JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Musikk

Marsj mot skafottet

Av Berlioz’ Symphonie fantastique finst det mange gode innspelingar, men den til Anima Eterna er mest makaber.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Den franske komponisten Hector Berlioz (1803–1869), fotografert i 1863.

Den franske komponisten Hector Berlioz (1803–1869), fotografert i 1863.

Den franske komponisten Hector Berlioz (1803–1869), fotografert i 1863.

Den franske komponisten Hector Berlioz (1803–1869), fotografert i 1863.

3082
20190111
3082
20190111

CD

Hector Berlioz:

Symphonie fantastique

Anima Eterna; dir.: Jos van Immerseel
Zig-Zag Territoires 2009

Ludwig van Beethovens niande symfoni, den såkalla «Korsymfonien» frå 1824, markerer eit brot med den reint instrumentale symfoniforma slik me kjenner henne frå Haydn og Mozart. Han hadde nemleg utvida, ja, sprengt forma ved å inkludera kor og songsolistar. Å skriva ein symfoni etter dette var difor som å hoppa etter Wirkola. Symfonien var i krise – hadde han i det heile ei framtid?

Ja, meinte den unge franskmannen Hector Berlioz, som med Symphonie fantastique frå 1830 fann sin eigen veg ut av uføret. Verket danna skule for ein heil generasjon romantiske komponistar.

Instrumentalt drama

Vegen til Berlioz, som i stor grad var sjølvlært i komponisthandverket, gjekk ut på å kombinera litteratur og instrumentalmusikk på ein ny måte. Også Beethovens «Korsymfoni» hadde tekst, nemleg Schillers «Ode til gleda». Men Berlioz’ symfoni er meir eksplisitt – han la til grunn eit detaljert program for musikken, ei historie som i prenta form blei delt ut til konsertpublikumet.

Den fulle tittelen på dette instrumentale dramaet er Épisode de la vie d’un artiste, symphonie fantastique en cinq parties (Episode frå livet til ein kunstnar, fantastisk symfoni i fem delar). Her møter me ein ung kunstnar som overfører førestillingane sine om idealkvinna på ei temmeleg tilfeldig vald jente. Dette er sjølvsagt ei sikker oppskrift på trøbbel, og gjennom ein dryg dose opium går mannen frå vitet – han drøymer at han drep kvinna han elskar, for så sjølv å bli avretta i giljotinen. Det heile endar i ein heksesabbat der både den myrda og mordaren tek del.

Grotesk klokkeklang

Av dei mange gode Symphonie fantastique-innspelingane på platemarknaden merkjer den som orkesteret Anima Eterna frå Belgia kom med i 2009, seg ut.

Har du Berlioz’ programtekst føre deg (ein finn han på Wikipedia), vil du ikkje ha vanskar med å fylgja utviklinga i handlinga; alt frå lyden av giljotinens falløks til den morbide kiminga av kyrkjeklokker under heksesabbaten er levande framstilt i musikken.

Det spesielle med Anima Eterna, er at dei nyttar instrument frå Berlioz’ samtid, i tillegg til at der er færre strykarar enn på referanseinnspelingane mine – desse to momenta skaper eit uvanleg klårt lydbilete. I tillegg har orkesteret funne fram til interessante løysingar når det gjeld instrumenteringa, til dømes i den makabre sistesatsen «Ein heksesabbat», der dei nyttar to gamle hammarklaver for å simulera klokkeklangen.

Dette med orkesterklangen er elles viktig hjå Berlioz, for noko av det han var mest oppteken av, var å utnytta dei karakteristiske klangane til ulike orkesterinstrument: I 1844 gav han ut den fyrste omfattande handboka i instrumentering, Grand traité d’instrumentation et d’orchestration moderne, som framleis blir nytta i komposisjonsundervisninga.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Hector Berlioz:

Symphonie fantastique

Anima Eterna; dir.: Jos van Immerseel
Zig-Zag Territoires 2009

Ludwig van Beethovens niande symfoni, den såkalla «Korsymfonien» frå 1824, markerer eit brot med den reint instrumentale symfoniforma slik me kjenner henne frå Haydn og Mozart. Han hadde nemleg utvida, ja, sprengt forma ved å inkludera kor og songsolistar. Å skriva ein symfoni etter dette var difor som å hoppa etter Wirkola. Symfonien var i krise – hadde han i det heile ei framtid?

Ja, meinte den unge franskmannen Hector Berlioz, som med Symphonie fantastique frå 1830 fann sin eigen veg ut av uføret. Verket danna skule for ein heil generasjon romantiske komponistar.

Instrumentalt drama

Vegen til Berlioz, som i stor grad var sjølvlært i komponisthandverket, gjekk ut på å kombinera litteratur og instrumentalmusikk på ein ny måte. Også Beethovens «Korsymfoni» hadde tekst, nemleg Schillers «Ode til gleda». Men Berlioz’ symfoni er meir eksplisitt – han la til grunn eit detaljert program for musikken, ei historie som i prenta form blei delt ut til konsertpublikumet.

Den fulle tittelen på dette instrumentale dramaet er Épisode de la vie d’un artiste, symphonie fantastique en cinq parties (Episode frå livet til ein kunstnar, fantastisk symfoni i fem delar). Her møter me ein ung kunstnar som overfører førestillingane sine om idealkvinna på ei temmeleg tilfeldig vald jente. Dette er sjølvsagt ei sikker oppskrift på trøbbel, og gjennom ein dryg dose opium går mannen frå vitet – han drøymer at han drep kvinna han elskar, for så sjølv å bli avretta i giljotinen. Det heile endar i ein heksesabbat der både den myrda og mordaren tek del.

Grotesk klokkeklang

Av dei mange gode Symphonie fantastique-innspelingane på platemarknaden merkjer den som orkesteret Anima Eterna frå Belgia kom med i 2009, seg ut.

Har du Berlioz’ programtekst føre deg (ein finn han på Wikipedia), vil du ikkje ha vanskar med å fylgja utviklinga i handlinga; alt frå lyden av giljotinens falløks til den morbide kiminga av kyrkjeklokker under heksesabbaten er levande framstilt i musikken.

Det spesielle med Anima Eterna, er at dei nyttar instrument frå Berlioz’ samtid, i tillegg til at der er færre strykarar enn på referanseinnspelingane mine – desse to momenta skaper eit uvanleg klårt lydbilete. I tillegg har orkesteret funne fram til interessante løysingar når det gjeld instrumenteringa, til dømes i den makabre sistesatsen «Ein heksesabbat», der dei nyttar to gamle hammarklaver for å simulera klokkeklangen.

Dette med orkesterklangen er elles viktig hjå Berlioz, for noko av det han var mest oppteken av, var å utnytta dei karakteristiske klangane til ulike orkesterinstrument: I 1844 gav han ut den fyrste omfattande handboka i instrumentering, Grand traité d’instrumentation et d’orchestration moderne, som framleis blir nytta i komposisjonsundervisninga.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss

BokMeldingar
Odd W. Surén

Orda mellom oss

Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.

Teikning: May LInn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis