JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Memoarar

Skolen på Steinkjer

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Kronprins Olav vitja Steinkjer for å sjå på atterreisinga etter andre verdskrigen i august 1946. Velkomstportalen var laga av norske flagg.

Kronprins Olav vitja Steinkjer for å sjå på atterreisinga etter andre verdskrigen i august 1946. Velkomstportalen var laga av norske flagg.

Foto: NTB scanpix

Kronprins Olav vitja Steinkjer for å sjå på atterreisinga etter andre verdskrigen i august 1946. Velkomstportalen var laga av norske flagg.

Kronprins Olav vitja Steinkjer for å sjå på atterreisinga etter andre verdskrigen i august 1946. Velkomstportalen var laga av norske flagg.

Foto: NTB scanpix

3714
20190830
3714
20190830

Den nest siste fredagen i august brukte eg på 60-årsfeiring – ikkje for meg sjølv, men for russetida på Steinkjer – ein epoke som altså ligg fem dusin år attende i fortida. Når eg tenkjer etter, ligg det meste 60 år attende i fortida.

For Steinkjer er det nok viktigare enn det vesle jubileet vårt, det som ventar byen inst i Trondheimsfjorden den første fredagen i haustmånaden september: Da kjem stortingspresidenten for å opna den nye barneskolen i byen. Det er eit praktbygg i moderne trearkitektur, slik det sømer seg for ein landsdel der skogbruk med forgreiningar er viktigaste næringsvegen.

Det ligg i norsk jarnvegshistorie, eit gløymt og gøymt kapittel for andre enn dei av oss nerdar som har lokalkunnskap. Da Nordlandsbana skulle nordover frå Trondheim, var endestasjonen Sunnan ein mils veg forbi Steinkjer. Det var til Sunnan og Byafossen tømmeret frå Snåsavatnet kom flytande, for vidare jarnvegstransport mot sør. Dessutan er det knapt mange, sjølv i Trøndelag, som veit at Steinkjer var ein skipsfartsby på den tida: I 1900 hadde byen 90 reiarlag. Lat gå at det var innherredsjekter, og at kvar reiar stort sett hadde berre éi jekt. Men dei trafikkerte strekninga Bergen–Aleksandrovsk, den siste betre kjend som Murmansk i dag, og det gjekk i fisk, trelast og korn.

Vi stavrande og giktbrotne, men tappert jubilerande 80-åringar vart omviste på den nye skolen, både på innsida og utsida. Tolv mål med leikeplass rett under den namngjetne og poetiske Furuskogen, der eg, ofte på glasblank glattis, hadde skolevegen min på Steinkjer offentlege landsgymnas på slutten av det tiåret da Eisenhower var president i USA, Khrusjtsjov styrte i Sovjetunionen (mange hugsar Sovjetunionen), Gerhardsen var statsminister i Noreg, og Steinkjer var eit av dei beste fotballaga i landet. Mange hugsar det òg. Kva eg lærte? Svært mykje som var meir nyttig enn eg forstod den gongen, det gjekk opp for meg seinare.

Leikeplassen, alle tolv måla, var alt tekne i bruk no, småbarnforeldre var der i seinsommardagen med jublande tre–fire-åringar på så moderne underlag at dei knapt risikerer eit skrubbsår. Slikt ventar det nok av seinare; enno veit dei ikkje at vi ikkje kjem oss gjennom livet utan rikeleg av den erfaringa.

I Steinkjer kommune, som er ein slags konkurrerande trønderhovudstad til det langt større og mektigare Trondheim, bur det over 22.000 menneske i dag, kunne ordføraren fortelja. Han er senterpartimann og vert nok attvald.

I 1959, for eit par kommunesamanslåingar sidan, var folketalet rekna til om lag 5000. Byhistoria er dramatisk: Nyskolen ligg ved det som var den gamle byporten – eit blått skilt på ein murhusvegg i dag. Den gamle folkeskolen var ein av dei få bygningane som overlevde bombebrannen i aprildagane i 1940. Like ved låg gymnaset, rive for lenge sidan, utan at det var noko arkitektonisk tap for byen. Det ville det ha vore om den vakre folkeskolen hadde gått med i brannen. I oppussa stand er han ein del av det nye universitetsområdet.

I soga om Olav Tryggvason skriv Snorre om Håkon Jarl at folk i Midt-Noreg sterkt mislikte åtferda hans. Slikt ville ha kosta han dyrt i våre metootider, og han overlevde da heller ikkje. Han var ein brutal grabukk, dersom Snorre er til å lita på, og «folk murra og bar seg ille, slik trønderane har for vane når noko ikkje er dei til lags». Ein kvinneleg stortingspresident hadde han nok ikkje tolt. Men ting har endra seg så mykje at Sør-Trøndelag og Nord-Trøndelag har slått seg saman til eitt trønderfylke og vil «som brøder saman bu».

Om berre resten av kongeriket hadde teke lærdom av desse trønderane. Sta folk, det skal seiast. Men ikkje stridbare. Ikkje alltid.

Per Egil Hegge

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Den nest siste fredagen i august brukte eg på 60-årsfeiring – ikkje for meg sjølv, men for russetida på Steinkjer – ein epoke som altså ligg fem dusin år attende i fortida. Når eg tenkjer etter, ligg det meste 60 år attende i fortida.

For Steinkjer er det nok viktigare enn det vesle jubileet vårt, det som ventar byen inst i Trondheimsfjorden den første fredagen i haustmånaden september: Da kjem stortingspresidenten for å opna den nye barneskolen i byen. Det er eit praktbygg i moderne trearkitektur, slik det sømer seg for ein landsdel der skogbruk med forgreiningar er viktigaste næringsvegen.

Det ligg i norsk jarnvegshistorie, eit gløymt og gøymt kapittel for andre enn dei av oss nerdar som har lokalkunnskap. Da Nordlandsbana skulle nordover frå Trondheim, var endestasjonen Sunnan ein mils veg forbi Steinkjer. Det var til Sunnan og Byafossen tømmeret frå Snåsavatnet kom flytande, for vidare jarnvegstransport mot sør. Dessutan er det knapt mange, sjølv i Trøndelag, som veit at Steinkjer var ein skipsfartsby på den tida: I 1900 hadde byen 90 reiarlag. Lat gå at det var innherredsjekter, og at kvar reiar stort sett hadde berre éi jekt. Men dei trafikkerte strekninga Bergen–Aleksandrovsk, den siste betre kjend som Murmansk i dag, og det gjekk i fisk, trelast og korn.

Vi stavrande og giktbrotne, men tappert jubilerande 80-åringar vart omviste på den nye skolen, både på innsida og utsida. Tolv mål med leikeplass rett under den namngjetne og poetiske Furuskogen, der eg, ofte på glasblank glattis, hadde skolevegen min på Steinkjer offentlege landsgymnas på slutten av det tiåret da Eisenhower var president i USA, Khrusjtsjov styrte i Sovjetunionen (mange hugsar Sovjetunionen), Gerhardsen var statsminister i Noreg, og Steinkjer var eit av dei beste fotballaga i landet. Mange hugsar det òg. Kva eg lærte? Svært mykje som var meir nyttig enn eg forstod den gongen, det gjekk opp for meg seinare.

Leikeplassen, alle tolv måla, var alt tekne i bruk no, småbarnforeldre var der i seinsommardagen med jublande tre–fire-åringar på så moderne underlag at dei knapt risikerer eit skrubbsår. Slikt ventar det nok av seinare; enno veit dei ikkje at vi ikkje kjem oss gjennom livet utan rikeleg av den erfaringa.

I Steinkjer kommune, som er ein slags konkurrerande trønderhovudstad til det langt større og mektigare Trondheim, bur det over 22.000 menneske i dag, kunne ordføraren fortelja. Han er senterpartimann og vert nok attvald.

I 1959, for eit par kommunesamanslåingar sidan, var folketalet rekna til om lag 5000. Byhistoria er dramatisk: Nyskolen ligg ved det som var den gamle byporten – eit blått skilt på ein murhusvegg i dag. Den gamle folkeskolen var ein av dei få bygningane som overlevde bombebrannen i aprildagane i 1940. Like ved låg gymnaset, rive for lenge sidan, utan at det var noko arkitektonisk tap for byen. Det ville det ha vore om den vakre folkeskolen hadde gått med i brannen. I oppussa stand er han ein del av det nye universitetsområdet.

I soga om Olav Tryggvason skriv Snorre om Håkon Jarl at folk i Midt-Noreg sterkt mislikte åtferda hans. Slikt ville ha kosta han dyrt i våre metootider, og han overlevde da heller ikkje. Han var ein brutal grabukk, dersom Snorre er til å lita på, og «folk murra og bar seg ille, slik trønderane har for vane når noko ikkje er dei til lags». Ein kvinneleg stortingspresident hadde han nok ikkje tolt. Men ting har endra seg så mykje at Sør-Trøndelag og Nord-Trøndelag har slått seg saman til eitt trønderfylke og vil «som brøder saman bu».

Om berre resten av kongeriket hadde teke lærdom av desse trønderane. Sta folk, det skal seiast. Men ikkje stridbare. Ikkje alltid.

Per Egil Hegge

I 1900 hadde Steinkjer 90 reiarlag.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Ei kvinne får hpv-vaksine.

Ei kvinne får hpv-vaksine.

Foto: Heiko Junge / NTB

Kommentar

Skam i eit sprøytestikk

Dersom regjeringa verkeleg bryr seg om kvinnehelse, kan dei starte med å gje norske barn den beste HPV-vaksinen.

Christiane Jordheim Larsen
Ei kvinne får hpv-vaksine.

Ei kvinne får hpv-vaksine.

Foto: Heiko Junge / NTB

Kommentar

Skam i eit sprøytestikk

Dersom regjeringa verkeleg bryr seg om kvinnehelse, kan dei starte med å gje norske barn den beste HPV-vaksinen.

Christiane Jordheim Larsen

Teikning: May Linn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Rørslene me skildrar som vipping, er gjerne større og kjem mindre tett enn dei me omtalar som vibrering.»

Foto: Agnete Brun

LitteraturKultur
Jan H. Landro

Med den monumentale boka Sjøfareren Erika Fatland gitt oss eit uvant, og skremmande, perspektiv på europeisk kolonialisme.

Moss–Horten-ferja er den mest trafikkerte i landet. Skjer det noko uføresett, som då dei tilsette blei tatt ut i LO-streik i fjor, veks køane på begge sider av fjorden.

Moss–Horten-ferja er den mest trafikkerte i landet. Skjer det noko uføresett, som då dei tilsette blei tatt ut i LO-streik i fjor, veks køane på begge sider av fjorden.

Foto: Terje Bendiksby / AP / NTB

ØkonomiSamfunn
Marita Liabø

Ferja, ein livsnerve for mange, er eigd av folk vi ikkje aner kven er, utanfor vår kontroll.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro
Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis