Folkemusikk

Erlend Apneseth Trio med Frode Haltli:

Salika, Molika

Hubro

Vi har køyrt langs Jølstravatnet nokre gonger opp gjennom åra, men det har gjerne vore både grått og vått, så tiåringen undra seg nok over intensiteten og fargerikdomen då vi for noko sidan vart ståande ved «Priseld» (1914), eit av dei gjævaste Nikolai Astrup-måleria i KODE-samlingane i Bergen.

Visst gjer grønfargen godt for auga, men det er likevel vanskeleg å få blikket bort frå elden i det storslegne jonsokbålet bygdefolket har samla seg om oppe i liene høgt over vatnet, der somme utfaldar seg i dans og samvær, medan andre er fanga i einsemd og påtvinga kontemplasjon.

Urkraft

Astrup fekk ikkje vere med på slike feiringar, får alle som studerer måleriet i museet vite. Prestefaren var ikkje åleine om å assosiere hardingfela med sjølvaste djevelen, og instrumentet var forbode i norske kyrkjer fram til 1920-åra.

Folkemusikk, farleg? Verkeleg? Det kan ein vel forstå at ein tiåring tenkjer i dag, då det ikkje vil overraske nokon om våre fremste folkemusikarar, som til dømes jølstringen Erlend Apneseth og trioen hans, framfører musikk i våre finaste kyrkjebygningar.

Tette liner

Idet Salika, Molika, den nye plata Apneseths trio har laga saman med Frode Haltli, fyller rommet, merkar også yngstemann noko av urkrafta i musikken, og kva det var som ein gong fekk nokon til å tenkje at han hadde noko utemjeleg over seg. Ja, det er ei hardingfele du høyrer, og no er det eit trekkspel. Til same tid høyrest musikken som strøymer ut av høgtalarane heilt samtidig ut, som tonar av vår tid. Det dreier seg om herleg sjangeroverskridande hybridmusikk, eit uttrykk som fører generasjonar og kulturar saman, der det som var, lever vidare i det som er.

På eit vis er Salika, Molika ei vidareføring av arbeidet som vart sett i gang med dei førre platene frå trioen, Det andre rommet (2016) og Åra (2017), og også Haltlis eigen Avant Folk (2018), der Apneseth var med. Forutan Apneseth på hardingfele og Haltli på trekkspel er Stephan Meidell med på akustisk gitar og siter, i tillegg til live sampling og elektronikk, og Øyvind Hegg-Lunde på trommer og perkusjon. Også her står Jørgen Træen for miks og produksjon. Tradisjonsmusikken får puste fritt i møtet med luftig improvisasjon.

Markant denne gongen er dei tette linene mellom det rytmiske og melodiske i talemålet og i sjølve musikken. No som før samlar folk seg om ord og musikk i kjøkken og stove, noko arkivopptaka frå heimfylket til Apneseth dokumenterer og gjer levande på dette albumet, anten Audun Takle snakkar om mor si og kva musikken hadde å seie for henne i livet hennar, eller vi får høyre Karen Hatlebergs dyrelokk eller Harald Takles trommeslått. I «Mor song» får ordet «song» tene både som verb og som subjekt, for songen er både det som tonar ut i rommet her og no, og – som kjent – det første vi fekk høyre ved vogga. Salika, Molika kjem til å fylle denne stova rett som det er, og det skal få verte lydsporet neste gong vi køyrer langs Jølstravatnet.

Øyvind Vågnes

Øyvind Vågnes er forfattar og fast musikkskribent i Dag og Tid.