JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Musikk

Operettens far

Jacques Offenbachs ouverturar har abrupte overgangar og parti som blir hengande i lufta, noko det er god grunn til.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
3305
20190503
3305
20190503

CD

Jacques
Offenbach:

Folies sym­phoniques, Ouvertures

Brandenburgisches Staatsorchester Frankfurt; dir.: Howard Griffiths. CPO 2019

Han blir gjerne kalla operettens far, den tysk-franske komponisten Jacques Offenbach, som har 200-årsjubileum i år. På Brandenburgisches Staatsorchester Frankfurts nye album får me ouverturane (instrumentalforspela) til tolv av operettane hans. Der er nok å velja mellom, for Offenbach skreiv kring hundre av desse stutte, komiske operaane.

Det fyrste eg beit meg merke i då eg kikka på baksida av CD-en, var spor seks, som heiter Ba-Ta-Clan. Dette namnet hadde eg då høyrt gjete før? Jau, det var denne Offenbach-operetten som gav namn til konsertetablissementet Bataclan i Paris, det som blei råka av IS-terror i 2015.

Tullekinesisk

Bataclan i Paris er bygd i orientaliserande stil, nærare bestemt den me kallar chinoiserie, som på meir eller mindre fantastisk vis etterliknar det kinesiske. Huset stod ferdig i 1865, ti år etter at det vesle Théâtre des Bouffes-Parisiens lanserte Offenbachs gjennombrotsstykke Ba-Ta-Clan, som komponisten og librettisten Ludovic Halévy omtala som ein chinoiserie musicale. I denne einaktaren blir me tekne med til det fiktive kinesiske riket Veslekina, der keisaren er nervøs. Keisaren er nemleg i røynda ikkje kinesar, men ein innvandra parisar, og for å løyna at han ikkje eingong rår over embetsspråket kinesisk, finn han opp eit tullespråk som høyrest ut som kinesisk.

Eg har diverre korkje sett eller høyrt denne operetten, der handlinga verkar temmeleg absurd. Og eg skulle svært gjerne visst korleis komponisten i høgdepunktet mot slutten av stykket greier å fletta inn Luther-salmen «Vår Gud han er så fast ei borg». Uansett: Ba-Ta-Clan-forspelet, som med buldrande stortrommer og kvinande triangel- og pikkolofløyter i grunnen læt meir tyrkisk enn kinesisk, er berre éin av dei tolv ouverturane på albumet. Korleis skal me karakterisera Offenbachs ouverturestil generelt?

Potpurriouverturar

Det typiske ved ouverturane er måten Offenbach her føregrip musikalske tema og melodiar som kjem seinare i operetten; «potpurriouverturar», kallar me slike. Teknikken gjer at mange av spora på plata kling litt kortpusta, med plutselege overgangar mellom delane og parti som blir hengjande i lufta. Me kan ikkje lasta komponisten for dette, for forspela er verkeleg forspel og ikkje sjølvstendige konsertstykke. Musikken er festleg og minner somme gonger om filmmusikk – til dømes kunne strykarpartiet midt i Ba-Ta-Clan-ouverturen vore frå ein westernfilm.

Lyriske parti finst sjølvsagt òg, noko som syner Offenbachs melodiske nerve. Eg tenkjer her særleg på partiet med fløytesolo i ouverturen til Madame Favart, som på rokokkoaktig maner minner oss om handlinga i dramaet frå 1700-talets Paris.

Og Brandenburgisches Staatsorchester Frankfurts framføring? Den britiske dirigenten Howard Griffiths får det verkeleg til å svinga. Offenbach likar store dynamiske kontrastar, med svulmande crescendi frå pianissimo (svakt) til fortissimo (sterkt) på kort tid. Både desse og dei mange abrupte tempoovergangane sit godt.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Jacques
Offenbach:

Folies sym­phoniques, Ouvertures

Brandenburgisches Staatsorchester Frankfurt; dir.: Howard Griffiths. CPO 2019

Han blir gjerne kalla operettens far, den tysk-franske komponisten Jacques Offenbach, som har 200-årsjubileum i år. På Brandenburgisches Staatsorchester Frankfurts nye album får me ouverturane (instrumentalforspela) til tolv av operettane hans. Der er nok å velja mellom, for Offenbach skreiv kring hundre av desse stutte, komiske operaane.

Det fyrste eg beit meg merke i då eg kikka på baksida av CD-en, var spor seks, som heiter Ba-Ta-Clan. Dette namnet hadde eg då høyrt gjete før? Jau, det var denne Offenbach-operetten som gav namn til konsertetablissementet Bataclan i Paris, det som blei råka av IS-terror i 2015.

Tullekinesisk

Bataclan i Paris er bygd i orientaliserande stil, nærare bestemt den me kallar chinoiserie, som på meir eller mindre fantastisk vis etterliknar det kinesiske. Huset stod ferdig i 1865, ti år etter at det vesle Théâtre des Bouffes-Parisiens lanserte Offenbachs gjennombrotsstykke Ba-Ta-Clan, som komponisten og librettisten Ludovic Halévy omtala som ein chinoiserie musicale. I denne einaktaren blir me tekne med til det fiktive kinesiske riket Veslekina, der keisaren er nervøs. Keisaren er nemleg i røynda ikkje kinesar, men ein innvandra parisar, og for å løyna at han ikkje eingong rår over embetsspråket kinesisk, finn han opp eit tullespråk som høyrest ut som kinesisk.

Eg har diverre korkje sett eller høyrt denne operetten, der handlinga verkar temmeleg absurd. Og eg skulle svært gjerne visst korleis komponisten i høgdepunktet mot slutten av stykket greier å fletta inn Luther-salmen «Vår Gud han er så fast ei borg». Uansett: Ba-Ta-Clan-forspelet, som med buldrande stortrommer og kvinande triangel- og pikkolofløyter i grunnen læt meir tyrkisk enn kinesisk, er berre éin av dei tolv ouverturane på albumet. Korleis skal me karakterisera Offenbachs ouverturestil generelt?

Potpurriouverturar

Det typiske ved ouverturane er måten Offenbach her føregrip musikalske tema og melodiar som kjem seinare i operetten; «potpurriouverturar», kallar me slike. Teknikken gjer at mange av spora på plata kling litt kortpusta, med plutselege overgangar mellom delane og parti som blir hengjande i lufta. Me kan ikkje lasta komponisten for dette, for forspela er verkeleg forspel og ikkje sjølvstendige konsertstykke. Musikken er festleg og minner somme gonger om filmmusikk – til dømes kunne strykarpartiet midt i Ba-Ta-Clan-ouverturen vore frå ein westernfilm.

Lyriske parti finst sjølvsagt òg, noko som syner Offenbachs melodiske nerve. Eg tenkjer her særleg på partiet med fløytesolo i ouverturen til Madame Favart, som på rokokkoaktig maner minner oss om handlinga i dramaet frå 1700-talets Paris.

Og Brandenburgisches Staatsorchester Frankfurts framføring? Den britiske dirigenten Howard Griffiths får det verkeleg til å svinga. Offenbach likar store dynamiske kontrastar, med svulmande crescendi frå pianissimo (svakt) til fortissimo (sterkt) på kort tid. Både desse og dei mange abrupte tempoovergangane sit godt.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal
Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal
Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Foto: Frederik Ringnes / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Husforsikring i hardt vêr

Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB

Ordskifte
PerVaglum

Vestre må avslutte konflikter og beklage

«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»

Teikning: May Linn Clement

KommentarSamfunn
Halvor Tjønn

Tid for realitetsorientering

Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

Hjarte for huset

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt
Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

Hjarte for huset

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis