Verda sett frå guterommet
80-åra var tiåret då «populærkultur ble majoritets- kultur», skriv Ole-Martin Ihle.
Eit eksemplar av He-Man-figurane som var populære i 1980-åra.
I kottet heime hos foreldra mine står to plastkasser som inneheld ei slags massegrav frå 80-talets fantasiverd. Ei kjent svakheit med He Man-figurane var at dei hadde lett for å miste armar og bein i kamp, og sjølv om den driftige mormora mi forbarma seg over offera og ved hjelp av avanserte inngrep som involverte syltetøystrikkar, ståltråd og små treklossar, greidde å få dei på beina igjen, har tidas tann ubønhøyrleg tært på dei. I dag kan eg kjenne ei viss omsorg for desse skamferte figurane når eg ein sjeldan gang hentar dei fram. Eg brukar lang tid på å rote gjennom lause lemar for å finne den riktige armen, med tilhøyrande våpen, i eit forsøk på å restaurere dei falma heltane til gammal stordom.
Ei liknande omsorg for barndommens arsenal av tidsmarkørar kjem til syne i Ole-Martin Ihles nye bok om å vekse opp i 80-åra. Med eit skarpt auge for detaljar og gode observasjonar tar han oss med på ei rundreise gjennom eit fascinerande tiår.
Barneperspektivet
Ihle vaks opp i eit burettslag på Lysejordet vest for Oslo. Foreldra var lærarar og dessutan ekte sekstiåttarar med ibuande skepsis til tekniske framsteg og alt som var gøy. Slik utgjer dei eit motsvar til unge Ole-Martins ukritiske omfamning av det nye – og i 80-åra var visst det meste nytt: video, TV-spel, walkman. Den håplause motstanden til foreldra gir forteljinga dynamikk, men det er ingen tvil om at det er hos barnet sympatien ligg. I ettertid kan ein vel langt på veg seie at dei fekk rett også. Ingen skriv kronikkar om farane ved kabel-TV eller engelskspråkleg pop på radio i dag.
80-åra var tiåret då «populærkultur ble majoritetskultur», skriv Ihle, og i tillegg blei populærkulturen barnevennleg. Dette kom mellom anna av at Ronald Reagan i 1981 oppheva forbodet mot reklame retta mot barn. Slik la han grunnlaget for eit tiår der ungane stod fram som ei ny og viktig målgruppe. Då NRK samtidig mista monopolet her heime, fekk internasjonale reklamekanalar med Sky Channel og MTV i spissen brått tilgang på merksemda til norske barn. Dei sat med «orkesterplass» til det nye, og perspektiva deira kan dermed seie ein god del om samfunnsutviklinga i 80-åra. Som ein del av det økonomiske krinsløpet blei barn for første gong inkludert i den verkelege verda.
Oppvekstroman
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
