JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Musikk

🎧 Idealkvartettar

Camerata Köln briljerer med Telemanns mønstergyldige kammermusikk.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Det tyske barokkensemblet Camerata Köln.

Det tyske barokkensemblet Camerata Köln.

Foto: Sven Cichowicz

Det tyske barokkensemblet Camerata Köln.

Det tyske barokkensemblet Camerata Köln.

Foto: Sven Cichowicz

2763
20201009
2763
20201009

Lytt til artikkelen:

CD

Georg Philipp Telemann:

Concerti da Camera Vol. 2

Camerata Köln. CPO 2020

«Seks visse kvartettar for ulike instrument, for det meste fløyte, obo og fiolin, som herr Telemann komponerte for temmeleg lang tid sidan, men som ikkje er stukne i kopar, kan tena som gode førebilete for denne arten musikk.» Dette skreiv Johann Joachim Quantz (1697–1773) om kvartettsjangeren i sin skilsetjande fløyteskule Versuch einer Anweisung die Flöte traversiere zu spielen («Freistnad på ei rettleiing i å spela tverrfløyte») frå 1752.

Quantz, som var kong Fredrik II «den store» av Preussens fløytelærar, såg på Georg Philipp Telemanns (1681–1767) kammermusikk som mønstergyldig. Men nett kva for kvartettar han konkret syner til i fløyteskulen sin, kan vanskeleg seiast sikkert – dei blei ikkje «stukne i kopar», altså utgjevne, og me kan difor berre gissa kva for stykke det er tale om.

Likeverdige

Ei kvalifisert gissing kjem den tyske Telemann-forskaren Wolfgang Hirschmann med i omslagsteksten til Camerata Kölns album Concerti da Camera Vol. 2. Han syner til kjennemerket ved somme av kvartettane på plata, som samsvarar med krava Quantz set til komposisjonsforma: Dei tre soloinstrumenta, som musiserer over ei besifra bassline (basso continuo), er på sofistikert vis forma likeverdig i høve til kvarandre, altså utan at eitt instrument dominerer over dei andre. Mykje tyder difor på at dei innspelte stykka er dei «idealkvartettane» den prøyssiske fløytelæraren kåra til klassikarar.

Autentisk klang

Det tyske 1700-talspublikumet sette Telemann høgare enn J.S. Bach. Likevel blei Telemann berre rakka ned på, eller i beste fall ignorert av musikkforskarar på 1800-talet. Ja, etter kvart som Bachs stjerne steig, blei han sett på som Bachs motsetnad – sjølv langt inn på 1900-talet har musikkhistorieverka berre randmerknadar om Telemann, då helst som komponist av overflatisk metervaremusikk.

Grunnane til denne nedvurderinga er mange. Eitt moment er det ideologiske, der Bach blei opphøgd til tysk nasjonalkomponist på kostnad av den meir kosmopolitiske Telemann. Eit anna moment er det praktiske. Ikkje før mot slutten av førre hundreåret var musikarane i stand til å spela Telemann slik som Camerata Köln her gjer, med kopiar av historiske instrument og ei tilbakevending til den barokke framføringsmåten. Sjølv om den kompositoriske kvaliteten i Telemanns kvartettar er høg, er musikken (meir enn hjå Bach) heilt avhengig av å bli spelt på denne historiske måten – ein framføringspraksis Quantz’ omfattande fløyteskule er eit viktig kjeldeskrift for.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Lytt til artikkelen:

CD

Georg Philipp Telemann:

Concerti da Camera Vol. 2

Camerata Köln. CPO 2020

«Seks visse kvartettar for ulike instrument, for det meste fløyte, obo og fiolin, som herr Telemann komponerte for temmeleg lang tid sidan, men som ikkje er stukne i kopar, kan tena som gode førebilete for denne arten musikk.» Dette skreiv Johann Joachim Quantz (1697–1773) om kvartettsjangeren i sin skilsetjande fløyteskule Versuch einer Anweisung die Flöte traversiere zu spielen («Freistnad på ei rettleiing i å spela tverrfløyte») frå 1752.

Quantz, som var kong Fredrik II «den store» av Preussens fløytelærar, såg på Georg Philipp Telemanns (1681–1767) kammermusikk som mønstergyldig. Men nett kva for kvartettar han konkret syner til i fløyteskulen sin, kan vanskeleg seiast sikkert – dei blei ikkje «stukne i kopar», altså utgjevne, og me kan difor berre gissa kva for stykke det er tale om.

Likeverdige

Ei kvalifisert gissing kjem den tyske Telemann-forskaren Wolfgang Hirschmann med i omslagsteksten til Camerata Kölns album Concerti da Camera Vol. 2. Han syner til kjennemerket ved somme av kvartettane på plata, som samsvarar med krava Quantz set til komposisjonsforma: Dei tre soloinstrumenta, som musiserer over ei besifra bassline (basso continuo), er på sofistikert vis forma likeverdig i høve til kvarandre, altså utan at eitt instrument dominerer over dei andre. Mykje tyder difor på at dei innspelte stykka er dei «idealkvartettane» den prøyssiske fløytelæraren kåra til klassikarar.

Autentisk klang

Det tyske 1700-talspublikumet sette Telemann høgare enn J.S. Bach. Likevel blei Telemann berre rakka ned på, eller i beste fall ignorert av musikkforskarar på 1800-talet. Ja, etter kvart som Bachs stjerne steig, blei han sett på som Bachs motsetnad – sjølv langt inn på 1900-talet har musikkhistorieverka berre randmerknadar om Telemann, då helst som komponist av overflatisk metervaremusikk.

Grunnane til denne nedvurderinga er mange. Eitt moment er det ideologiske, der Bach blei opphøgd til tysk nasjonalkomponist på kostnad av den meir kosmopolitiske Telemann. Eit anna moment er det praktiske. Ikkje før mot slutten av førre hundreåret var musikarane i stand til å spela Telemann slik som Camerata Köln her gjer, med kopiar av historiske instrument og ei tilbakevending til den barokke framføringsmåten. Sjølv om den kompositoriske kvaliteten i Telemanns kvartettar er høg, er musikken (meir enn hjå Bach) heilt avhengig av å bli spelt på denne historiske måten – ein framføringspraksis Quantz’ omfattande fløyteskule er eit viktig kjeldeskrift for.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss

BokMeldingar
Odd W. Surén

Orda mellom oss

Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.

Teikning: May LInn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis