Kompromisslaus
Luigi Cherubini var ein musikar som komponerte for musikarar.
Den italienske komponisten Luigi Cherubini (1760–1842) måla av J.-A.-D. Ingres.
Lytt til artikkelen:
CD
Luigi Cherubini:
Messe solennelle in d
Kammerchor Stuttgart; Klassische Philharmonie Stuttgart; dir.: Frieder Bernius. Carus 2020
Den florentinske komponisten Luigi Cherubini rakk så vidt å få med seg det franske Ancien Régime då han slo seg ned i Paris i 1788. Året etter braka revolusjonen laus, og gjennom sitt 81 år lange liv opplevde han alt frå terrorveldet i 1793 og 1794 til Julirevolusjonen i 1830. Trass i dei omskiftelege samfunnstilhøva greidde han å halda på posisjonen som den leiande musikarpersonlegdomen i byen, og som komposisjonslærar og seinare direktør for Paris-konservatoriet prega han ein heil generasjon tilkomande komponistar.
Men verdsetjinga av Cherubini som komponist varierte. I periodar der spektakulær italiensk opera stod høgast i kurs, var ikkje den fornemme, strenge stilen hans nokon publikumsvinnar. Komponistane sette han derimot høgt, særleg Beethoven, som såg på han som sin største kollega.
Intellektuell
Kvifor er Cherubini framleis eit sjeldsynt namn på konsertplakatar og platecover? Ein av dei som har arbeidd mest med å lyfta han fram i ljoset dei siste tiåra, er den tidlegare La Scala-direktøren Riccardo Muti. Han har hevda at komponisten ikkje brydde seg om kva publikum meinte: «Cherubini skreiv for sjela og intellektet. Han var ein utprega intellektuell musikar som komponerte for musikarar.»
Ein annan «talsmann» for den gløymde meisteren er den tyske dirigenten Frieder Bernius. Cherubini-stykket han no har spelt inn med Kammerchor und Klassische Philharmonie Stuttgart, er av den sakrale sorten: Messe solennelle nr. 2 i d-moll for seks vokalsolistar, firstemmig kor og stort orkester, som blei påbyrja i 1811.
Eksentrisk
Cherubinis originale og satsteknisk suverent gjennomførte vriar imponerer. Ta til dømes orkesterforspelet til den innleiande «Kyrie»-satsen, som byrjar med slepande, dissonerande mollakkordar: Etter få taktar, utan å bry seg om nokon mildnande overgang, snur Cherubini på hælen og gjev oss ein elegant melodi som kunne vore frå ein lettbeint opera. Satsane syner eit imponerande breitt uttrykksregister, med alt frå arkaisk enkle korparti til kompliserte dobbeltfugar – eit døme på det siste er den suverene «Amen»-delen av «Et resurrexit»-satsen. Mest eksentrisk er «Crucifixus»-partiet, der messeteksten handlar om krossfestinga. I over 50 taktar resiterer koret her unisont på éin tone (e), medan hamringa til dei djupe strykarane illuderer hammarslaga på naglane som festa Frelsaren til krossen.
Kva så med tolkinga til Bernius’ songarar og instrumentalistar? Dette er ei liveinnspeling, med den driven og spontaniteten slike opptak gjerne har. Når musiseringa er så overtydande som her, gjer det ikkje noko at somme av strykarinnsatsane har litt diffus intonasjon.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Lytt til artikkelen:
CD
Luigi Cherubini:
Messe solennelle in d
Kammerchor Stuttgart; Klassische Philharmonie Stuttgart; dir.: Frieder Bernius. Carus 2020
Den florentinske komponisten Luigi Cherubini rakk så vidt å få med seg det franske Ancien Régime då han slo seg ned i Paris i 1788. Året etter braka revolusjonen laus, og gjennom sitt 81 år lange liv opplevde han alt frå terrorveldet i 1793 og 1794 til Julirevolusjonen i 1830. Trass i dei omskiftelege samfunnstilhøva greidde han å halda på posisjonen som den leiande musikarpersonlegdomen i byen, og som komposisjonslærar og seinare direktør for Paris-konservatoriet prega han ein heil generasjon tilkomande komponistar.
Men verdsetjinga av Cherubini som komponist varierte. I periodar der spektakulær italiensk opera stod høgast i kurs, var ikkje den fornemme, strenge stilen hans nokon publikumsvinnar. Komponistane sette han derimot høgt, særleg Beethoven, som såg på han som sin største kollega.
Intellektuell
Kvifor er Cherubini framleis eit sjeldsynt namn på konsertplakatar og platecover? Ein av dei som har arbeidd mest med å lyfta han fram i ljoset dei siste tiåra, er den tidlegare La Scala-direktøren Riccardo Muti. Han har hevda at komponisten ikkje brydde seg om kva publikum meinte: «Cherubini skreiv for sjela og intellektet. Han var ein utprega intellektuell musikar som komponerte for musikarar.»
Ein annan «talsmann» for den gløymde meisteren er den tyske dirigenten Frieder Bernius. Cherubini-stykket han no har spelt inn med Kammerchor und Klassische Philharmonie Stuttgart, er av den sakrale sorten: Messe solennelle nr. 2 i d-moll for seks vokalsolistar, firstemmig kor og stort orkester, som blei påbyrja i 1811.
Eksentrisk
Cherubinis originale og satsteknisk suverent gjennomførte vriar imponerer. Ta til dømes orkesterforspelet til den innleiande «Kyrie»-satsen, som byrjar med slepande, dissonerande mollakkordar: Etter få taktar, utan å bry seg om nokon mildnande overgang, snur Cherubini på hælen og gjev oss ein elegant melodi som kunne vore frå ein lettbeint opera. Satsane syner eit imponerande breitt uttrykksregister, med alt frå arkaisk enkle korparti til kompliserte dobbeltfugar – eit døme på det siste er den suverene «Amen»-delen av «Et resurrexit»-satsen. Mest eksentrisk er «Crucifixus»-partiet, der messeteksten handlar om krossfestinga. I over 50 taktar resiterer koret her unisont på éin tone (e), medan hamringa til dei djupe strykarane illuderer hammarslaga på naglane som festa Frelsaren til krossen.
Kva så med tolkinga til Bernius’ songarar og instrumentalistar? Dette er ei liveinnspeling, med den driven og spontaniteten slike opptak gjerne har. Når musiseringa er så overtydande som her, gjer det ikkje noko at somme av strykarinnsatsane har litt diffus intonasjon.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.
Foto: Nina Djæff
Eit sandkorn i maskineriet
Ole Paus skriv mest om slektsbakgrunn og mindre om artistkarrieren i sjølvbiografien sin, men det forklarar likevel mennesket Ole Paus.
Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.
Foto: Frederik Ringnes / NTB
Husforsikring i hardt vêr
Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?
Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.
Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB
Vestre må avslutte konflikter og beklage
«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»
Teikning: May Linn Clement
Tid for realitetsorientering
Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.
James Rebanks på Lillehammer sist veke.
Foto: Morten A. Strøksnes
Ein mann for alle årstider
LILLEHAMMER: Etter å ha skrive to svært populære bøker om landbruk og sauehald hamna James Rebanks i ei krise som førte han til eit dunvær på Helgeland.