Ordlaus dødsmesse
Peter Lichtenthals strykekvartettversjon av Mozarts Rekviem er spesielt interessant for spesielt interesserte.
CD
Wolfgang Amadeus Mozart:
Requiem
Pandolfis
Consort
Gramola 2019
Kven kan koma på ideen å skriva om Wolfgang Amadeus Mozarts (1756–1791) mektige Rekviem i d-moll for orkester, kor og solistar, KV 626, til ein skarve strykekvartett? Det kunne Mozarts samtidige Peter Lichtenthal (1778–1853) frå Bratislava.
Før eg fekk dette albumet til Pandolfis Consort i hende, hadde eg aldri høyrt om Lichtenthal, og eg tvilte på om ein «reduksjon» av rekviemet til strykekvartett i det heile ville vera interessant lytting. Men etter å ha høyrt gjennom CD-en og lese den utførlege teksten i omslagsheftet, skjønar eg kvifor Pandolfis Consort har gjeve seg i kast med prosjektet.
Mozart-ovundrar
Kven var så denne Lichtenthal? Han var lege, språkmann, leksikograf og musikar – men framfor alt heilhuga Mozart-ovundrar med sterkt misjonskall andsynes idolet sitt. Som lege skreiv han bøker som Den rette dietten for Wiens innbyggjarar, Ny og sikker måte å kurera syfilis på og Årelatingas historie. Spesielt interessant er måten han som forløpar for dagens musikkterapi freista å kombinera medisin og musikk på: Den musikalske legen, eller: Avhandling om påverknaden musikk har på menneskekroppen kom ut i Wien i 1807.
Men det er ikkje på grunn av desse bøkene Lichtenthal blir hugsa (i den grad han blir hugsa), men for innsatsen hans for å spreia Mozarts verk til Italia. Han skreiv to Mozart-biografiar på italiensk; desse er interessante av di han kjende Constanze, enkja etter Mozart, og var god ven med Mozarts son Carl Thomas.
Dødsmessekaraoke
Det var i samband med Lichtenthals Mozart-formidling han laga strykekvartettversjonen av rekviemet. No var det ikkje slik at Mozart var heilt ukjend i Italia. I byrjinga av 1770-åra hadde han turnert som vedunderbarn og vekt stor åtgaum ved hoffa. Men då han prøvde det same seinare, var ikkje mottakinga like hjarteleg, for vedunderbarneffekten var borte, og komposisjonane hans var vel i alle høve for kompliserte for italienarane. I Mozart-samanheng ytra komponisten Gioachino Rossini (1792–1868) fylgjande: «Tru meg, det er bortkasta strev å skriva høgverdig musikk i Italia. Publikum sovnar berre.»
Korleis fungerer så Lichtenthals arrangement, eller «omsetjing», som dei sa den gongen?
Øyro mine trong litt tid for å venja seg til den spede kvartettklangen, van som eg er med Mozarts original. Det vil seia: Sped er ikkje klangen alltid; det er absolutt orkestrale kvalitetar ved Lichtenthals versjon av satsane «Dies irae» og «Confutatis», som får spesielt god verknad gjennom Pandolfis Consorts aggressive bogebruk og kvasse aksentar.
I det heile trur eg folk som kjenner rekviemet godt, vil ha mest glede av dette albumet, for det er vel for spesielt interesserte. Men for slike folk er det til gjengjeld spesielt interessant. Elles høver innspelinga godt som sing-along for dei av oss som kan den standardiserte katolske messeteksten. Ein slags dødsmessekaraoke, altså – dette òg for spesielt interesserte.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
CD
Wolfgang Amadeus Mozart:
Requiem
Pandolfis
Consort
Gramola 2019
Kven kan koma på ideen å skriva om Wolfgang Amadeus Mozarts (1756–1791) mektige Rekviem i d-moll for orkester, kor og solistar, KV 626, til ein skarve strykekvartett? Det kunne Mozarts samtidige Peter Lichtenthal (1778–1853) frå Bratislava.
Før eg fekk dette albumet til Pandolfis Consort i hende, hadde eg aldri høyrt om Lichtenthal, og eg tvilte på om ein «reduksjon» av rekviemet til strykekvartett i det heile ville vera interessant lytting. Men etter å ha høyrt gjennom CD-en og lese den utførlege teksten i omslagsheftet, skjønar eg kvifor Pandolfis Consort har gjeve seg i kast med prosjektet.
Mozart-ovundrar
Kven var så denne Lichtenthal? Han var lege, språkmann, leksikograf og musikar – men framfor alt heilhuga Mozart-ovundrar med sterkt misjonskall andsynes idolet sitt. Som lege skreiv han bøker som Den rette dietten for Wiens innbyggjarar, Ny og sikker måte å kurera syfilis på og Årelatingas historie. Spesielt interessant er måten han som forløpar for dagens musikkterapi freista å kombinera medisin og musikk på: Den musikalske legen, eller: Avhandling om påverknaden musikk har på menneskekroppen kom ut i Wien i 1807.
Men det er ikkje på grunn av desse bøkene Lichtenthal blir hugsa (i den grad han blir hugsa), men for innsatsen hans for å spreia Mozarts verk til Italia. Han skreiv to Mozart-biografiar på italiensk; desse er interessante av di han kjende Constanze, enkja etter Mozart, og var god ven med Mozarts son Carl Thomas.
Dødsmessekaraoke
Det var i samband med Lichtenthals Mozart-formidling han laga strykekvartettversjonen av rekviemet. No var det ikkje slik at Mozart var heilt ukjend i Italia. I byrjinga av 1770-åra hadde han turnert som vedunderbarn og vekt stor åtgaum ved hoffa. Men då han prøvde det same seinare, var ikkje mottakinga like hjarteleg, for vedunderbarneffekten var borte, og komposisjonane hans var vel i alle høve for kompliserte for italienarane. I Mozart-samanheng ytra komponisten Gioachino Rossini (1792–1868) fylgjande: «Tru meg, det er bortkasta strev å skriva høgverdig musikk i Italia. Publikum sovnar berre.»
Korleis fungerer så Lichtenthals arrangement, eller «omsetjing», som dei sa den gongen?
Øyro mine trong litt tid for å venja seg til den spede kvartettklangen, van som eg er med Mozarts original. Det vil seia: Sped er ikkje klangen alltid; det er absolutt orkestrale kvalitetar ved Lichtenthals versjon av satsane «Dies irae» og «Confutatis», som får spesielt god verknad gjennom Pandolfis Consorts aggressive bogebruk og kvasse aksentar.
I det heile trur eg folk som kjenner rekviemet godt, vil ha mest glede av dette albumet, for det er vel for spesielt interesserte. Men for slike folk er det til gjengjeld spesielt interessant. Elles høver innspelinga godt som sing-along for dei av oss som kan den standardiserte katolske messeteksten. Ein slags dødsmessekaraoke, altså – dette òg for spesielt interesserte.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.
Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss
Orda mellom oss
Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.
Teikning: May LInn Clement
«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.