Lytt til artikkelen:

CD

Friedrich Nietzsche:

Meine Seele ist das Lied eines Liebenden

Lunit Riebel, sopran; Anna Kiritsjenko, klaver. Lunit Riebel 2000

At Friedrich Nietzsche var ein ivrig amatørkomponist, blei eg tilfeldigvis merksam på for nokre år sidan. Ein sykkeltur utanfor Leipzig aust i Tyskland førte meg gjennom heimbygda hans, Röcken. Like ved 1100-talskyrkja, der han blei døypt og gravlagd, ligg prestegarden der han blei fødd. I dette huset, som er gjort om til eit lite museum, blei det spelt romantisk musikk over høgtalaranlegget. Dette var komposisjonar av bygdas store son, kunne museumsvakta stolt fortelja.

Brorskap

Då vakta merka at entusiasmen hans smitta, gav han meg med CD-en Meine Seele ist das Lied eines Liebenden (Sjela mi er songen til ein elskande). Her syng den tyske sopranen Lunit Riebel romansar for song og klaver som Nietzsche komponerte ved landsgymnaset Schulpforta i nabobyen Naumburg. Det tekniske nivået på framføringa kunne vore høgare, særleg gjeld dette intonasjonen til songaren. Klaverspelet til ukrainske Anna Kiritsjenko er det derimot ingen ting å seia på.

I Naumburg, i ruinane av ei mellomalderborg, skipa sekstenåringen i 1860 brorskapen «Germania» saman med to vener. Dei forplikta seg til å levera dikt, komposisjonar og små avhandlingar som så blei drøfta i plenum medan dei drakk billeg, lokal raudvin. Ei av Nietzsches tidlegaste avhandlingar, Über das Dämonische in der Musik (Om det demoniske i musikken), blei til i denne tida.

Schubertsk

Det interessante med plata er ikkje framføringa, men stykka sjølve. Songen «Junge Fischerin» (Ung fiskarjente), skil seg ut, for her er både ord og tonar av Nietzsche. Melodien til songaren minner om romansane til Franz Schubert (1797–1827); der er for det meste éin tone per staving, med stegvise rørsler utan større sprang. Akkompagnementet, som består av mest berre akkordar, er heilt underordna songen. Tendensar til melodisk imitasjon av songstemma finst her knapt.

I «Ungewitter» (Torevêr), med tekst av romantikaren Adelbert von Chamisso (1781–1838), får den unge amatøren fram større dramatikk, for den rytmiske intensiteten i klaverstemma aukar utover i stykket. Finast finn eg songen «Das Kind an die erloschene Kerze» (Barnet [sin tale] til det sløkte stearinlyset), også den med Chamisso-tekst. Her høyrer me Nietzsche på sitt mest humørfylte, med sprettande melodikk og tilløp til originale harmoniske vendingar.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.