Dei seks glasportretta i heilfigur står som ei talande, ikkje religiøs, enkel tavle langs bakveggen i aulaen i noko så lite religiøst som den store møtesalen i redaksjonen i Novaja Gazeta, «den nye avisa», i Moskva.

Staben vart heidra med halvparten av nobelprisen denne månaden, og det var inga sjølvsagd ekstra utmerking det pressetalsmannen til president Vladimir Putin sa om sjefredaktøren, Andreij Muratov, at han er ein modig mann. Dei som har vist mest mot, er dei seks medarbeidarane som har ofra livet, og livet er ikkje annleis enn at vi pressefolk kan rekna sjefredaktør Muratov mellom dei levande yrkesbrørne våre. Men det kan vi altså.

Midt i den kaotiske pressekonferansen som redaktør Muratov gav da utdeling vart kunngjord for ei veke sidan, verka han like kontrollert som han alltid er, og han var stor nok til å dela æra for prisen med den andre prisvinnaren, Maria Ressa frå Filippinane, som på ingen måte har noko tryggare eller lettare liv enn dei russiske vinnarane. Det er ei spesiell stemning i desse redaksjonslokala, der påminninga om kor risikabel og viktig kampen for pressefridomen er, og kva tyngde denne kampen no har fått med avgjerda i Oslo no sist fredag.

Nobelkomiteen visste at dagen for kunngjeringa var spesiell: Fredag var det 15 år sidan den mest kjende av dei seks medarbeidarane vart drepen, og arbeidsbordet til den døde Politkovskaja står framleis på den gamle plassen sin i redaksjonslokala like ved Kreml.

Det er mest truleg at prisen vil verka som eit vern om pressefridomen, og grunngjevinga frå nobelkomiteen peikar i den retninga. Men trygg på det kan ingen vera. President Putin hadde ikkje eitt godt ord å seia om den kontroversielle Politkovskaja då ho vart skoten for 15 år sidan, og han har heller ikkje rost dei andre. Men det er altså kome andre tonar frå pressetalsmann Peskov – omsider.

Bakteppet er likevel dystert. Korkje drapet på Politkovskaja eller dei seks andre drapa er ferdig etterforska. Mest truleg er det at desse drapa er bestillingsbrotsverk, og at ukjende bakmenn er dei som eigentleg har skulda. At dei skulle ha nokon trong til å melda seg, er lite truleg, og difor vil desse verta verande nettopp det: del av ei mørklegging som er ein viktig del av det brutale maktspelet som er den måten Kreml har valt som ein del av styresettet sitt.

Slik vert det minnetavlene som fører ordet, i ein situasjon er det som fortel mest, det som ikkje kan seiast, fordi dei som fører ordet, er redde for eit eller anna, slik den første amerikanske journalisten som skildra Hitlers ørnereir etter nederlaget i 1945, sa.

Per Egil Hegge