President Vladimir Putin er av dei statssjefane som tek ordet for å ha det ei stund – og det vil seia så lenge som det passar han. Den seinaste, men temmeleg sikkert ikkje den siste oppvisninga hans, gjekk i russisk fjernsyn 30. juni, og som han har gjort til vane, varte solosendinga hans i fire timar.

Neste gong vert truleg i midten av desember. Dette er den måten han har valt som styresett heilt sidan han vart utpeika til president for vel tjue år sidan. Kor nøgde russarane flest er med dette, er uvisst, men tradisjonen i Russland – og den var det ikkje Putin som innførte – er at det er skrint med alternativ, og slik har det vore i svært mange generasjonar.

Heilt demokratisk er det kanskje ikkje, men ein skal ikkje ha altfor solide detaljkunnskapar om russisk historie for å vita at det svært ofte var verre før. Og for mange russarar gjeld det dystre slagordet: «Stell godt med sjefen din, det er ikkje sikkert at den neste vert betre.»

Då Mikhail Gorbatsjov melde seg med reformtankane sine midt i 1980-åra, slo den russiske folkehumoren til med innarbeidd og imponerande litterær kraft: «Kven støttar den nye partisjefen? Svar: Ingen. Han kan stå ved eiga hjelp.»

Så etablert som evneløysa var i Brezjnev-perioden – mange eldre folk hugsar så vidt Leonid Brezjnev (1906–1982) enno, både i Russland og i utlandet – var det ikkje eingong ein vits. Og Gorbatsjov, som enno lever, er knapt nok hugsa av andre enn historikarane i dag.

Vladimir Putin har om litt styrt det russiske riket lenger enn Stalin, som døydde for snart 60 år sidan. Putin låg enno i vogga og hadde ikkje fylt året då Stalin vart gravlagd. Det er den likskapen mellom han og Stalin at det knip med å få gjennomført dei lovnadene han går til val på, men han vert ikkje stilt til ansvar for det som slår feil.

Derimot flyt han godt på fråværet av alternativ og den utbreidde trua på at den sitjande leiaren er sjølve sinnbiletet på stabilitet. At problem da ikkje vert drøfta, langt mindre løyste, er mindre viktig, og leiarar av kaliber som Aleksandr Lukasjenko i lydriket Kviterussland kan styra i fred, ro og uforstyrra korrupsjon, og for den del i mønstergyldig brezjnevsk evneløyse.

Det er heller ikkje slik at Putin risikerer å verta stilt til ansvar for at det sovjetrussiske multinasjonale storriket gjekk i oppløysing; for den som tenkjer storrussisk, var det Gorbatsjov som ikkje makta å halda saman den stormakta han fekk i arv.

Verre enn det: Mange av dei små nasjonane som vart delar av dette riket i samsvar med sann russisk imperialistisk tradisjon, fann på fredeleg vis sin naturlege plass i ein vestleg, demokratisk, kapitalistisk allianse, og lite, om noko, var att av den marxistisk-leninistiske ideologien som skulle gjelda som ei lytefri og ikkje minst heilt vitskapleg oppskrift for framtida. Dette vart ein historisk kjempefiasko. Om det tagde Putin klokleg da verda og vi andre kom så langt som til hundreårsmarkeringa av Lenin og Marx’ storverk, og han veit så altfor vel at det ikkje var hans skuld.

Da er det tryggare å halda fram med dei politiske standardtalane over datamaskinen eit par gonger i året og minna om at Russland i dag er ei stormakt på line med USA, om enn økonomien aldri så mykje er ein heilt annan på den vestlege halvkula.

Per Egil Hegge