Kappleikskongen
Leif Rygg omformar dansespelet til lydarspel utan at det kjennest som noko tradisjonsbrot.
FOLKEMUSIKK
Leif Rygg:
Bygdatråen
Ta:lik/NRK
Tidlegare i år gav den 77 år gamle hardingfelespelaren Leif Rygg ut studioalbumet Vossaspel. Meir vossaspel er det å høyra på denne nye plata, men her dreier det seg berre om NRK-arkivopptak av meisterspelemannens framføringar på kappleikar og konsertar, frå 1957 og fram til i fjor.
Rygg er særleg kjend for å vera ein framifrå kappleiksmusikar, ikkje berre fordi han har vunne den kanskje gjævaste prisen (hardingfele, klasse A) heile fem gonger, men òg fordi han har vore ein miljøskapar og ein brubyggar mellom dei eldre spelemennene og nykomarane. Rygg har dessutan arbeidd som fylkesmusikar i Hordaland i mange år, og også på den måten vore ein misjonær for godt hardingfelespel.
Dansemusikk
Mange av kappleiksslåttane er i utgangspunktet dansemusikk – som springar og rull. Men Rygg er òg kjend for å dyrka det lyriske lydarspelet, der nettopp «Bygdatråen», i form etter Sjur Helgeland, nærast har vorte ein signaturslått for Rygg. Å balansera effektivt dansespel mot lydarspelets svulstige romantikk er ikkje lett. Og det er nok i dei stundene der Rygg maktar å tilføra noko av sitt lyriske særpreg, utan at det fjernar den strenge rytmikken som særpregar mykje av det eldre spelet, at Rygg har sin store styrke. Han omformar dansespelet til lydarspel utan at det kjennest som noko tradisjonsbrot.
Velfortent honnør
Denne omforminga av danse- og kvardagsmusikk til konsert- og konkurransemusikk har sitt historiske opphav i den tida då det eldre slåttespelet var truga av nyare danseformer og meir lydsterke instrument, som trekkspelet. Kultiveringa av hardingfelemusikken vart såleis ein viktig del av norskdomsrørsla. Kappleikssystemet har av mange vore kritisert for å vera uniformerande og musealt, men Ryggs levandegjering av slåttemusikken – nettopp på denne arenaen – viser at denne forma for tradisjonsforvalting har bore frukter. Det er i dag langt fleire born og unge som dyrkar hardingfelespelet enn det var i Ryggs eiga ungdomstid. Denne flotte Ta:lik-utgjevinga er såleis ein velfortent og verdig honnør til kappleikskongen og kulturformidlaren Leif Rygg.
Sigbjørn Apeland
Sigbjørn Apeland er musikar, musikkvitar og fast folkemusikkmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
FOLKEMUSIKK
Leif Rygg:
Bygdatråen
Ta:lik/NRK
Tidlegare i år gav den 77 år gamle hardingfelespelaren Leif Rygg ut studioalbumet Vossaspel. Meir vossaspel er det å høyra på denne nye plata, men her dreier det seg berre om NRK-arkivopptak av meisterspelemannens framføringar på kappleikar og konsertar, frå 1957 og fram til i fjor.
Rygg er særleg kjend for å vera ein framifrå kappleiksmusikar, ikkje berre fordi han har vunne den kanskje gjævaste prisen (hardingfele, klasse A) heile fem gonger, men òg fordi han har vore ein miljøskapar og ein brubyggar mellom dei eldre spelemennene og nykomarane. Rygg har dessutan arbeidd som fylkesmusikar i Hordaland i mange år, og også på den måten vore ein misjonær for godt hardingfelespel.
Dansemusikk
Mange av kappleiksslåttane er i utgangspunktet dansemusikk – som springar og rull. Men Rygg er òg kjend for å dyrka det lyriske lydarspelet, der nettopp «Bygdatråen», i form etter Sjur Helgeland, nærast har vorte ein signaturslått for Rygg. Å balansera effektivt dansespel mot lydarspelets svulstige romantikk er ikkje lett. Og det er nok i dei stundene der Rygg maktar å tilføra noko av sitt lyriske særpreg, utan at det fjernar den strenge rytmikken som særpregar mykje av det eldre spelet, at Rygg har sin store styrke. Han omformar dansespelet til lydarspel utan at det kjennest som noko tradisjonsbrot.
Velfortent honnør
Denne omforminga av danse- og kvardagsmusikk til konsert- og konkurransemusikk har sitt historiske opphav i den tida då det eldre slåttespelet var truga av nyare danseformer og meir lydsterke instrument, som trekkspelet. Kultiveringa av hardingfelemusikken vart såleis ein viktig del av norskdomsrørsla. Kappleikssystemet har av mange vore kritisert for å vera uniformerande og musealt, men Ryggs levandegjering av slåttemusikken – nettopp på denne arenaen – viser at denne forma for tradisjonsforvalting har bore frukter. Det er i dag langt fleire born og unge som dyrkar hardingfelespelet enn det var i Ryggs eiga ungdomstid. Denne flotte Ta:lik-utgjevinga er såleis ein velfortent og verdig honnør til kappleikskongen og kulturformidlaren Leif Rygg.
Sigbjørn Apeland
Sigbjørn Apeland er musikar, musikkvitar og fast folkemusikkmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.
Foto: Monica Tormassy / Det Norske Teatret
Kven har makt over kven?
Velspelt om medviten og umedviten makt, sanning, manipulasjon og illusjon.
The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.
Foto: Another World Entertainment
Skrekkfilmen Strange Darling tuklar med tida for å trekke i gang tankane.
President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.
Foto: Javad Parsa / NTB
Å fjerne Støre no vil vere ei panikkhandling som skaper fleire problem enn det løyser for Arbeidarpartiet.
Ein demonstrant med gassmaske protesterer i Tblisi 2. desember mot at den nye regjeringa vil leggja vekk EU-søknaden.
Foto: Irakli Gedenidze / Reuters / NTB
«Med unntak av presidenten har ikkje demonstrantane i Georgia stor tiltru til politikarane.»
Sveinung Rotevatn (V), som ser opp, talte ikkje under behandlinga av den nye abortlova 3. desember. Den som gjekk fram til talarstolen flest gonger, var Marian Hussein (SV).
Foto: Thomas Fure / AP / NTB
Mors liv i salen
Debatten vi fekk høyre då den nye abortlova blei behandla tysdag, strekte seg frå 10.00 til 14.30, frå 1915 til framtida og frå fosteret til den store verda.
Papiravisa