Lærd skjemt
Di fleire paukar, di betre, tenkte virtuosen Georg Druschetzky.
CD
Georg Druschetzky:
Oboe Quartets Vol. 1
Grundmann-Quartett. CPO 2019
Standard-
innspelinga
Georg Druschetzky:
Virtuoso Timpani Concertos.
Dresden Philharmonic Chamber Orchestra; paukar og leiing: Alexander Peter. Naxos 2005
Om du lurer på korleis god ensembleklang høyrest ut, så lytt til det nye albumet til Grundmann-Quartett, der dei spelar obokvartettar. Heile ensemblet læt som éin klangkropp, samstundes som det karakteristiske ved einskildinstrumenta kjem fint fram.
I høve til strykeinstrumenta (fiolin, bratsj og cello) skil det viktigaste instrumentet i konstellasjonen, oboen, seg mest ut, for som «den fyrste mellom likemenn» presenterer han dei musikalske temaa. Instrumentet oboisten Eduard Wesly her spelar på, er elles så spesielt at det har gjeve ensemblet namn: Oboen hans er frå 1790, laga av treblåsinstrumentbyggjaren Jakob Friedrich Grundmann frå Dresden.
Melodiske paukar
Repertoaret er interessant, for kven har i dag høyrt gjete Georg Druschetzky, eller Jirí Družeck?, som denne tsjekkaren eigentleg heitte? Etter å ha leita grundig i CD-hylla mi, kom eg på at eg hadde høyrt namnet før, i samband med eit av dei mest outrerte orkesterverka frå den klassiske perioden, nemleg Concerto per sei timpani e orchestra. Denne konserten, for seks paukar og orkester, blei spelt inn med Dresden Filharmoniske Kammerorkester i 2005. Dirigent var den kyndige paukespelaren Alexander Peters, som gjekk til kjeldene og studerte instrumenta og spelestilen frå 1700-talet. Difor nytta han paukar med geiteskinn som er stemde i mange ulike tonehøgder, slik at ein kan spela melodiar på dei. Når det gjeld spelestilen, improviserer Peters fleire av solopartia – paukekomponistane spelte sjølv solostemma den gongen, difor trong dei ikkje å skriva alle notane i partituret.
Korleis kling så Druschetzkys paukekonsert? Eksposisjonen er eit standard wienerklassisk orkesterforspel. I den fyrste paukesoloen tek det si tid å venja seg til paukeklangen; det å høyra at dei seks ulike trommene er stemde på ulike tonar, krev godt gehør. Alt i alt dominerer det rytmiske over det melodiske, og Peters får til ein fin sving utetter i stykket.
B–A–C–H
Druschetzky gjorde karriere som militærmusikar og paukevirtuos i Budapest. Han må ha vore ein ukonvensjonell herre, for verklista hans omfattar endå løgnare besetningar enn stykke med drøssevis av paukar. Mest utkropen er vel Parthia auf Bauerninstrumenten (Suite for bondeinstrument), som krev både klokkespel, sekkepipe og alpehorn.
Men, attende til den nye plata til Grundmann-Quartett. Dei fem obokvartettane har inga eksperimentell besetning, men byr likevel på musikalske overraskingar av typen me kan kalla «lærd skjemt»: «Allegro»-satsen i Kvartett i C-dur er som eit teaterstykke med stadig skiftande karakterar, der oboen vekslar mellom å agera klovn og tragisk helt. «Allegro Canone» i Kvartett i B-dur byrjar med noko som kling som ein felles sluttakkord, før oboen jagar i veg med ein ertande melodi heilt på eiga hand, fylgd av fiolinen, bratsjen og til slutt celloen. Når dei atter er samla, set dei i gang med ein skikkeleg fuge à la J.S. Bach.
Apropos Bach – mest overraska er eg over midtsatsen «Andante» i Kvartett i g-moll, som byggjer på eit dissonerande motiv sett saman av dei fire tonane B–A–C–H. Så, for alle som framleis trur på den romantiske soga om at Bach blei gløymd etter at han døydde i 1750: Det at ein tsjekkisk paukespelar i Budapest femti år seinare æra han med å tonesetja namnet hans, syner at yrkesmusikarane framleis sette han høgt.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
CD
Georg Druschetzky:
Oboe Quartets Vol. 1
Grundmann-Quartett. CPO 2019
Standard-
innspelinga
Georg Druschetzky:
Virtuoso Timpani Concertos.
Dresden Philharmonic Chamber Orchestra; paukar og leiing: Alexander Peter. Naxos 2005
Om du lurer på korleis god ensembleklang høyrest ut, så lytt til det nye albumet til Grundmann-Quartett, der dei spelar obokvartettar. Heile ensemblet læt som éin klangkropp, samstundes som det karakteristiske ved einskildinstrumenta kjem fint fram.
I høve til strykeinstrumenta (fiolin, bratsj og cello) skil det viktigaste instrumentet i konstellasjonen, oboen, seg mest ut, for som «den fyrste mellom likemenn» presenterer han dei musikalske temaa. Instrumentet oboisten Eduard Wesly her spelar på, er elles så spesielt at det har gjeve ensemblet namn: Oboen hans er frå 1790, laga av treblåsinstrumentbyggjaren Jakob Friedrich Grundmann frå Dresden.
Melodiske paukar
Repertoaret er interessant, for kven har i dag høyrt gjete Georg Druschetzky, eller Jirí Družeck?, som denne tsjekkaren eigentleg heitte? Etter å ha leita grundig i CD-hylla mi, kom eg på at eg hadde høyrt namnet før, i samband med eit av dei mest outrerte orkesterverka frå den klassiske perioden, nemleg Concerto per sei timpani e orchestra. Denne konserten, for seks paukar og orkester, blei spelt inn med Dresden Filharmoniske Kammerorkester i 2005. Dirigent var den kyndige paukespelaren Alexander Peters, som gjekk til kjeldene og studerte instrumenta og spelestilen frå 1700-talet. Difor nytta han paukar med geiteskinn som er stemde i mange ulike tonehøgder, slik at ein kan spela melodiar på dei. Når det gjeld spelestilen, improviserer Peters fleire av solopartia – paukekomponistane spelte sjølv solostemma den gongen, difor trong dei ikkje å skriva alle notane i partituret.
Korleis kling så Druschetzkys paukekonsert? Eksposisjonen er eit standard wienerklassisk orkesterforspel. I den fyrste paukesoloen tek det si tid å venja seg til paukeklangen; det å høyra at dei seks ulike trommene er stemde på ulike tonar, krev godt gehør. Alt i alt dominerer det rytmiske over det melodiske, og Peters får til ein fin sving utetter i stykket.
B–A–C–H
Druschetzky gjorde karriere som militærmusikar og paukevirtuos i Budapest. Han må ha vore ein ukonvensjonell herre, for verklista hans omfattar endå løgnare besetningar enn stykke med drøssevis av paukar. Mest utkropen er vel Parthia auf Bauerninstrumenten (Suite for bondeinstrument), som krev både klokkespel, sekkepipe og alpehorn.
Men, attende til den nye plata til Grundmann-Quartett. Dei fem obokvartettane har inga eksperimentell besetning, men byr likevel på musikalske overraskingar av typen me kan kalla «lærd skjemt»: «Allegro»-satsen i Kvartett i C-dur er som eit teaterstykke med stadig skiftande karakterar, der oboen vekslar mellom å agera klovn og tragisk helt. «Allegro Canone» i Kvartett i B-dur byrjar med noko som kling som ein felles sluttakkord, før oboen jagar i veg med ein ertande melodi heilt på eiga hand, fylgd av fiolinen, bratsjen og til slutt celloen. Når dei atter er samla, set dei i gang med ein skikkeleg fuge à la J.S. Bach.
Apropos Bach – mest overraska er eg over midtsatsen «Andante» i Kvartett i g-moll, som byggjer på eit dissonerande motiv sett saman av dei fire tonane B–A–C–H. Så, for alle som framleis trur på den romantiske soga om at Bach blei gløymd etter at han døydde i 1750: Det at ein tsjekkisk paukespelar i Budapest femti år seinare æra han med å tonesetja namnet hans, syner at yrkesmusikarane framleis sette han høgt.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.
President Joe Biden og visepresident Kamala Harris i august 2023. Den økonomiske politikken deira bidrog til å få ned arbeidsløysa, men inflasjonen som tok av i 2022, gjorde større inntrykk.
Foto: Evan Vucci / AP / NTB
Harris blir heimsøkt av inflasjonen
Kanskje vart presidentvalet i USA 2024 avgjort ved bensinpumpene og i matbutikkane.
Noreg er på tredjeplass i kokainbruk i Europa.
Foto: Beate Oma Dahle / NTB
– Meiningslaust å straffe sjuke
Ronny Rene Raveen, tidlegare politimann og rusmisbrukar, vil ha avkriminalisering av rusmisbrukarar og unge opp til 25 år.