Siste helga i januar, i byen Jakutsk i Sibir, var det nokre tusen russarar som demonstrerte mot den russiske presidenten, Vladimir Putin. Det var normal vintertemperatur, 42 minusgrader, og eg ville nok, som ekte norsk pyse, heller ha sete inne i lenestolen med eit ullteppe eller fem over meg.

Det var ikkje så mykje mildare i byar som Moskva eller St. Petersburg, men der, og i andre byar i Russland, var det òg nokre tusen som demonstrerte mot korrupsjon.

Demonstrasjonen var ulovleg, slik skikken framleis er i Russland, og hovudmannen, Aleksej Navalnyj, vart truga med fengsel. Han hadde eit par vilkårsdomar og måtte rekna med å få dei omgjort til soning utan vilkår. Avgjerda kom denne veka, og på Navalnyj ventar to og eit halvt år i fengselscelle. Der er det monaleg varmare – dersom det er det rette adjektivet – enn minus 42, men godt for helsa er det da visst ikkje.

Det kom eit skjermbrev denne veka, frå ei venninne frå gamle dagar. Ho freistar tilveret på Manhattan i USA, og no hadde ho grave fram gamle minne frå den årvisse demonstrasjonen på Pusjkin-plassen i Moskva i 1970-åra. Den 5. desember samla det seg eit dusin borgarrettsforkjemparar der fordi det var grunnlovsdag, og dei ville markera dagen for Stalins grunnlov frå 1936. Det var eit dårleg år for borgarrettar, og på signal tok dei skinnluene av og stod tause, heilt til dei faste delegasjonane frå tryggingspolitiet KGB egla seg innpå dei. Ikkje for å arrestera dei, dei var så få at dei ikkje brydde seg med meir enn å seia at dei ikkje burde stå der berrhovda.

– Det er i kaldaste laget, sa dei.

Det var det ofte i Moskva i desember, og klokeleg tok demonstrantane luene på før dei rusla heimover att. Som prov på at det sovjetiske regimet ingen grunn hadde til å ottast noko som helst, var dette overtydande nok. Regimet låg på sotteseng og hadde godt og vel ti år att. Det skjøna ikkje vi, som var skammeleg godt løna for å fortelja den ikkje-kommunistiske verda om tilstanden og framtida.

Det er freistande å tru at president Putin og mennene rundt han er redde for eit eller anna, til dømes for Aleksej Navalnyj, 44-åringen som risikerer nervegift og mye anna. Mellom dei tinga Putin mislikar, er propaganda som han ikkje kontrollerer sjølv, som imponerande bilete av palasset han bur i ved Svartehavet, serleg på denne tida av året.

Pressetalsmannen hans, Dmitrij Pesjkov, kosta på seg ei korrigerande opplysning: Palasset ved Svartehavet høyrer ikkje Putin til. Eigaren heiter Arkadij Rotenberg, ein jamaldrande judokompis av Putin. Han er magnat, eller oligark, som det heiter på russisk. Saman med broren Boris Rotenberg har han store interesser i gass- og oljebransjen, og dei to brørne har råd til å stella godt med skolekameraten sin, som har gitt dei kontraktar på jarnvegs- og andre kommunikasjonsprosjekt og dessutan forlagsverksemd, spesielt skolelitteratur. Det kastar brukbart av seg, og Putin, som fyller 70 år i oktober neste år, bør ha ei trygg økonomisk framtid – dersom Historia med stor H ikkje skulle finna på å by på ei repetisjonsøving.

Mellom farane som lurer, er barnelitteratur, som den eine av brørne Rotenberg sender ut på marknaden. For nokre år sidan stansa han ei bok av Astrid Lindgren som har vore svært populær i Russland. Karlsson på taket gjekk på dokketeater i årevis. Men Pippi Langstrømpe vart for dryg, og opplaget vart skore ned til det minimale.

For kven veit kva ein kan venta seg frå oppkjeftige jentungar som lyfter både hestar og politifolk og ikkje spør nokon om lov til slikt, om han aldri så mykje bur i palass ved Svartehavet?

Per Egil Hegge