Aksel Sandemose var ikkje mellom dei som lefla med folk han ikkje likte, og sitt eige folkeslag, jydane, gjorde han ikkje unntak for. «Den dybe giftighed i gengældelsen er jydens styrke», skriv han i Rejsen til Kjørkelvik. Da hadde han utvandra til Noreg, mellom anna for å gjera litt godt for det norske tapet av Tordenskjold og Holberg. Og når noko skulle hemnast, var han ikkje av dei som sparte på gifta.

Det har seg slik at eg ofte har amatørfilosofert over likskapen mellom jydar og trønderar. Spesielt store åndsprestasjonar ligg det kanskje ikkje att etter denne tankeverksemda, men desse to folkeslaga har ein likskap i det lakoniske og ordknappe, og underleg nok dyrkar dei denne eigenskapen på kvar sin variant av nordisk. Der ein trønder vil seia «æ veit itj», svarar jyden med «a ved it», og det er praktisk å klara seg utan tolkehjelp. Ikkje mange danskar maktar det når dei vert konfronterte med norsk tale. For jydane går det stort sett greitt.

Dei to folkegruppene har dessutan den tingen sams at dei er både beiske og treffsikre i replikken, og for den som meiner at danskane er milde og blide, er det lærdom å henta dersom ein tek eit fordjupingskurs i dansk debatt. Ibsen skreiv om «det milde islett» som noko av det finaste dansk kultur har overført til barskingane ved iskanten. Det er vakkert sagt og kanskje enda vakrare tenkt, men det bør ikkje overdrivast.

Den seinaste, men heilt sikkert ikkje den siste påminninga om det sterke og seige hos jyden kom denne månaden, da den tidlegare ministeren for partiet Venstre, Inger Støjberg, braut med partifellane som takk for at dei reiste riksrettssak mot henne. At det skulle vera nokon veg tilbake til moderhuset, verkar lite truleg; ho er, som jydar har ord på seg for å vera, sta, sterk og seig nok til å køyra solo. Og den nye partiformannen, Jakob Ellemann-Jensen, son av tidlegare utanriksminister Uffe Ellemann-Jensen, trivst nok best med henne på utsida av partiet. Far hans kom frå Fyn, sjølv er han frå Sjælland.

No er det stridbare folk i norske parti, det er ikkje det, og vi hugsar fleire av dei før nokon rekk å seia Trond Giske eller Haakon Lie. Men kranglinga i danske parti er jamt over både bitrare og beiskare enn dei bølgjene som toppar seg i politikken sør for Skagerrak.

Det hender ofte at det er noko reint ut infamt som set preg på det danske ordskiftet, og det er ikkje rom for tilgjeving. Slikt er kanskje dryge påstandar frå ein trønder som er gamal nok til å hugsa eit så reindyrka talent som Jon Leirfall, så om nokon vil ha eit døme på kor langt danskane kan driva det, skal dei få det frå den danske presseverda: Ein redaktør hadde fått sparken, og det var inga vakker tilstelling. Han vart spurd om kva han no skulle gjera, og han brukte ikkje lang tid på svaret: «Eg skal stella såra mine. Dei sit alle i ryggen og er svært djupe.»

Om han var jyde? Nei. Men han findyrka det ordtaket som Carl Joachim Hambro gav til beste på sine eldre dagar når han av og til stakk innom Stortinget for å helsa på gamle kjenningar.

Det er ikkje så mykje å høyra frå deg no, sa den høflege aldrande yrkesbroren. Hambro sukka og svarte: «Nei. Men jeg går rundt og gjør meget ondt i det stille.»

Han kunne ha vore jyde så god som nokon.

Per Egil Hegge