Tradisjon og populærkultur
Alfred Maurstad spelar virtuost og rufsete.
FOLKEMUSIKK
Alfred Maurstad:
Innspelingar frå 1927 til 1962
Aksent
Ordet folk har i kunstverda vorte utgangspunkt for to ulike omgrep som vert tillagde diametralt ulike tydingar: Folkekultur og populærkultur. Det første vert gjerne knytte til uttrykksformer som vert traderte gjennom førmoderne samværsformer som læring frå menneske til menneske (tradisjon), medan det seinaste vert knytt til massemedierte kommunikasjonsformer som grammofon, radio og – i vår tid – internett. I tillegg til at desse omgrepa viser til ulike former for teknologi og mediering, representerer dei ofte ulike verdisyn: «det ekte» versus «det kommersielle».
Tradisjonsforvaltar
Kulturpersonlegdomen, filmstjerna og hardingfelespelaren Alfred Maurstad (1896–1967) rotar til alt dette for oss. Samstundes som han var ein av noregssogas mest populære mediepersonlegdomar, var han forvaltar av tradisjonsmusikken frå Nordfjord, men utan å vera opphengt i det lokale: Han spelte også slåttar frå Voss og Telemark, særleg slike som representerte «norsk nasjonalmusikk». Og ved å vera virtuos hardingfelespelar medverka han til at hardingfela vart populær i det tidlegare «vanleg fele»-dominerte distriktet Nordfjord.
Men korleis er så spelet til Maurstad? Det er virtuost og tydeleg, men samstundes rufsete. Det teknisk poserande går hand i hand med det spontane og uttrykksfulle. Og det er kanskje her nøkkelen til Maurstads suksess som musikar ligg: Han er flink, ja, imponerande flink, men samstundes er det noko ufiltrert, spontant over spelet, som gjer at me trur på han, sjølv om han er artist, nasjonal og poserande. Spelet er aldri likegyldig, sjølv om det rett som det er tangerer det ein kan karakterisera som folkloristisk kitch.
Viktig utgjeving
I tillegg til felespel får me høyra Maurstad som songar med stor formidlingsevne, solist med orkester («Fossegrimen» av Johan Halvorsen) og deklamasjon.
Maurstad har ikkje den rolla han ein gong hadde som populær kulturformidlar. Men det er likevel viktig at prosjektleiar Håvard Svensrud og plateselskap Aksent gjev ut denne doble CD-en. Dette er ei nyttig påminning om det – til tider – problematiske tilhøvet mellom folkekultur og populærkultur, og det viser korleis det faktisk går an å vera popartist, tradisjonsformidlar og fornyar på ein gong.
Sigbjørn Apeland
Sigbjørn Apeland er musikkvitar, musikar og fast musikkmeldar
i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
FOLKEMUSIKK
Alfred Maurstad:
Innspelingar frå 1927 til 1962
Aksent
Ordet folk har i kunstverda vorte utgangspunkt for to ulike omgrep som vert tillagde diametralt ulike tydingar: Folkekultur og populærkultur. Det første vert gjerne knytte til uttrykksformer som vert traderte gjennom førmoderne samværsformer som læring frå menneske til menneske (tradisjon), medan det seinaste vert knytt til massemedierte kommunikasjonsformer som grammofon, radio og – i vår tid – internett. I tillegg til at desse omgrepa viser til ulike former for teknologi og mediering, representerer dei ofte ulike verdisyn: «det ekte» versus «det kommersielle».
Tradisjonsforvaltar
Kulturpersonlegdomen, filmstjerna og hardingfelespelaren Alfred Maurstad (1896–1967) rotar til alt dette for oss. Samstundes som han var ein av noregssogas mest populære mediepersonlegdomar, var han forvaltar av tradisjonsmusikken frå Nordfjord, men utan å vera opphengt i det lokale: Han spelte også slåttar frå Voss og Telemark, særleg slike som representerte «norsk nasjonalmusikk». Og ved å vera virtuos hardingfelespelar medverka han til at hardingfela vart populær i det tidlegare «vanleg fele»-dominerte distriktet Nordfjord.
Men korleis er så spelet til Maurstad? Det er virtuost og tydeleg, men samstundes rufsete. Det teknisk poserande går hand i hand med det spontane og uttrykksfulle. Og det er kanskje her nøkkelen til Maurstads suksess som musikar ligg: Han er flink, ja, imponerande flink, men samstundes er det noko ufiltrert, spontant over spelet, som gjer at me trur på han, sjølv om han er artist, nasjonal og poserande. Spelet er aldri likegyldig, sjølv om det rett som det er tangerer det ein kan karakterisera som folkloristisk kitch.
Viktig utgjeving
I tillegg til felespel får me høyra Maurstad som songar med stor formidlingsevne, solist med orkester («Fossegrimen» av Johan Halvorsen) og deklamasjon.
Maurstad har ikkje den rolla han ein gong hadde som populær kulturformidlar. Men det er likevel viktig at prosjektleiar Håvard Svensrud og plateselskap Aksent gjev ut denne doble CD-en. Dette er ei nyttig påminning om det – til tider – problematiske tilhøvet mellom folkekultur og populærkultur, og det viser korleis det faktisk går an å vera popartist, tradisjonsformidlar og fornyar på ein gong.
Sigbjørn Apeland
Sigbjørn Apeland er musikkvitar, musikar og fast musikkmeldar
i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.
Foto: Sigbjørn Berven
Solide røter
Cecilie Grundt har sett saman eit lojalt lyttande band.
Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.
Foto: Cappelen Damm
Den tunge kampen mot bileufori
Eivind Trædal viser fram politikkens fallitt på transportfeltet i boka På ville veier.
Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.
Foto: Jim Watson / AFP / NTB
Trump ord for ord
Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.
Una og Diddi er to storforelska studentar som må halde forholdet skjult, fordi Diddi alt har ein kjærast.
Foto: Arthaus
Gjennombrotet
Elín Hall herjar i dette vakre, velskrivne dramaet av Rúnar Rúnarsson.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.