Komponisten som vart kulturberar
Bent Fabricius-Bjerre døydde 95 år gammal.
Foto: Fabricius-Bjerre.dk
Da Bent Fabricius-Bjerre gjekk bort i slutten av juli, nokre veker før han ville ha fylt 96 år, tok danskane heilsider og timelange minneprogram i bruk for å markera posisjonen denne stilreine og populære komponisten og jazzpianisten hadde sikra seg for to generasjonar i landet. Dei mest kjende melodiane hans var like høgt verdsette i grannelanda, og dei hadde ei heilt spesiell stilling i statar som Serbia og Aust-Tyskland – av alle stader. Musikkens svar på Astrid Lindgren, stod det i ein av nekrologane. Kanskje kjem han i oppslagsverk som får lengre levetid enn Wikipedia, og så får det heller våga seg at han «berre» laga musikk som det går an å plystra, men vel å merka ikkje dersom plystraren er tung til sinns.
Lite tyder på at Fabricius-Bjerre sleit med tungsinn. Og den treng store mengder gruff som ikkje vil dra på smilebandet når kjenningsmelodien til Olsen-banden overmannar alt som er vondt og leitt, og Egon Olsen slepp ut av fengselet, som av alle ting heiter Vridsløse Lille, klar til neste kupp.
«Olsen-banden måtte ha eit Dixieland-tema», sa Fabricius-Bjerre, og Egon Olsen kunne ikkje ha vore meir samd. Om ein kostar på seg å sjå den danske serien som føljetong, ser ein at det i tillegg er ein genial, raffinert parodi over den danske samfunnsutviklinga gjennom heile 1970-talet, med kvinnefrigjering, EU-kamp og store kvanta sosionom- og politikarsvada.
Få ting kunne gjera ein kunstnar og gjøglar som Rolv Wesenlund meir forarga enn å få høyra at slike folk ikkje dreiv med kunst eller kultur. Wesenlund hadde eit gjestespel i København da fjernsynsserien Matador vart sleppt laus på danskane for førti år sidan. Han budde på hotell i København og la merke til at gatene var heilt folketomme éin kveld i veka. Da gjekk dei første episodane av Matador, livet i småbyen Korsbæk i mellomkrigstida og fram til okkupasjonen, omskapt til drama av journalisten og forfattaren Lise Nørgaard, og med ei rolleliste der alle som hadde eit namn i dansk scenekunst, var med. Alt tonesett av Fabricius-Bjerre.
Danskane er usamde om kor mange gonger Matador no har gått i dansk fjernsyn. Kanskje var det siste gongen no i vår; no er mest ingen av skodespelarane mellom oss lenger, og mellomkrigstida er det ikkje så mange som hugsar heller. Men Fabricius-Bjerre og musikken hans vert nok å høyra i vekene framover, under og etter den staselege gravferda denne månaden, der Lise Nørgaard, som er 104 år, vert æresgjest. Nokon heimføding var komponisten ikkje; han fekk ein amerikansk Grammy-pris i 1963 for Alley Cat, over 20 år etter at han hadde starta eit jazzband – det er så lenge sidan at ordet jazz vart uttala dzjæzz både hos oss og i Danmark.
Fabricius-Bjerre hadde eit mykje vidare register enn dei fleste kjende til. I den andre filmen om Olsen-banden hadde opphavsmannen Erik Balling fått den glitrande ideen at eit innslag frå Mozarts konsert for cello og orkester skulle vera med. Fabricius-Bjerre, som i motsetnad til Balling kunne si musikkhistorie, sa at Mozart aldri skreiv nokon cellokonsert. Balling hadde ikkje tenkt å revidera Egon Olsens plan for neste kupp på grunn av ein slik bagatell og beit han av: «Så får du skriva den konserten, da.» Og det gjorde jazzpianisten.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
