JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MusikkMusikk

Tradisjon og populærkultur

Alfred Maurstad spelar virtuost og rufsete.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
2446
20180706
2446
20180706

FOLKEMUSIKK

Alfred Maurstad:

Innspelingar frå 1927 til 1962

Aksent

Ordet folk har i kunstverda vorte utgangspunkt for to ulike omgrep som vert tillagde diametralt ulike tydingar: Folkekultur og populærkultur. Det første vert gjerne knytte til uttrykksformer som vert traderte gjennom førmoderne samværsformer som læring frå menneske til menneske (tradisjon), medan det seinaste vert knytt til massemedierte kommunikasjonsformer som grammofon, radio og – i vår tid – internett. I tillegg til at desse omgrepa viser til ulike former for teknologi og mediering, representerer dei ofte ulike verdisyn: «det ekte» versus «det kommersielle».

Tradisjonsforvaltar

Kulturpersonlegdomen, filmstjerna og hardingfelespelaren Alfred Maurstad (1896–1967) rotar til alt dette for oss. Samstundes som han var ein av noregssogas mest populære mediepersonlegdomar, var han forvaltar av tradisjonsmusikken frå Nordfjord, men utan å vera opphengt i det lokale: Han spelte også slåttar frå Voss og Telemark, særleg slike som representerte «norsk nasjonalmusikk». Og ved å vera virtuos hardingfelespelar medverka han til at hardingfela vart populær i det tidlegare «vanleg fele»-dominerte distriktet Nordfjord.

Men korleis er så spelet til Maurstad? Det er virtuost og tydeleg, men samstundes rufsete. Det teknisk poserande går hand i hand med det spontane og uttrykksfulle. Og det er kanskje her nøkkelen til Maurstads suksess som musikar ligg: Han er flink, ja, imponerande flink, men samstundes er det noko ufiltrert, spontant over spelet, som gjer at me trur på han, sjølv om han er artist, nasjonal og poserande. Spelet er aldri likegyldig, sjølv om det rett som det er tangerer det ein kan karakterisera som folkloristisk kitch.

Viktig utgjeving

I tillegg til felespel får me høyra Maurstad som songar med stor formidlingsevne, solist med orkester («Fossegrimen» av Johan Halvorsen) og deklamasjon.

Maurstad har ikkje den rolla han ein gong hadde som populær kulturformidlar. Men det er likevel viktig at prosjektleiar Håvard Svensrud og plateselskap Aksent gjev ut denne doble CD-en. Dette er ei nyttig påminning om det – til tider – problematiske tilhøvet mellom folkekultur og populærkultur, og det viser korleis det faktisk går an å vera popartist, tradisjonsformidlar og fornyar på ein gong.

Sigbjørn Apeland

Sigbjørn Apeland er musikkvitar, musikar og fast musikkmeldar
i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

FOLKEMUSIKK

Alfred Maurstad:

Innspelingar frå 1927 til 1962

Aksent

Ordet folk har i kunstverda vorte utgangspunkt for to ulike omgrep som vert tillagde diametralt ulike tydingar: Folkekultur og populærkultur. Det første vert gjerne knytte til uttrykksformer som vert traderte gjennom førmoderne samværsformer som læring frå menneske til menneske (tradisjon), medan det seinaste vert knytt til massemedierte kommunikasjonsformer som grammofon, radio og – i vår tid – internett. I tillegg til at desse omgrepa viser til ulike former for teknologi og mediering, representerer dei ofte ulike verdisyn: «det ekte» versus «det kommersielle».

Tradisjonsforvaltar

Kulturpersonlegdomen, filmstjerna og hardingfelespelaren Alfred Maurstad (1896–1967) rotar til alt dette for oss. Samstundes som han var ein av noregssogas mest populære mediepersonlegdomar, var han forvaltar av tradisjonsmusikken frå Nordfjord, men utan å vera opphengt i det lokale: Han spelte også slåttar frå Voss og Telemark, særleg slike som representerte «norsk nasjonalmusikk». Og ved å vera virtuos hardingfelespelar medverka han til at hardingfela vart populær i det tidlegare «vanleg fele»-dominerte distriktet Nordfjord.

Men korleis er så spelet til Maurstad? Det er virtuost og tydeleg, men samstundes rufsete. Det teknisk poserande går hand i hand med det spontane og uttrykksfulle. Og det er kanskje her nøkkelen til Maurstads suksess som musikar ligg: Han er flink, ja, imponerande flink, men samstundes er det noko ufiltrert, spontant over spelet, som gjer at me trur på han, sjølv om han er artist, nasjonal og poserande. Spelet er aldri likegyldig, sjølv om det rett som det er tangerer det ein kan karakterisera som folkloristisk kitch.

Viktig utgjeving

I tillegg til felespel får me høyra Maurstad som songar med stor formidlingsevne, solist med orkester («Fossegrimen» av Johan Halvorsen) og deklamasjon.

Maurstad har ikkje den rolla han ein gong hadde som populær kulturformidlar. Men det er likevel viktig at prosjektleiar Håvard Svensrud og plateselskap Aksent gjev ut denne doble CD-en. Dette er ei nyttig påminning om det – til tider – problematiske tilhøvet mellom folkekultur og populærkultur, og det viser korleis det faktisk går an å vera popartist, tradisjonsformidlar og fornyar på ein gong.

Sigbjørn Apeland

Sigbjørn Apeland er musikkvitar, musikar og fast musikkmeldar
i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Den nyvalde presidenten i Indonesia, Prabowo Subianto (til venstre), i følgje med den avtroppande Joko Widodo går til innsettingsseremonien i presidentpalasset i Jakarta.

Den nyvalde presidenten i Indonesia, Prabowo Subianto (til venstre), i følgje med den avtroppande Joko Widodo går til innsettingsseremonien i presidentpalasset i Jakarta.

Foto: Willy Kurniawan / Reuters / NTB

Ordskifte

Ny president i Indonesia

«Indonesia har no fem års presidentperiodar, med høve til attval éin gong, liksom USA – for å blokkere for nye trettiårspresidentar som Soeharto.»

Lars S. Vikør
Den nyvalde presidenten i Indonesia, Prabowo Subianto (til venstre), i følgje med den avtroppande Joko Widodo går til innsettingsseremonien i presidentpalasset i Jakarta.

Den nyvalde presidenten i Indonesia, Prabowo Subianto (til venstre), i følgje med den avtroppande Joko Widodo går til innsettingsseremonien i presidentpalasset i Jakarta.

Foto: Willy Kurniawan / Reuters / NTB

Ordskifte

Ny president i Indonesia

«Indonesia har no fem års presidentperiodar, med høve til attval éin gong, liksom USA – for å blokkere for nye trettiårspresidentar som Soeharto.»

Lars S. Vikør
Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.

Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.

Foto: Sigbjørn Berven

MusikkMeldingar
Lars Mossefinn

Solide røter

Cecilie Grundt har sett saman eit lojalt lyttande band.

Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.

Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.

Foto: Cappelen Damm

BokMeldingar
Gjermund BakkeliHaga

Den tunge kampen mot bileufori

Eivind Trædal viser fram politikkens fallitt på transportfeltet i boka På ville veier.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Foto: Samlaget

BokMeldingar

Ein av oss

Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.

ArildBye
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Foto: Samlaget

BokMeldingar

Ein av oss

Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.

ArildBye

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis