Når det er skoleferie og andre trivelege ordningar, er det underleg kor lang tid det er råd å drøya tida før ein kjem i gang med noko ein må gjere – som å skrive noko. Det hjelper lite at det skulle sitja i dei fingrane som har både øvinga og framfor alt så mange år med rutine at det burde gå heilt av seg sjølv.

Det finst mange ord for dette, fine er dei òg: Det finaste er prokrastinering, eit vakkert uttrykk for sommel. Verst er det nok når ferietida går mot slutten og fleire utsetjingar ikkje lenger har noko for seg. Det nest finaste ordet er skrivesperre; da er det tverrstopp. Heilt enkelt kjem det ikkje noko, ikkje ein døyt ned på papiret, i alle høve ikkje noko som gir meining. Det er ikkje så lett å sjå, men døyt er eit fransk ord, avleidd av doigt, som tyder finger, og finare kan det ikkje verta, i alle fall ikkje på nynorsk.

Eg har gjennom åra tenkt mykje på dei lærarane som sat med stablar av stilbøker framføre seg på eit skrivebord og kvidde seg før dei gjekk laus på desse, ja, stablane. Det kan ikkje ha vore spesielt festleg å gå laus på materien, ja, materie må vera det rette ordet før dei kom i gang – når dei da til slutt vann over den oppmagasinerte vegringa og gjorde nettopp det: kom i gang. Stor prosa var ikkje det dei vart utsette for.

Kanskje har vi – eller rettare sagt skoleelevane – fått eit heilt anna syn på vanskane med all prokrastineringa dei to siste åra, då elevane har måtte tole ein ny variant av skolelivet. Dei tronge, tunge tidene som har sett eit markant preg på starten av dette ti­året, hadde vi ikkje sett føre oss, med framandord som korona og mykje anna fint som elevane kunne klart seg utan. For mange var det eit sakn, ikkje å få gå på skolen. Og dagane vart ikkje betre, slik dei arta seg. Dei skoletrøytte møtte ein heilt ny kvardag, ein dei ikkje kjende, og hausta ny kunnskap.

«Visste du at han tok livet sitt fordi lesetimane vart for tunge for han», spurde ei klassevenninne da eg møtte henne mange år etter at vi var ferdige med folkeskolen, og kom inn på ein medelev. Eg ante ingenting om tragedien, men eg visste at lesing var noko guten sleit med. Han må ha vore tungt ordblind, som dei sa, og eg visste at den pedagogiske hjelpa nok ikkje dugde på den vesle grendeskulen på Inderøy på den tida.

Mor var lærar og skjøna dei som var dyslektiske, som det heiter på fagspråket, og heim til oss kom det i mørke haustkveldar elevar som mor ga spesialundervisning. Dette skulle det ikkje snakkast om, men dei lærte nok å lesa.

Den eine var så ordblind at han som vaksen (forretnings)mann ikkje er i stand til å skriva namnet sitt. Men forretningane hans går svært bra, og han greier seg fint.

Mor vart mobba av dei andre lærarane: «Kvifor øyder du tid på han? Han er jo så dum at han ikkje eingong ’kain å lesa’» som det heiter på lytefri inntrøndersk. Dessutan skulle han ta over garden heime.

Det er berre å ty til bibelordet som seier at det er mange rom i min fars hus. Sjølv lærte eg å lesa som fireåring, og eg hadde det lettare enn lett på skolen og hadde all grunn til å gle meg til skolestart, når han kom.

Og skolestarten kom etter programmet, og eg gledde meg alltid til han, utan å tenkja over eller vita noko som helst om kor heldig eg var, jamvel om skoleferien gjerne kunne ha vore berre litt lengre. Det kan vera fint i Inntrøndelag i august.

Per Egil Hegge