Nationaltheatret, Amfiscenen:

Bertholt Brecht:

Den kaukasiske krittringen

Omsett av Øyvind Berg
Regi og tilrettelegging:
Johannes Holmen Dahl
Scenografi: Nia Damerell

Ei av Bertholt Brechts sentrale målsetningar skal ha vore at publikum skal verte engasjert og gjerne opprørt, men aldri rørt, aldri drive til å sitje med klumpen i halsen. Den sentimentale appellen er berre til kos og kan ikkje gjere verda betre, meinte Brecht. Paradoksalt nok er Brecht på scenen rett ofte nettopp kjenslemessig gripande, ofte er det nett det vi tykkjer han er god på.

I Nationaltheatrets nye oppsetjing av Den kaukasiske krittringen kan det verke som om regissøren har vore i nøyaktig same knipa som dramatikaren sjølv må ha vore i. Korleis opprøre utan å røre?

Skinande styrke

Framsyninga har ein varm, skinande styrke i sjølve grunnfabelen, av di den unge kvinna Grusche (Hanna-Maria Grønneberg), som må ta seg av eit forlate barn, og kjærasten hennar Simon (Olavus Frostad Udbye), som må dra i krigen, får høve til å spele ut historia på ramme alvor. Men så skal altså alle sidekonfliktane og bipersonane framstillast på eit metanivå, karikert, parodisk, med heftige forsøk på publikumsflørt, og utan noko som helst forsøk på truverdig menneskeskildring. Slik vert alle motstandarane til den edle Grusche totalt ufarlege, og framsyninga sjanglar såleis mellom drama og galgenhumor. Det blir ingen verkeleg heilskap av det.

Det nedstrippa, stiliserte uttrykket, utan historisk hintande kostyme og scenografi, verkar likevel godt. Musikken, fortrinnsvis ein meditativ trommebruk, gjev òg ein spennande bakgrunn. Det er ein tidlaus moralitet som skal forteljast, og det er fortrinnsvis skodespelarane sjølve som dannar det visuelle miljøet for oss.

Antiklimaks

Men med ein gong historia dreier seg bort frå Grusches kamp for tilværet og mot øvrigheita og makthavarane, vert det heile keisamt, av di det prøver for hardt å vere morosamt.

Historia har ein lykkeleg slutt, av di den tilsynelatande urimelege dommaren har eit kort i ermet, så han brått kan avsløre at Grusche er nett den rette forelderen for barnet, sjølv om ho ikkje er den biologiske mora. Diverre kjem denne slutten som eit antiklimaks denne gongen, av di dommaren, spela av Jan Gunnar Røise, har vore klovnete og overflatisk heile tida, utan nokon undertekst av menneskeleg substans. Slik kjem den endelege dommen frå ingenstad.

Hovudpersonen sjølv, derimot, Hanna-Maria Grønneberg, gjer ein strålande innsats, og kvar stund ho er ute av scenen, ynskjer vi henne berre inn att.

Bent Kvalvik

Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.