Om eit par veker er det på tide å skifta bustad og ta hytta vår i EU i bruk. Dit går det båt frå Oslo, og med litt ekstra plunder og heft kunne vi ha brukt bilen. Men da måtte vi ha køyrt gjennom delar av Sverige, og på grunn av smittefare er det berre så vidt det hadde vore lovleg å stansa for å få i seg litt væske i sommarvarmen, eller det motsette.

Svenskane, som eg personleg har hatt eit svært godt forhold til heilt sidan den første stockholmsturen min for 69 år sidan, i 1951, har fått det med å syta over diskriminering. Det er fordi – eg siterer utanriksministeren no – Sverige ikkje vert behandla på line med dei andre nordiske landa. Det går ut over det nordiske samarbeidet, meinte ho. Denne veka opna danskane grensa si for tyskarar, finnar, islendingar og nordmenn, medan svenskane må halda seg heime. Grunnen til det er at det er mykje meir koronasmitte i Sverige og langt fleire dødsfall av sjukdomen covid-19 der enn i dei fire nordiske landa som ikkje er svenske. Og som om ikkje det var nok, sa leiaren for det norske Folkehelseinstituttet FHI, Camilla Stoltenberg, offentleg at ho var glad for at «vi ikkje har dei svenske problema». Det svenske problemet er at grannane våre må høgtida midtsommarafton denne fredagen medan dei markerer at 5000 svenskar er døde av koronasmitte sidan mars. Det er tjue gonger så mange som i Noreg, og for ei veke sidan sa Camilla Stoltenbergs svenske motstykke, sjefepidemiolog Anders Tegnell, at Sverige kanskje ville gjort rett i å bruka hardare tiltak mot epidemien tidlegare i vår.

Slik vi vurderer helsestellet vårt her i Norden, vert det rekna som ein føremon at liv vert berga. Utan at han nokon gong sa det med reine ord, verka det, i veke etter veke, som om dr. Tegnell var ute av stand til å skjøna at det tek seg betre ut, både etisk og medisinsk, med ein statistikk som ligg på 5 prosent av dei dødstala som den svenske statistikken har måla i svært utrivelege fargar.

Slike samanlikningar er risikable, og ikkje berre fordi medisinarar reknar dei som forkastelege: Både statistikken og koronaepidemien kan oppføra seg som ein dårleg dressert hest og brått sparka bakut. Det kan ta tid før vi kjem så langt, og så ser biletet kanskje heilt annleis ut. I tillegg held medisinarar seg strengt til ei uskriven lojalitetslov om ikkje å kritisera kvarandre offentleg. Prisen for det er i somme tilfelle at tabbar vert sopa under teppet, og at ein dermed unngår å hausta lærdom av slike feil. Eg har litt erfaring med den slags etter ein vanskeleg sjukdom i familien for nokre år sidan: Vi måtte nokre turar til USA for å få retta opp i ei feilbehandling. Dei amerikanske ekspertane såg på det som var gjort, og spesielt på det som ikkje var gjort, klødde seg i hovudet og sa: «Korleis får desse karane lov til å praktisera medisin?» før dei gjekk laus på opprettingsarbeidet. Dei berga livet på ein medlem av familien. Vi var og er takksame for det. Men det var lite å vinna på å ymta frampå om at det kunne vera noko å læra av det her på berget.

For oss var derimot gevinsten stor, for liv vart berga. Etter kvart er historia vel kjend i delar av det nordiske medisinske miljøet, så truleg har mange, både medisinarar og pasientar, grunn til å vera nøgde. Optimistisk som eg er, reknar eg med at det same vil skje i Sverige når dei svenske ekspertane samlar mot til å sjå litt grundigare på statistikken og koronaviruset. Men slike framsteg fylgjer den vidgjetne T3-regelen: ting tek tid. For dei innfødde er Sverige eit fint ferieland, og i tillegg kan både spesialistar og vanlege folk bruka denne sommaren på nyttigast tenkjelege vis for både kungen och fosterlandet.

Hytta vår i Danmark ligg slik til at vi kan sjå over til svenskane. Det skal vi gjera, medan vi audmjukt nynnar Svantes vise: «De svenske kan meget som vi ikke kan/ og de holder sig tappert neutrale.»

Per Egil Hegge