Det Norske Teatret

Dakh Daughters / Vlad Troitskyi:

Danse Macabre

Art Resistance Festival

I førre veka gjesta eit ukrainsk kunstnarensemble Det Norske Teatret med fleire sceneopplevingar direkte bygde på rapportar og opplevingar frå invasjonen og krigen i Ukraina. Den eine produksjonen, Danse Macabre, fekk si fyrste framsyning i Noreg på Ukrainas nasjonaldag 24. august. Opphavspersonane har eigne krigstraume med seg i bagasjen og lever sjølve for tida i eksil. Og dette er så å seie på dagen eit halvt år etter invasjonen.

Sterke effektar

Seks unge kvinner, eigentleg eit musikarensemble, opptrer i ein syklus av tekstlege og musikalske opptrinn, støtta av fascinerande, sterke lys- og lydeffektar og enkle, ytst effektive scenografielement. Det tekstlege som vert framført, omsett til engelsk på bakskjerm, er delvis sitat frå Jobs bok, delvis autentiske rapportar frå kvinner som i krigshelvetet har vorte valdtekne og sett sine kjære bli skotne. Dei bibelske sitata om evig tolmod og audmjuke i høve til tap og liding kjem som bitre pillar i relieff mot knallharde inntrykk av umenneskeleg brutalitet.

Det unike ved ei framsyning som denne er å vite at scenekunst som er topp profesjonell og imponerande, både visuelt og lydleg, faktisk ikkje er berre skodespel. Dette er menneske som har opplevd det dei fortel om på nært hald. I ei tid der både litteratur og teater, særleg standupframsyningar og kjendisbiografiar, gjerne vil leike seg på grensa mellom dokumentar og kunst, og i norsk kulturliv med svært ymse resultat ser vi brått her nok som utgjer ein avgjerande skilnad. Vi beundrar det høge kunstnarlege nivået og ser at dette er utøvarar med full kontroll. Samstundes veit vi at dette ikkje er «teaterkjensler», når tårene kjem.

Hard røynd

Regissøren og bakmannen Vlad Troitskyi har hatt ein tydeleg profil i Ukraina som skapar av både kunstinstallasjonar, performance og teater. I dag lever han i eksil i Frankrike og har kone og born i eit anna europeisk land. «Vi er her for å yte motstand mot ein krig som angår oss alle», seier han eit intervju på heimesidene til Det Norske Teatret.

No har han og ensemblet hans vore her. Og sjeldan har vel den harde røynda rykt oss nærare inn på livet på ei teaterscene.

Bent Kvalvik

Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.