Ukrainsk vitnesbyrd om krigen
Scenekunstnarar i eksil frå Ukraina leverer skakande røyndomsteater.
Seks ukrainske kvinner i eksil står på scena for å gje ei stemme til dei som er att i Ukraina.
Foto: Det Norske Teatret
Det Norske Teatret
Dakh Daughters / Vlad Troitskyi:
Danse Macabre
Art Resistance Festival
I førre veka gjesta eit ukrainsk kunstnarensemble Det Norske Teatret med fleire sceneopplevingar direkte bygde på rapportar og opplevingar frå invasjonen og krigen i Ukraina. Den eine produksjonen, Danse Macabre, fekk si fyrste framsyning i Noreg på Ukrainas nasjonaldag 24. august. Opphavspersonane har eigne krigstraume med seg i bagasjen og lever sjølve for tida i eksil. Og dette er så å seie på dagen eit halvt år etter invasjonen.
Sterke effektar
Seks unge kvinner, eigentleg eit musikarensemble, opptrer i ein syklus av tekstlege og musikalske opptrinn, støtta av fascinerande, sterke lys- og lydeffektar og enkle, ytst effektive scenografielement. Det tekstlege som vert framført, omsett til engelsk på bakskjerm, er delvis sitat frå Jobs bok, delvis autentiske rapportar frå kvinner som i krigshelvetet har vorte valdtekne og sett sine kjære bli skotne. Dei bibelske sitata om evig tolmod og audmjuke i høve til tap og liding kjem som bitre pillar i relieff mot knallharde inntrykk av umenneskeleg brutalitet.
Det unike ved ei framsyning som denne er å vite at scenekunst som er topp profesjonell og imponerande, både visuelt og lydleg, faktisk ikkje er berre skodespel. Dette er menneske som har opplevd det dei fortel om på nært hald. I ei tid der både litteratur og teater, særleg standupframsyningar og kjendisbiografiar, gjerne vil leike seg på grensa mellom dokumentar og kunst, og i norsk kulturliv med svært ymse resultat ser vi brått her nok som utgjer ein avgjerande skilnad. Vi beundrar det høge kunstnarlege nivået og ser at dette er utøvarar med full kontroll. Samstundes veit vi at dette ikkje er «teaterkjensler», når tårene kjem.
Hard røynd
Regissøren og bakmannen Vlad Troitskyi har hatt ein tydeleg profil i Ukraina som skapar av både kunstinstallasjonar, performance og teater. I dag lever han i eksil i Frankrike og har kone og born i eit anna europeisk land. «Vi er her for å yte motstand mot ein krig som angår oss alle», seier han eit intervju på heimesidene til Det Norske Teatret.
No har han og ensemblet hans vore her. Og sjeldan har vel den harde røynda rykt oss nærare inn på livet på ei teaterscene.
Bent Kvalvik
Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Det Norske Teatret
Dakh Daughters / Vlad Troitskyi:
Danse Macabre
Art Resistance Festival
I førre veka gjesta eit ukrainsk kunstnarensemble Det Norske Teatret med fleire sceneopplevingar direkte bygde på rapportar og opplevingar frå invasjonen og krigen i Ukraina. Den eine produksjonen, Danse Macabre, fekk si fyrste framsyning i Noreg på Ukrainas nasjonaldag 24. august. Opphavspersonane har eigne krigstraume med seg i bagasjen og lever sjølve for tida i eksil. Og dette er så å seie på dagen eit halvt år etter invasjonen.
Sterke effektar
Seks unge kvinner, eigentleg eit musikarensemble, opptrer i ein syklus av tekstlege og musikalske opptrinn, støtta av fascinerande, sterke lys- og lydeffektar og enkle, ytst effektive scenografielement. Det tekstlege som vert framført, omsett til engelsk på bakskjerm, er delvis sitat frå Jobs bok, delvis autentiske rapportar frå kvinner som i krigshelvetet har vorte valdtekne og sett sine kjære bli skotne. Dei bibelske sitata om evig tolmod og audmjuke i høve til tap og liding kjem som bitre pillar i relieff mot knallharde inntrykk av umenneskeleg brutalitet.
Det unike ved ei framsyning som denne er å vite at scenekunst som er topp profesjonell og imponerande, både visuelt og lydleg, faktisk ikkje er berre skodespel. Dette er menneske som har opplevd det dei fortel om på nært hald. I ei tid der både litteratur og teater, særleg standupframsyningar og kjendisbiografiar, gjerne vil leike seg på grensa mellom dokumentar og kunst, og i norsk kulturliv med svært ymse resultat ser vi brått her nok som utgjer ein avgjerande skilnad. Vi beundrar det høge kunstnarlege nivået og ser at dette er utøvarar med full kontroll. Samstundes veit vi at dette ikkje er «teaterkjensler», når tårene kjem.
Hard røynd
Regissøren og bakmannen Vlad Troitskyi har hatt ein tydeleg profil i Ukraina som skapar av både kunstinstallasjonar, performance og teater. I dag lever han i eksil i Frankrike og har kone og born i eit anna europeisk land. «Vi er her for å yte motstand mot ein krig som angår oss alle», seier han eit intervju på heimesidene til Det Norske Teatret.
No har han og ensemblet hans vore her. Og sjeldan har vel den harde røynda rykt oss nærare inn på livet på ei teaterscene.
Bent Kvalvik
Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.
Dette er menneske som har opplevd det dei fortel om på nært hald.
Fleire artiklar
Foto: Seth Wenig / AP / NTB
Eit teikn på frustrasjon
Korkje Trump eller Biden har i røynda full kontroll på auke og fall i inflasjon eller kriminalitet.
Else Hagen: «Familie» (1950), olje på lerret. Rolf E. Stenersens samling / Munchmuseet.
Etterlysing og turné
Else Hagen er i dag eit ukjent namn for mange, men det er i endring.
Anders Folkestad og Torbjørn Ryssevik meiner det er nødvendig å styrke den vidaregåande skulen si studieførebuande rolle.
Gorm Kallestad / NTB
Studieopptak og skulifisering
Statsråden gjer rett i å avvise opptaksprøver som hovudveg til høgare utdanning.
Stig Amdam og Ragnhild Gudbrandsen spelar hovudrollene i stykket av August Strindberg.
Foto: Magnus Skrede / Den Nationale Scene
Krigen mellom kjønna
Dødsdansen er eit ekteskapsdrama der komikken får for stor plass, men spelestilane utfordrar kvarandre på interessant vis.
Nana rise-Lynum er redaktør i Norsk Barneblad.
Foto: Per Anders Todal
Å gi barn det dei ikkje veit at dei vil ha
Norsk Barneblad vart skipa i 1887 og har kome ut kvart år sidan. Sist helg fekk Nana Rise-Lynum Målprisen frå Noregs Mållag for innsatsen som redaktør.
Papiravisa