JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Musikk

Hardcore naturtrompetist

Jean-François Madeuf spelar militærmusikk utan juksehol.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Målarstykket «Trompetisten» (ca. 1660) av nederlendaren Gerard Dou (1613–1675) syner ein ventillaus naturtrompet.

Målarstykket «Trompetisten» (ca. 1660) av nederlendaren Gerard Dou (1613–1675) syner ein ventillaus naturtrompet.

Målarstykket «Trompetisten» (ca. 1660) av nederlendaren Gerard Dou (1613–1675) syner ein ventillaus naturtrompet.

Målarstykket «Trompetisten» (ca. 1660) av nederlendaren Gerard Dou (1613–1675) syner ein ventillaus naturtrompet.

2475
20190222
2475
20190222

CD

Georg Philipp Telemann, m.fl.:

Per tromba & corno da caccia

Ensemble Eolus; trompet, horn og leiing.: Jean-François Madeuf. Ricercar 2018

Franske Jean-François Madeuf er ein kompromisslaus mann. Når han spelar barokkmusikk på trompet og horn, tek han ingen snarvegar som gjer det teknisk lettare for han eller musikarane hans i Ensemble Eolus – det er ei æressak at musikken skal klinga mest mogleg slik han klang på 1600- og byrjinga av 1700-talet. Kva inneber denne kompromissløysa instrumentteknisk?

Naturtrompet

På innspelinga Per tromba & corno da caccia (For trompet og jakthorn) får me jakt- og militærmusikk av Georg Philipp Telemann (1681–1767) og somme av hans tyske samtidige. Her nyttar Madeuf såkalla naturtrompetar, barokke instrument som i grunnen berre er bøygde metallrøyr med eit munnstykke i eine enden og eit traktforma sjallstykke i hin – dette i motsetnad til moderne trompetar, som har ventilar til å trykkja på. Kopiar av slike naturtrompetar kjenner me frå mange innspelingar. Men dei fleste naturtrompetistar i dag har fått bora seg små hol i instrumentet; med fingrane kan dei slik finjustera intonasjonen, altså tonehøgda.

Slike «juksehol» tykkjer ikkje Madeuf noko om, dei er nemleg ei moderne oppfinning, eit moderne kompromiss. Sjølv nyttar han to originale trompetar frå byrjinga av 1700-talet som kling nett slik komponistane den gong såg – eller høyrde – dei føre seg. Konsekvensen er at intonasjonen er litt «skeiv» på somme av tonane. Men det må me leva med, meiner han. Ja, me må ikkje berre leva med det, me må læra å lika det, for det er eit viktig idiom i barokkens klangverd, ei klangverd der karakteristiske ulikskapar mellom instrumentypane blei dyrka.

Acquired taste

Kan me lika det? Somme av spora på CD-en føreset nok acquired taste, særleg der musikken modulerer til fjerne toneartar. Tendensar til slikt høyrer me i Telemanns Marsj i F-dur TWV 50:F43, eit tingingsverk til ei artilleriøving i Frankfurt am Main som er datert 10. august 1716. Men eg likar det, på same måten som eg tykkjer «blåtonane» i den norske folkemusikken er tøffe. For einskildtonane får sin eigen let, og dei ulike harmoniane sin spesielle kulør – ei blanding av søtt og bittert som manglar ved ordinære klassisk musikkframføringar, der det blir streva etter klangleg homogenitet.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Georg Philipp Telemann, m.fl.:

Per tromba & corno da caccia

Ensemble Eolus; trompet, horn og leiing.: Jean-François Madeuf. Ricercar 2018

Franske Jean-François Madeuf er ein kompromisslaus mann. Når han spelar barokkmusikk på trompet og horn, tek han ingen snarvegar som gjer det teknisk lettare for han eller musikarane hans i Ensemble Eolus – det er ei æressak at musikken skal klinga mest mogleg slik han klang på 1600- og byrjinga av 1700-talet. Kva inneber denne kompromissløysa instrumentteknisk?

Naturtrompet

På innspelinga Per tromba & corno da caccia (For trompet og jakthorn) får me jakt- og militærmusikk av Georg Philipp Telemann (1681–1767) og somme av hans tyske samtidige. Her nyttar Madeuf såkalla naturtrompetar, barokke instrument som i grunnen berre er bøygde metallrøyr med eit munnstykke i eine enden og eit traktforma sjallstykke i hin – dette i motsetnad til moderne trompetar, som har ventilar til å trykkja på. Kopiar av slike naturtrompetar kjenner me frå mange innspelingar. Men dei fleste naturtrompetistar i dag har fått bora seg små hol i instrumentet; med fingrane kan dei slik finjustera intonasjonen, altså tonehøgda.

Slike «juksehol» tykkjer ikkje Madeuf noko om, dei er nemleg ei moderne oppfinning, eit moderne kompromiss. Sjølv nyttar han to originale trompetar frå byrjinga av 1700-talet som kling nett slik komponistane den gong såg – eller høyrde – dei føre seg. Konsekvensen er at intonasjonen er litt «skeiv» på somme av tonane. Men det må me leva med, meiner han. Ja, me må ikkje berre leva med det, me må læra å lika det, for det er eit viktig idiom i barokkens klangverd, ei klangverd der karakteristiske ulikskapar mellom instrumentypane blei dyrka.

Acquired taste

Kan me lika det? Somme av spora på CD-en føreset nok acquired taste, særleg der musikken modulerer til fjerne toneartar. Tendensar til slikt høyrer me i Telemanns Marsj i F-dur TWV 50:F43, eit tingingsverk til ei artilleriøving i Frankfurt am Main som er datert 10. august 1716. Men eg likar det, på same måten som eg tykkjer «blåtonane» i den norske folkemusikken er tøffe. For einskildtonane får sin eigen let, og dei ulike harmoniane sin spesielle kulør – ei blanding av søtt og bittert som manglar ved ordinære klassisk musikkframføringar, der det blir streva etter klangleg homogenitet.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Foto: Samlaget

BokMeldingar
ArildBye

Ein av oss

Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.

Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB

IntervjuSamfunn
Christiane Jordheim Larsen

Nato-toppen som sa det han tenkte

Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.

Feature

Greske byggjeklossar

Eg dreg til Kreta og lærer om skilnaden på tyske og britiske turistar.

May Linn Clement
Feature

Greske byggjeklossar

Eg dreg til Kreta og lærer om skilnaden på tyske og britiske turistar.

May Linn Clement

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis