Syntetisk journalistikk
VAKKERT: I 1903 røska president Theodore Roosevelt ut den nordlege provinsen i Colombia, gjorde han til den nye staten Panama og sikra USA rett til kanalen «i all æva».
Foto: Arnulfo Franco/AP/NTB scanpix
Ein dag sa den danske yrkesbroren som eg delte kontor og sekretær med i Washington: – Vi driv eigenleg med syntetisk journalistikk. Vi skriv om det som andre skriv om, vi snakkar knapt med nokon. Det har vi ikkje tid til. Det er for mykje som skal lesast. Vi burde oppleva meir.
Eg nikka melankolsk og bøygde nakken over den enorme avisbunken att.
Det er 40 år sidan, og ikkje alt er for seint: Denne månaden fekk eg sett noko av det eg hadde skrive om både i 1979 og i 1990: Eg reiste gjennom Panamakanalen – fire sluser og 82 kilometer. Omtrent som frå Værnes til Inderøy, minus slusene, etter at jarnvegsundergangane ved Ronglan og Fleskhus vart historie.
Eg sat på pressegalleriet i Senatet da avtala mellom president Carter – det er seks presidentar sidan – og styresmaktene i Panama vart godkjend: USA skulle overdra Panamakanalen til vertslandet. Mellom motstandarane var ein aldrande eksguvernør frå California, Ronald Reagan, som ville verta president i USA. Avtala frå 1903 skulle gjelda «i all æva» (in perpetuity, på det nesten religiøse originalspråket frå den tida). Æva vart no avgrensa til 31. desember 1999. Da skulle Panama overta.
Slik gjekk det òg, men ikkje utan bråk, våpengny og store dosar meir syntetisk journalistikk.
I Europa var hausten 1989 så dramatisk at det som hende i Panama, fekk heller lita merksemd. I 1983 hadde general Manuel Noriega sikra seg det meste av makta i Panama. Han hadde arbeidd for CIA sidan 1955. Samarbeidet gjekk dårlegare etter kvart som amerikanarane fekk for seg at han styrte ein del av narkotikaeksporten frå Colombia til USA; dessutan var det ansatsar til sympati mellom generalar i Panama og Fidel Castro på Cuba. I 1989 annullerte Noriega resultatet av eit presidentval der USAs mann vann. Da vart det brått tett mellom dei amerikanske militærøvingane i Panama, og den siste av fem amerikanske kupplanar fekk brei omtale i aviser i landet og i USA.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
