Partiet som «inte finns»
Finansminister Magdalena Andersson var stolt over å halde Sverigedemokraterna på avstand.
Foto: Janerik Henriksson / TT / NTB scanpix
Det er vanskeleg nok å fylgja med i alle krumspringa i svensk politikk, om ein stakkars utlending ikkje skal ha eit auge på dei svenske meiningsmålingane i tillegg. Så det er vel ikkje stort fleire enn oss som er heilt ute av stand til å styra ei altfor glupsk interesse, som har registrert at Sverigedemokraterna i februar vart det største partiet på den siste gallupen som grannefolket vårt har kosta på seg i vinter.
Meiningsmåling er meiningsmåling, og eit val er noko heilt anna, så kanskje skal vi ta det med ro ei stund til. Men det kan vera klokt å minnast spådomen ein av dei mange Rasmussen-statsministrane i Danmark plumpa ut med da han sa seg trygg på at Dansk Folkeparti aldri ville få noka maktstilling: «Stuereine vert dei aldri.» Det gjekk ikkje lange tida før Poul Nyrup R. måtte ta med seg ministrane sine ut av regjeringskontora – utan at Dansk Folkeparti gjekk inn.
For svenske politikarar har det vore langt tyngre enn for norske og danske å finna seg i at eit parti som dei av alle krefter mislikte, skulle koma i nærleiken av ein ministerposisjon. Mest poetisk kom dette til uttrykk da finansminister Magdalena Andersson i eit fjernsynsintervju i 2014 fortalde korleis ho heldt Sverigedemokraterna på avstand: «Grupperommet deira har eg hatt som nabo i Riksdagsbygningen. Men det er ei glasrute med stor gardin mellom dei og meg. Og når eg trekkjer for gardina, kan eg ikkje sjå dei.» Ho var tydeleg stolt over denne oppdaginga.
Utan at ho sa det rett ut, var det tydeleg at ho dermed meinte at Sverigedemokraterna ikkje eksisterte, i alle fall ikkje i hennar verd. I zoologien er det slik strutsen handterar omverda når ho vert for vanskeleg. Det er altså mykje å læra av strutsen.
Tidleg i hundreåret var det eit skandinavisk presseseminar på Lysebu i Oslo, og emnet var innvandringa i dei tre landa våre. Ein svensk kollega, som arbeidde i Sveriges Radio, ville ikkje vera med i diskusjonen, for det var ikkje noko å diskutera: I Sverige er ikkje innvandringa noko problem, sa han. Tøger Seidenfaden, som var sjefredaktør i København-avisa Politiken, var ikkje heilt samd:
– Høyr her. Eg bur i København, 25 kilometer frå bydelen Rosengård i Malmö, og der har de da nokre problem med innvandring og innvandrarar, sa han.
Den svenske yrkesbror hans blånekta, og han tok opp att at det inkje grunnlag var for debatt om eit problem som ikkje fanst. Seidenfaden var ikkje av dei som gav seg så lett, men her kom han ingen veg. For svensken kan det ha vore viktig – eg veit ikkje sikkert – at han hadde eit gresk etternamn med minst seks stavingar. Men han var fødd og oppvaksen i Sverige, og han snakka og skreiv eit lytefritt svensk.
Sverigedemokraterna låg ennå langt under horisonten, og om lag tjue år seinare sit dei framleis bak det trygge gardinet som finansminister Andersson hadde rådd seg med. Dette fører med seg at svenske statsrådar mest aldri kostar på seg ein tur til Oslo. For det første har dei så mange reiser til Brussel at det er skralt med plass på timeplanen. For det andre var det i mange år stor risiko for at dei i Oslo kunne møta ein norsk kollega frå Framstegspartiet. Den risikoen gjekk i grava da året 2020 melde seg. Men det er ikkje sikkert at dei svenske statsrådane får betre tid av den grunn.
Per Egil Hegge
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Det er vanskeleg nok å fylgja med i alle krumspringa i svensk politikk, om ein stakkars utlending ikkje skal ha eit auge på dei svenske meiningsmålingane i tillegg. Så det er vel ikkje stort fleire enn oss som er heilt ute av stand til å styra ei altfor glupsk interesse, som har registrert at Sverigedemokraterna i februar vart det største partiet på den siste gallupen som grannefolket vårt har kosta på seg i vinter.
Meiningsmåling er meiningsmåling, og eit val er noko heilt anna, så kanskje skal vi ta det med ro ei stund til. Men det kan vera klokt å minnast spådomen ein av dei mange Rasmussen-statsministrane i Danmark plumpa ut med da han sa seg trygg på at Dansk Folkeparti aldri ville få noka maktstilling: «Stuereine vert dei aldri.» Det gjekk ikkje lange tida før Poul Nyrup R. måtte ta med seg ministrane sine ut av regjeringskontora – utan at Dansk Folkeparti gjekk inn.
For svenske politikarar har det vore langt tyngre enn for norske og danske å finna seg i at eit parti som dei av alle krefter mislikte, skulle koma i nærleiken av ein ministerposisjon. Mest poetisk kom dette til uttrykk da finansminister Magdalena Andersson i eit fjernsynsintervju i 2014 fortalde korleis ho heldt Sverigedemokraterna på avstand: «Grupperommet deira har eg hatt som nabo i Riksdagsbygningen. Men det er ei glasrute med stor gardin mellom dei og meg. Og når eg trekkjer for gardina, kan eg ikkje sjå dei.» Ho var tydeleg stolt over denne oppdaginga.
Utan at ho sa det rett ut, var det tydeleg at ho dermed meinte at Sverigedemokraterna ikkje eksisterte, i alle fall ikkje i hennar verd. I zoologien er det slik strutsen handterar omverda når ho vert for vanskeleg. Det er altså mykje å læra av strutsen.
Tidleg i hundreåret var det eit skandinavisk presseseminar på Lysebu i Oslo, og emnet var innvandringa i dei tre landa våre. Ein svensk kollega, som arbeidde i Sveriges Radio, ville ikkje vera med i diskusjonen, for det var ikkje noko å diskutera: I Sverige er ikkje innvandringa noko problem, sa han. Tøger Seidenfaden, som var sjefredaktør i København-avisa Politiken, var ikkje heilt samd:
– Høyr her. Eg bur i København, 25 kilometer frå bydelen Rosengård i Malmö, og der har de da nokre problem med innvandring og innvandrarar, sa han.
Den svenske yrkesbror hans blånekta, og han tok opp att at det inkje grunnlag var for debatt om eit problem som ikkje fanst. Seidenfaden var ikkje av dei som gav seg så lett, men her kom han ingen veg. For svensken kan det ha vore viktig – eg veit ikkje sikkert – at han hadde eit gresk etternamn med minst seks stavingar. Men han var fødd og oppvaksen i Sverige, og han snakka og skreiv eit lytefritt svensk.
Sverigedemokraterna låg ennå langt under horisonten, og om lag tjue år seinare sit dei framleis bak det trygge gardinet som finansminister Andersson hadde rådd seg med. Dette fører med seg at svenske statsrådar mest aldri kostar på seg ein tur til Oslo. For det første har dei så mange reiser til Brussel at det er skralt med plass på timeplanen. For det andre var det i mange år stor risiko for at dei i Oslo kunne møta ein norsk kollega frå Framstegspartiet. Den risikoen gjekk i grava da året 2020 melde seg. Men det er ikkje sikkert at dei svenske statsrådane får betre tid av den grunn.
Per Egil Hegge
Det er altså mykje å læra av strutsen.
Fleire artiklar
Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.
Foto: Monica Tormassy / Det Norske Teatret
Kven har makt over kven?
Velspelt om medviten og umedviten makt, sanning, manipulasjon og illusjon.
The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.
Foto: Another World Entertainment
Skrekkfilmen Strange Darling tuklar med tida for å trekke i gang tankane.
President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.
Foto: Javad Parsa / NTB
Å fjerne Støre no vil vere ei panikkhandling som skaper fleire problem enn det løyser for Arbeidarpartiet.
Ein demonstrant med gassmaske protesterer i Tblisi 2. desember mot at den nye regjeringa vil leggja vekk EU-søknaden.
Foto: Irakli Gedenidze / Reuters / NTB
«Med unntak av presidenten har ikkje demonstrantane i Georgia stor tiltru til politikarane.»
Sveinung Rotevatn (V), som ser opp, talte ikkje under behandlinga av den nye abortlova 3. desember. Den som gjekk fram til talarstolen flest gonger, var Marian Hussein (SV).
Foto: Thomas Fure / AP / NTB
Mors liv i salen
Debatten vi fekk høyre då den nye abortlova blei behandla tysdag, strekte seg frå 10.00 til 14.30, frå 1915 til framtida og frå fosteret til den store verda.