

Men det er ikkje på grunn av desse bøkene Lichtenthal blir hugsa (i den grad han blir hugsa), men for innsatsen hans for å spreia Mozarts verk til Italia. Han skreiv to Mozart-biografiar på italiensk; desse er interessante av di han kjende Constanze, enkja etter Mozart, og var god ven med Mozarts son Carl Thomas.

Dødsmessekaraoke

Det var i samband med Lichtenthals Mozart-formidling han laga strykekvartettversjonen av rekviemet. No var det ikkje slik at Mozart var heilt ukjend i Italia. I byrjinga av 1770-åra hadde han turnert som vedunderbarn og vekt stor åtgaum ved hoffa. Men då han prøvde det same seinare, var ikkje mottakinga like hjarteleg, for vedunderbarneffekten var borte, og komposisjonane hans var vel i alle høve for kompliserte for italienarane. I Mozart-samanheng ytra komponisten Gioachino Rossini (1792–1868) fylgjande: «Tru meg, det er bortkasta strev å skriva høgverdig musikk i Italia. Publikum sovnar berre.»

Korleis fungerer så Lichtenthals arrangement, eller «omsetjing», som dei sa den gongen?

Øyro mine trong litt tid for å venja seg til den spede kvartettklangen, van som eg er med Mozarts original. Det vil seia: Sped er ikkje klangen alltid; det er absolutt orkestrale kvalitetar ved Lichtenthals versjon av satsane «Dies irae» og «Confutatis», som får spesielt god verknad gjennom Pandolfis Consorts aggressive bogebruk og kvasse aksentar.

I det heile trur eg folk som kjenner rekviemet godt, vil ha mest glede av dette albumet, for det er vel for spesielt interesserte. Men for slike folk er det til gjengjeld spesielt interessant. Elles høver innspelinga godt som sing-along for dei av oss som kan den standardiserte katolske messeteksten. Ein slags dødsmessekaraoke, altså – dette òg for spesielt interesserte.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.