🎧 Idealkvartettar
Camerata Köln briljerer med Telemanns mønstergyldige kammermusikk.
Det tyske barokkensemblet Camerata Köln.
Foto: Sven Cichowicz
Lytt til artikkelen:
CD
Georg Philipp Telemann:
Concerti da Camera Vol. 2
Camerata Köln. CPO 2020
«Seks visse kvartettar for ulike instrument, for det meste fløyte, obo og fiolin, som herr Telemann komponerte for temmeleg lang tid sidan, men som ikkje er stukne i kopar, kan tena som gode førebilete for denne arten musikk.» Dette skreiv Johann Joachim Quantz (1697–1773) om kvartettsjangeren i sin skilsetjande fløyteskule Versuch einer Anweisung die Flöte traversiere zu spielen («Freistnad på ei rettleiing i å spela tverrfløyte») frå 1752.
Quantz, som var kong Fredrik II «den store» av Preussens fløytelærar, såg på Georg Philipp Telemanns (1681–1767) kammermusikk som mønstergyldig. Men nett kva for kvartettar han konkret syner til i fløyteskulen sin, kan vanskeleg seiast sikkert – dei blei ikkje «stukne i kopar», altså utgjevne, og me kan difor berre gissa kva for stykke det er tale om.
Likeverdige
Ei kvalifisert gissing kjem den tyske Telemann-forskaren Wolfgang Hirschmann med i omslagsteksten til Camerata Kölns album Concerti da Camera Vol. 2. Han syner til kjennemerket ved somme av kvartettane på plata, som samsvarar med krava Quantz set til komposisjonsforma: Dei tre soloinstrumenta, som musiserer over ei besifra bassline (basso continuo), er på sofistikert vis forma likeverdig i høve til kvarandre, altså utan at eitt instrument dominerer over dei andre. Mykje tyder difor på at dei innspelte stykka er dei «idealkvartettane» den prøyssiske fløytelæraren kåra til klassikarar.
Autentisk klang
Det tyske 1700-talspublikumet sette Telemann høgare enn J.S. Bach. Likevel blei Telemann berre rakka ned på, eller i beste fall ignorert av musikkforskarar på 1800-talet. Ja, etter kvart som Bachs stjerne steig, blei han sett på som Bachs motsetnad – sjølv langt inn på 1900-talet har musikkhistorieverka berre randmerknadar om Telemann, då helst som komponist av overflatisk metervaremusikk.
Grunnane til denne nedvurderinga er mange. Eitt moment er det ideologiske, der Bach blei opphøgd til tysk nasjonalkomponist på kostnad av den meir kosmopolitiske Telemann. Eit anna moment er det praktiske. Ikkje før mot slutten av førre hundreåret var musikarane i stand til å spela Telemann slik som Camerata Köln her gjer, med kopiar av historiske instrument og ei tilbakevending til den barokke framføringsmåten. Sjølv om den kompositoriske kvaliteten i Telemanns kvartettar er høg, er musikken (meir enn hjå Bach) heilt avhengig av å bli spelt på denne historiske måten – ein framføringspraksis Quantz’ omfattande fløyteskule er eit viktig kjeldeskrift for.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Lytt til artikkelen:
CD
Georg Philipp Telemann:
Concerti da Camera Vol. 2
Camerata Köln. CPO 2020
«Seks visse kvartettar for ulike instrument, for det meste fløyte, obo og fiolin, som herr Telemann komponerte for temmeleg lang tid sidan, men som ikkje er stukne i kopar, kan tena som gode førebilete for denne arten musikk.» Dette skreiv Johann Joachim Quantz (1697–1773) om kvartettsjangeren i sin skilsetjande fløyteskule Versuch einer Anweisung die Flöte traversiere zu spielen («Freistnad på ei rettleiing i å spela tverrfløyte») frå 1752.
Quantz, som var kong Fredrik II «den store» av Preussens fløytelærar, såg på Georg Philipp Telemanns (1681–1767) kammermusikk som mønstergyldig. Men nett kva for kvartettar han konkret syner til i fløyteskulen sin, kan vanskeleg seiast sikkert – dei blei ikkje «stukne i kopar», altså utgjevne, og me kan difor berre gissa kva for stykke det er tale om.
Likeverdige
Ei kvalifisert gissing kjem den tyske Telemann-forskaren Wolfgang Hirschmann med i omslagsteksten til Camerata Kölns album Concerti da Camera Vol. 2. Han syner til kjennemerket ved somme av kvartettane på plata, som samsvarar med krava Quantz set til komposisjonsforma: Dei tre soloinstrumenta, som musiserer over ei besifra bassline (basso continuo), er på sofistikert vis forma likeverdig i høve til kvarandre, altså utan at eitt instrument dominerer over dei andre. Mykje tyder difor på at dei innspelte stykka er dei «idealkvartettane» den prøyssiske fløytelæraren kåra til klassikarar.
Autentisk klang
Det tyske 1700-talspublikumet sette Telemann høgare enn J.S. Bach. Likevel blei Telemann berre rakka ned på, eller i beste fall ignorert av musikkforskarar på 1800-talet. Ja, etter kvart som Bachs stjerne steig, blei han sett på som Bachs motsetnad – sjølv langt inn på 1900-talet har musikkhistorieverka berre randmerknadar om Telemann, då helst som komponist av overflatisk metervaremusikk.
Grunnane til denne nedvurderinga er mange. Eitt moment er det ideologiske, der Bach blei opphøgd til tysk nasjonalkomponist på kostnad av den meir kosmopolitiske Telemann. Eit anna moment er det praktiske. Ikkje før mot slutten av førre hundreåret var musikarane i stand til å spela Telemann slik som Camerata Köln her gjer, med kopiar av historiske instrument og ei tilbakevending til den barokke framføringsmåten. Sjølv om den kompositoriske kvaliteten i Telemanns kvartettar er høg, er musikken (meir enn hjå Bach) heilt avhengig av å bli spelt på denne historiske måten – ein framføringspraksis Quantz’ omfattande fløyteskule er eit viktig kjeldeskrift for.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.
Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss
Orda mellom oss
Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.
Teikning: May LInn Clement
«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.