Hardcore naturtrompetist
Jean-François Madeuf spelar militærmusikk utan juksehol.
Målarstykket «Trompetisten» (ca. 1660) av nederlendaren Gerard Dou (1613–1675) syner ein ventillaus naturtrompet.
CD
Georg Philipp Telemann, m.fl.:
Per tromba & corno da caccia
Ensemble Eolus; trompet, horn og leiing.: Jean-François Madeuf. Ricercar 2018
Franske Jean-François Madeuf er ein kompromisslaus mann. Når han spelar barokkmusikk på trompet og horn, tek han ingen snarvegar som gjer det teknisk lettare for han eller musikarane hans i Ensemble Eolus – det er ei æressak at musikken skal klinga mest mogleg slik han klang på 1600- og byrjinga av 1700-talet. Kva inneber denne kompromissløysa instrumentteknisk?
Naturtrompet
På innspelinga Per tromba & corno da caccia (For trompet og jakthorn) får me jakt- og militærmusikk av Georg Philipp Telemann (1681–1767) og somme av hans tyske samtidige. Her nyttar Madeuf såkalla naturtrompetar, barokke instrument som i grunnen berre er bøygde metallrøyr med eit munnstykke i eine enden og eit traktforma sjallstykke i hin – dette i motsetnad til moderne trompetar, som har ventilar til å trykkja på. Kopiar av slike naturtrompetar kjenner me frå mange innspelingar. Men dei fleste naturtrompetistar i dag har fått bora seg små hol i instrumentet; med fingrane kan dei slik finjustera intonasjonen, altså tonehøgda.
Slike «juksehol» tykkjer ikkje Madeuf noko om, dei er nemleg ei moderne oppfinning, eit moderne kompromiss. Sjølv nyttar han to originale trompetar frå byrjinga av 1700-talet som kling nett slik komponistane den gong såg – eller høyrde – dei føre seg. Konsekvensen er at intonasjonen er litt «skeiv» på somme av tonane. Men det må me leva med, meiner han. Ja, me må ikkje berre leva med det, me må læra å lika det, for det er eit viktig idiom i barokkens klangverd, ei klangverd der karakteristiske ulikskapar mellom instrumentypane blei dyrka.
Acquired taste
Kan me lika det? Somme av spora på CD-en føreset nok acquired taste, særleg der musikken modulerer til fjerne toneartar. Tendensar til slikt høyrer me i Telemanns Marsj i F-dur TWV 50:F43, eit tingingsverk til ei artilleriøving i Frankfurt am Main som er datert 10. august 1716. Men eg likar det, på same måten som eg tykkjer «blåtonane» i den norske folkemusikken er tøffe. For einskildtonane får sin eigen let, og dei ulike harmoniane sin spesielle kulør – ei blanding av søtt og bittert som manglar ved ordinære klassisk musikkframføringar, der det blir streva etter klangleg homogenitet.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
CD
Georg Philipp Telemann, m.fl.:
Per tromba & corno da caccia
Ensemble Eolus; trompet, horn og leiing.: Jean-François Madeuf. Ricercar 2018
Franske Jean-François Madeuf er ein kompromisslaus mann. Når han spelar barokkmusikk på trompet og horn, tek han ingen snarvegar som gjer det teknisk lettare for han eller musikarane hans i Ensemble Eolus – det er ei æressak at musikken skal klinga mest mogleg slik han klang på 1600- og byrjinga av 1700-talet. Kva inneber denne kompromissløysa instrumentteknisk?
Naturtrompet
På innspelinga Per tromba & corno da caccia (For trompet og jakthorn) får me jakt- og militærmusikk av Georg Philipp Telemann (1681–1767) og somme av hans tyske samtidige. Her nyttar Madeuf såkalla naturtrompetar, barokke instrument som i grunnen berre er bøygde metallrøyr med eit munnstykke i eine enden og eit traktforma sjallstykke i hin – dette i motsetnad til moderne trompetar, som har ventilar til å trykkja på. Kopiar av slike naturtrompetar kjenner me frå mange innspelingar. Men dei fleste naturtrompetistar i dag har fått bora seg små hol i instrumentet; med fingrane kan dei slik finjustera intonasjonen, altså tonehøgda.
Slike «juksehol» tykkjer ikkje Madeuf noko om, dei er nemleg ei moderne oppfinning, eit moderne kompromiss. Sjølv nyttar han to originale trompetar frå byrjinga av 1700-talet som kling nett slik komponistane den gong såg – eller høyrde – dei føre seg. Konsekvensen er at intonasjonen er litt «skeiv» på somme av tonane. Men det må me leva med, meiner han. Ja, me må ikkje berre leva med det, me må læra å lika det, for det er eit viktig idiom i barokkens klangverd, ei klangverd der karakteristiske ulikskapar mellom instrumentypane blei dyrka.
Acquired taste
Kan me lika det? Somme av spora på CD-en føreset nok acquired taste, særleg der musikken modulerer til fjerne toneartar. Tendensar til slikt høyrer me i Telemanns Marsj i F-dur TWV 50:F43, eit tingingsverk til ei artilleriøving i Frankfurt am Main som er datert 10. august 1716. Men eg likar det, på same måten som eg tykkjer «blåtonane» i den norske folkemusikken er tøffe. For einskildtonane får sin eigen let, og dei ulike harmoniane sin spesielle kulør – ei blanding av søtt og bittert som manglar ved ordinære klassisk musikkframføringar, der det blir streva etter klangleg homogenitet.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.
President Joe Biden og visepresident Kamala Harris i august 2023. Den økonomiske politikken deira bidrog til å få ned arbeidsløysa, men inflasjonen som tok av i 2022, gjorde større inntrykk.
Foto: Evan Vucci / AP / NTB
Harris blir heimsøkt av inflasjonen
Kanskje vart presidentvalet i USA 2024 avgjort ved bensinpumpene og i matbutikkane.
Noreg er på tredjeplass i kokainbruk i Europa.
Foto: Beate Oma Dahle / NTB
– Meiningslaust å straffe sjuke
Ronny Rene Raveen, tidlegare politimann og rusmisbrukar, vil ha avkriminalisering av rusmisbrukarar og unge opp til 25 år.