Hyrdingmusikk
Korleis høyrde ein føre seg betlehemsmarkene i barokken?
«Jesu fødsel». Freskomåleri av Giotto di Bondone (kring 1270–1337) i Scrovegni- kapellet i Padova.
CD
Corelli, Vivaldi, Torelli, Antonacci, Pez, Manfredini:
Christmas Concertos
Il Giardino Armonico;
dir: Giovanni Antonini.
Teldec 1991.
Mangfaldet er stort i barokktidas instrumentale julemusikk. Men, som det italienske ensemblet Il Giardino Armonico synte på sitt vakre album frå 1991 (som er kome i mange nye utgåver sidan), er eitt trekk gjennomgåande: Komposisjonane inneheld vanlegvis minst éin «pastorale», ein roleg sats i voggande tredelt takt med såkalla «orgelpunkt». Sistnemnde er ein lang liggjetone i bassen som dei andre stemmene rører seg uavhengig av, noko som gjev assosiasjonar til sekkepipemusikk.
Pifferari
Plata opnar med Arcangelo Corellis (1653–1713) mest kjende verk, Concerto grosso nr. 8 i g-moll, op. 6, kjend som «Julekonserten». Corelli sparer pastoralen sin til slutten, som Il Giardino Armonico her spelar med idyllisk ro. Ja, den vibratolause strykarklangen over den liggjande basstonen minner om hardingfelemusikken, der slike orgelpunkt er vanlege.
Og pastoralar har eit folkemusikalsk preg. Corelli, som budde i Roma, høyrde dei då òg sikkert i si mest opphavlege form. For i jula hadde gjetarane frå området kring Roma for vane å trekkja inn til byen, der dei spelte fløyte og sekkepipe framfor Maria-bilete i gatene. Fløytespelarane, som sjølvsagt vekte assosiasjonar til hyrdingane på betlehemsmarka, blei kalla «pifferari» – Händel sette eit musikalsk monument over dei i pastoralforspelet «Pifa» i den delen av Messias der englane fortel gjetarane at Jesusbarnet er fødd.
Gjetarinstrument
Händels «Pifa» er ikkje med på Il Giardino Armonicos juleplate. Til gjengjeld får me mange andre pastoralar av mindre kjende komponistar, der tyskaren Johann Christoph Pez (1664–1716) skil seg ut med sin elegante Concerto pastorale i F-dur, ein slags orkestersuite der fiolinane agerer i vekselspel med to blokkfløyter, som jo er gjetarinstrumentet framfor noko. Aller minst kjend er Pietro Antonacci, som me ikkje veit noko om i det heile, bortsett frå at Sinfonia pastorale er hans einaste overleverte verk. Komposisjonsmessig er det nok det enklaste på heile plata. Men dei temmeleg «uklassiske» vekslingane mellom toneartane og dei underlege melodiske vendingane har noko opphavleg og genuint ved seg.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk-
meldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
CD
Corelli, Vivaldi, Torelli, Antonacci, Pez, Manfredini:
Christmas Concertos
Il Giardino Armonico;
dir: Giovanni Antonini.
Teldec 1991.
Mangfaldet er stort i barokktidas instrumentale julemusikk. Men, som det italienske ensemblet Il Giardino Armonico synte på sitt vakre album frå 1991 (som er kome i mange nye utgåver sidan), er eitt trekk gjennomgåande: Komposisjonane inneheld vanlegvis minst éin «pastorale», ein roleg sats i voggande tredelt takt med såkalla «orgelpunkt». Sistnemnde er ein lang liggjetone i bassen som dei andre stemmene rører seg uavhengig av, noko som gjev assosiasjonar til sekkepipemusikk.
Pifferari
Plata opnar med Arcangelo Corellis (1653–1713) mest kjende verk, Concerto grosso nr. 8 i g-moll, op. 6, kjend som «Julekonserten». Corelli sparer pastoralen sin til slutten, som Il Giardino Armonico her spelar med idyllisk ro. Ja, den vibratolause strykarklangen over den liggjande basstonen minner om hardingfelemusikken, der slike orgelpunkt er vanlege.
Og pastoralar har eit folkemusikalsk preg. Corelli, som budde i Roma, høyrde dei då òg sikkert i si mest opphavlege form. For i jula hadde gjetarane frå området kring Roma for vane å trekkja inn til byen, der dei spelte fløyte og sekkepipe framfor Maria-bilete i gatene. Fløytespelarane, som sjølvsagt vekte assosiasjonar til hyrdingane på betlehemsmarka, blei kalla «pifferari» – Händel sette eit musikalsk monument over dei i pastoralforspelet «Pifa» i den delen av Messias der englane fortel gjetarane at Jesusbarnet er fødd.
Gjetarinstrument
Händels «Pifa» er ikkje med på Il Giardino Armonicos juleplate. Til gjengjeld får me mange andre pastoralar av mindre kjende komponistar, der tyskaren Johann Christoph Pez (1664–1716) skil seg ut med sin elegante Concerto pastorale i F-dur, ein slags orkestersuite der fiolinane agerer i vekselspel med to blokkfløyter, som jo er gjetarinstrumentet framfor noko. Aller minst kjend er Pietro Antonacci, som me ikkje veit noko om i det heile, bortsett frå at Sinfonia pastorale er hans einaste overleverte verk. Komposisjonsmessig er det nok det enklaste på heile plata. Men dei temmeleg «uklassiske» vekslingane mellom toneartane og dei underlege melodiske vendingane har noko opphavleg og genuint ved seg.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk-
meldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Foto: Terje Pedersen / NTB
Tendensiøs statistikk om senfølger
Myndighetene må anerkjenne at senfølger eksisterer og utgjør et samfunnsproblem.
Klima- og miljøminister Andreas Bjelland Eriksen (Ap)
Foto: Javad Parsa / NTB
Bedre forhold for villreinen
Villreinen som lever i fjellområdene i Sør-Norge, sliter. Skal vi lykkes med å snu utviklingen, må vi finne løsninger sammen.
Titusenvis av menneske har samla seg framfor parlamentet i Tbilisi dei siste vekene, i protest mot det dei kallar «den russiske lova».
Foto: Ida Lødemel Tvedt
Krossveg i den georgiske draumen
TBILISI: Demonstrasjonane i Georgia kjem til å eskalere fram mot 17. mai.
Mange meiner at det er no landet tek vegvalet mellom Russland og Vesten.
Oppsettingar og konsertar er ein viktig og synleg del av skolegangen på musikklinjene. Her frå Hakkebakkeskogen ved Stord vidaregåande skule.
Foto: Stord vgs
Kampen om kunstfaga
Om kunstfaglege linjer ved vidaregåande skolar har livets rett, er ein årleg debatt når elevplassar og kroner skal fordelast.
Lars Elling har skrive eit portrett av venen Stian Carstensen.
Foto: Trond A. Isaksen
Singel og sanatorium
Lars Elling skriv sprudlande, intelligent overskotsprosa
frå sinnets undergrunn.
Papiravisa