JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Memoarar

Da Pasternak tende lys

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
4036
20190208
4036
20190208

Mykje av sommaren 1962 brukte eg i lesesalen på Halling skole i Homansbyen i Oslo. Den hausten skulle eg opp til eksamen i russisk mellomfag, og som sjølvvald del av pensum hadde eg ført opp Boris Pasternaks roman Doktor Zjivago. Romanen kom i 1958, han fekk nobelprisen, vart hundsa, hetsa og ekskludert frå det sovjetiske forfattarforbundet. Det hjelpte ikkje at Pasternak sa frå seg prisen. Han vart sjuk og døydde i 1960.

Det er ingen enkel roman, og for ein 22-åring er han komplisert til overmål. Boka har fylgd meg sidan, eg har vendt attende til einskildkapittel og passasjar. I vinter bestemte eg meg for å lesa henne att frå perm til perm. Ikkje berre fordi ho er eit meisterverk, men fordi ein stavrande og subbande 80-åring ser annleis på ting enn den same (?) 22-åringen gjorde.

Russarane ser annleis på boka, dei òg. I 1988 vart ho trykt i det tidsskriftet som sa nei i 1950-åra. Den eldste sonen kunne henta nobelprisen i Stockholm, og villaen der Pasternak døydde, er eit museum som kjempar ein tapande kamp mot den utesande skyskrapardrabantbyen i Peredelkino.

– Du har endra deg. Før dømde du ikkje revolusjonen så beiskt, seier Lara til Jurij Zjivago i ein av diskusjonane deira om dei brutale endringane i Russland.

Han svarar at det må vera måte med alt. På denne tida skulle dei ha kome fram til noko. Men det vi ser, er at for revolusjonsinspiratorane er galenskapen med endring og omkalfatring ei rein naturkraft, det daglege brød betyr ingenting, dei skal ha jordkloden. Å byggja nye verder, overgangsperiodar – det er målet i seg sjølv. Ingenting anna enn det har dei lært, ingenting kan dei.

Bak meiningsutvekslinga ligg situasjonen for Laras mann, Pavel Antipov, som har vorte revolusjonær aktivist. Men han høyrer ikkje til mellom dei ekte og må gå til grunne.

– Kvar skal han gøyma seg? spør Zjivago. I tsartida kunne han ha gjort det.

Pasternak byggjer opp til denne domen med subtile skildringar av samanbrotet i alle lag i det russiske samfunnet. Og slik vert historia skriven no; tydeleg kom det fram i 2017, i den spake og mollstemde markeringa av 100-årsdagen for Lenins og Trotskijs kupp.

Den 22-åringen som streva med ordbøker og poetiske naturskildringar på Halling skole i 1962, merka seg lite av dette. Men så var det heller ikkje til å vita at Sovjetunionen hadde mindre enn 30 år att, trass i sputnikar, romfararar og rakettar. Ingen ting anna hadde dei lært, og dei var trygge på at det var nok.

Kjærleikssoga om Lara og hovudpersonen skjøna eg meir av, slikt ligg for 22-åringar. Men éin episode brende seg fast. Ein seinsommarkveld i tregaste Brezjnev-perioden sat eg heime hos ein redaktør i Leningradskaja Pravda. Vi kom inn på romanen, og han braut staven over både diktaren og boka: Nobelprisen var sovjetfiendtleg, boka mangla struktur, forfattaren var ein rotekopp som skulle ha med altfor mange personar. Det meste var gale og gamaldags, verst var dei kristne overtonane. Han tok hardt i, partilina kunne han.

Eg ga han medhald i at strukturen ikkje er enkel. – Men så er det dikta, da, doktor Zjivagos etterlatne dikt, sluttkapitlet i boka, sa eg.

Han kvakk til. – Dikta? Det var visst noko med dikta.

Han gjekk bort til bokhylla, og bak Kapitalen av Marx låg eit maskinskrive hefte. Han tok til å lesa dikta. Det mørkna, og han måtte slå på lyset.

Romanteksten sluttar med ein epilog, der to av Zjivagos vener sit ein sommarkveld og ser ut over Moskva og minnest. Dei har eit hefte med dikta, som den mystiske halvbroren til Zjivago har samla, og dei les for kvarandre.

«… halvparten kunne dei utanboks. Med kvart hadde det mørkna, og dei måtte tenna ljos.»

Brytast med vanskelege ord og passasjar må eg framleis. Pasternak gjorde det ikkje lett for nokon, minst av alle for seg sjølv. Men som han skriv i eitt av dei vakraste dikta: «Ljoset brann på bordet mitt/ ljoset brann.»

Så, vinteren 2019, brenn det enno, lyset frå Pasternak, med ein annan loge enn sommaren 1962.

Per Egil Hegge

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Mykje av sommaren 1962 brukte eg i lesesalen på Halling skole i Homansbyen i Oslo. Den hausten skulle eg opp til eksamen i russisk mellomfag, og som sjølvvald del av pensum hadde eg ført opp Boris Pasternaks roman Doktor Zjivago. Romanen kom i 1958, han fekk nobelprisen, vart hundsa, hetsa og ekskludert frå det sovjetiske forfattarforbundet. Det hjelpte ikkje at Pasternak sa frå seg prisen. Han vart sjuk og døydde i 1960.

Det er ingen enkel roman, og for ein 22-åring er han komplisert til overmål. Boka har fylgd meg sidan, eg har vendt attende til einskildkapittel og passasjar. I vinter bestemte eg meg for å lesa henne att frå perm til perm. Ikkje berre fordi ho er eit meisterverk, men fordi ein stavrande og subbande 80-åring ser annleis på ting enn den same (?) 22-åringen gjorde.

Russarane ser annleis på boka, dei òg. I 1988 vart ho trykt i det tidsskriftet som sa nei i 1950-åra. Den eldste sonen kunne henta nobelprisen i Stockholm, og villaen der Pasternak døydde, er eit museum som kjempar ein tapande kamp mot den utesande skyskrapardrabantbyen i Peredelkino.

– Du har endra deg. Før dømde du ikkje revolusjonen så beiskt, seier Lara til Jurij Zjivago i ein av diskusjonane deira om dei brutale endringane i Russland.

Han svarar at det må vera måte med alt. På denne tida skulle dei ha kome fram til noko. Men det vi ser, er at for revolusjonsinspiratorane er galenskapen med endring og omkalfatring ei rein naturkraft, det daglege brød betyr ingenting, dei skal ha jordkloden. Å byggja nye verder, overgangsperiodar – det er målet i seg sjølv. Ingenting anna enn det har dei lært, ingenting kan dei.

Bak meiningsutvekslinga ligg situasjonen for Laras mann, Pavel Antipov, som har vorte revolusjonær aktivist. Men han høyrer ikkje til mellom dei ekte og må gå til grunne.

– Kvar skal han gøyma seg? spør Zjivago. I tsartida kunne han ha gjort det.

Pasternak byggjer opp til denne domen med subtile skildringar av samanbrotet i alle lag i det russiske samfunnet. Og slik vert historia skriven no; tydeleg kom det fram i 2017, i den spake og mollstemde markeringa av 100-årsdagen for Lenins og Trotskijs kupp.

Den 22-åringen som streva med ordbøker og poetiske naturskildringar på Halling skole i 1962, merka seg lite av dette. Men så var det heller ikkje til å vita at Sovjetunionen hadde mindre enn 30 år att, trass i sputnikar, romfararar og rakettar. Ingen ting anna hadde dei lært, og dei var trygge på at det var nok.

Kjærleikssoga om Lara og hovudpersonen skjøna eg meir av, slikt ligg for 22-åringar. Men éin episode brende seg fast. Ein seinsommarkveld i tregaste Brezjnev-perioden sat eg heime hos ein redaktør i Leningradskaja Pravda. Vi kom inn på romanen, og han braut staven over både diktaren og boka: Nobelprisen var sovjetfiendtleg, boka mangla struktur, forfattaren var ein rotekopp som skulle ha med altfor mange personar. Det meste var gale og gamaldags, verst var dei kristne overtonane. Han tok hardt i, partilina kunne han.

Eg ga han medhald i at strukturen ikkje er enkel. – Men så er det dikta, da, doktor Zjivagos etterlatne dikt, sluttkapitlet i boka, sa eg.

Han kvakk til. – Dikta? Det var visst noko med dikta.

Han gjekk bort til bokhylla, og bak Kapitalen av Marx låg eit maskinskrive hefte. Han tok til å lesa dikta. Det mørkna, og han måtte slå på lyset.

Romanteksten sluttar med ein epilog, der to av Zjivagos vener sit ein sommarkveld og ser ut over Moskva og minnest. Dei har eit hefte med dikta, som den mystiske halvbroren til Zjivago har samla, og dei les for kvarandre.

«… halvparten kunne dei utanboks. Med kvart hadde det mørkna, og dei måtte tenna ljos.»

Brytast med vanskelege ord og passasjar må eg framleis. Pasternak gjorde det ikkje lett for nokon, minst av alle for seg sjølv. Men som han skriv i eitt av dei vakraste dikta: «Ljoset brann på bordet mitt/ ljoset brann.»

Så, vinteren 2019, brenn det enno, lyset frå Pasternak, med ein annan loge enn sommaren 1962.

Per Egil Hegge

Pasternak gjorde det ikkje lett for nokon, minst av alle for seg sjølv.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Foto: Nina Djæff

BokMeldingar
Ronny Spaans

Eit sandkorn i maskineriet

Ole Paus skriv mest om slektsbakgrunn og mindre om artistkarrieren i sjølvbiografien sin, men det forklarar likevel mennesket Ole Paus.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Foto: Frederik Ringnes / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Husforsikring i hardt vêr

Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB

Ordskifte
PerVaglum

Vestre må avslutte konflikter og beklage

«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal
Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis