JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Meldingar

Verda sett frå guterommet

80-åra var tiåret då «populærkultur ble majoritets- kultur», skriv Ole-Martin Ihle.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Eit eksemplar av He-Man-figurane som var populære i 1980-åra.

Eit eksemplar av He-Man-figurane som var populære i 1980-åra.

Eit eksemplar av He-Man-figurane som var populære i 1980-åra.

Eit eksemplar av He-Man-figurane som var populære i 1980-åra.

4309
20190118
4309
20190118

Sakprosa

Ole-Martin Ihle:

Da He-Man kom til Norge. En fortelling om å vokse opp på 80-tallet

Kagge forlag 2018

I kottet heime hos foreldra mine står to plastkasser som inneheld ei slags massegrav frå 80-talets fantasiverd. Ei kjent svakheit med He Man-figurane var at dei hadde lett for å miste armar og bein i kamp, og sjølv om den driftige mormora mi forbarma seg over offera og ved hjelp av avanserte inngrep som involverte syltetøystrikkar, ståltråd og små treklossar, greidde å få dei på beina igjen, har tidas tann ubønhøyrleg tært på dei. I dag kan eg kjenne ei viss omsorg for desse skamferte figurane når eg ein sjeldan gang hentar dei fram. Eg brukar lang tid på å rote gjennom lause lemar for å finne den riktige armen, med tilhøyrande våpen, i eit forsøk på å restaurere dei falma heltane til gammal stordom.

Ei liknande omsorg for barndommens arsenal av tidsmarkørar kjem til syne i Ole-Martin Ihles nye bok om å vekse opp i 80-åra. Med eit skarpt auge for detaljar og gode observasjonar tar han oss med på ei rundreise gjennom eit fascinerande tiår.

Barneperspektivet

Ihle vaks opp i eit burettslag på Lysejordet vest for Oslo. Foreldra var lærarar og dessutan ekte sekstiåttarar med ibuande skepsis til tekniske framsteg og alt som var gøy. Slik utgjer dei eit motsvar til unge Ole-Martins ukritiske omfamning av det nye – og i 80-åra var visst det meste nytt: video, TV-spel, walkman. Den håplause motstanden til foreldra gir forteljinga dynamikk, men det er ingen tvil om at det er hos barnet sympatien ligg. I ettertid kan ein vel langt på veg seie at dei fekk rett også. Ingen skriv kronikkar om farane ved kabel-TV eller engelskspråkleg pop på radio i dag.

80-åra var tiåret då «populærkultur ble majoritetskultur», skriv Ihle, og i tillegg blei populærkulturen barnevennleg. Dette kom mellom anna av at Ronald Reagan i 1981 oppheva forbodet mot reklame retta mot barn. Slik la han grunnlaget for eit tiår der ungane stod fram som ei ny og viktig målgruppe. Då NRK samtidig mista monopolet her heime, fekk internasjonale reklamekanalar med Sky Channel og MTV i spissen brått tilgang på merksemda til norske barn. Dei sat med «orkesterplass» til det nye, og perspektiva deira kan dermed seie ein god del om samfunnsutviklinga i 80-åra. Som ein del av det økonomiske krinsløpet blei barn for første gong inkludert i den verkelege verda.

Oppvekstroman

Da He-Man kom til Norge plasserer seg som sjanger i det ein på amerikansk kallar memoir, og som vi ikkje har noko godt ord for på norsk – minnebok ville kanskje vore mest dekkande. Ihle er ein engasjert forteljar, med ein lun, nostalgisk humor som minner mykje om «70-tallskameratene» frå Lille Lørdag. Kanskje ikkje så rart, sidan Ihle har arbeidd mykje saman med Harald Eia. Stilen gjer boka vittig og lett å lese, men bidrar kanskje til å ufarleggjere nokre av dei meir alvorlege sidene ved tiårets «oppdrift og optimisme». I dag veit vi at marknadsliberalismen ikkje berre førte til kule leiker og større utval av godteri. I kva grad opnar ei bok som dette for at det òg finst andre historier om å vekse opp i denne tida? Ihle brukar iblant eit forteljar-vi, som snakkar på vegner av fleire enn eg trur det er dekning for.

Samtidig er Ihle tydeleg på at det er si eiga oppleving av 80-åra han skildrar. I periodar kan teksten minne om skildringar av barndom hos forfattarar som Tore Renberg og Johan Harstad. Det er litt som å lese ein oppvekstroman der romanen manglar. Til gjengjeld er det mykje oppvekst. I lengda blir forma litt trøyttande, og eg tar meg i å sakne ein strammare dramaturgi, som i det fine avslutningskapittelet, der oppbygginga mot skolerocken på Tåsen skapar ei god framdrift i teksten.

Viss det å lese Da He-Man kom til Norge er litt som å hente dei gamle figurane fram frå kottet, deler lesinga òg opplevinga av at ein brått, midt i idyllen, kan bli lei. Ein snikande mistanke gjer seg gjeldande, om at figurane aldri, kor mykje ein enn flikkar på dei, vil skine igjen med den same, magiske krafta som dei gjorde den gongen i 80-åra.

Rune F. Hjemås

Rune F. Hjemås er forfattar og gjendiktar.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Sakprosa

Ole-Martin Ihle:

Da He-Man kom til Norge. En fortelling om å vokse opp på 80-tallet

Kagge forlag 2018

I kottet heime hos foreldra mine står to plastkasser som inneheld ei slags massegrav frå 80-talets fantasiverd. Ei kjent svakheit med He Man-figurane var at dei hadde lett for å miste armar og bein i kamp, og sjølv om den driftige mormora mi forbarma seg over offera og ved hjelp av avanserte inngrep som involverte syltetøystrikkar, ståltråd og små treklossar, greidde å få dei på beina igjen, har tidas tann ubønhøyrleg tært på dei. I dag kan eg kjenne ei viss omsorg for desse skamferte figurane når eg ein sjeldan gang hentar dei fram. Eg brukar lang tid på å rote gjennom lause lemar for å finne den riktige armen, med tilhøyrande våpen, i eit forsøk på å restaurere dei falma heltane til gammal stordom.

Ei liknande omsorg for barndommens arsenal av tidsmarkørar kjem til syne i Ole-Martin Ihles nye bok om å vekse opp i 80-åra. Med eit skarpt auge for detaljar og gode observasjonar tar han oss med på ei rundreise gjennom eit fascinerande tiår.

Barneperspektivet

Ihle vaks opp i eit burettslag på Lysejordet vest for Oslo. Foreldra var lærarar og dessutan ekte sekstiåttarar med ibuande skepsis til tekniske framsteg og alt som var gøy. Slik utgjer dei eit motsvar til unge Ole-Martins ukritiske omfamning av det nye – og i 80-åra var visst det meste nytt: video, TV-spel, walkman. Den håplause motstanden til foreldra gir forteljinga dynamikk, men det er ingen tvil om at det er hos barnet sympatien ligg. I ettertid kan ein vel langt på veg seie at dei fekk rett også. Ingen skriv kronikkar om farane ved kabel-TV eller engelskspråkleg pop på radio i dag.

80-åra var tiåret då «populærkultur ble majoritetskultur», skriv Ihle, og i tillegg blei populærkulturen barnevennleg. Dette kom mellom anna av at Ronald Reagan i 1981 oppheva forbodet mot reklame retta mot barn. Slik la han grunnlaget for eit tiår der ungane stod fram som ei ny og viktig målgruppe. Då NRK samtidig mista monopolet her heime, fekk internasjonale reklamekanalar med Sky Channel og MTV i spissen brått tilgang på merksemda til norske barn. Dei sat med «orkesterplass» til det nye, og perspektiva deira kan dermed seie ein god del om samfunnsutviklinga i 80-åra. Som ein del av det økonomiske krinsløpet blei barn for første gong inkludert i den verkelege verda.

Oppvekstroman

Da He-Man kom til Norge plasserer seg som sjanger i det ein på amerikansk kallar memoir, og som vi ikkje har noko godt ord for på norsk – minnebok ville kanskje vore mest dekkande. Ihle er ein engasjert forteljar, med ein lun, nostalgisk humor som minner mykje om «70-tallskameratene» frå Lille Lørdag. Kanskje ikkje så rart, sidan Ihle har arbeidd mykje saman med Harald Eia. Stilen gjer boka vittig og lett å lese, men bidrar kanskje til å ufarleggjere nokre av dei meir alvorlege sidene ved tiårets «oppdrift og optimisme». I dag veit vi at marknadsliberalismen ikkje berre førte til kule leiker og større utval av godteri. I kva grad opnar ei bok som dette for at det òg finst andre historier om å vekse opp i denne tida? Ihle brukar iblant eit forteljar-vi, som snakkar på vegner av fleire enn eg trur det er dekning for.

Samtidig er Ihle tydeleg på at det er si eiga oppleving av 80-åra han skildrar. I periodar kan teksten minne om skildringar av barndom hos forfattarar som Tore Renberg og Johan Harstad. Det er litt som å lese ein oppvekstroman der romanen manglar. Til gjengjeld er det mykje oppvekst. I lengda blir forma litt trøyttande, og eg tar meg i å sakne ein strammare dramaturgi, som i det fine avslutningskapittelet, der oppbygginga mot skolerocken på Tåsen skapar ei god framdrift i teksten.

Viss det å lese Da He-Man kom til Norge er litt som å hente dei gamle figurane fram frå kottet, deler lesinga òg opplevinga av at ein brått, midt i idyllen, kan bli lei. Ein snikande mistanke gjer seg gjeldande, om at figurane aldri, kor mykje ein enn flikkar på dei, vil skine igjen med den same, magiske krafta som dei gjorde den gongen i 80-åra.

Rune F. Hjemås

Rune F. Hjemås er forfattar og gjendiktar.

Ihle er ein engasjert forteljar, med ein lun, nostalgisk humor som minner om 70-tals­kameratane frå Lille Lørdag.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Foto: Nina Djæff

BokMeldingar
Ronny Spaans

Eit sandkorn i maskineriet

Ole Paus skriv mest om slektsbakgrunn og mindre om artistkarrieren i sjølvbiografien sin, men det forklarar likevel mennesket Ole Paus.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Foto: Frederik Ringnes / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Husforsikring i hardt vêr

Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB

Ordskifte
PerVaglum

Vestre må avslutte konflikter og beklage

«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal
Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis